Από το βάθος ακούστηκε η ήχος του θυροτηλεφώνου. «Σ’ αφήνω, σ’ αφήνω», μου είπε η φίλη μου από την άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής, «ήρθε ο κούριερ!» Ο ενθουσιασμός δεν είχε σχέση με τις καθυστερήσεις στις παραδόσεις των πακέτων. Καμία σχέση. Επρεπε απλώς να φροντίσει να παραλάβει το δέμα κρυφά από τα παιδιά. «Είναι το δώρο Χριστουγέννων του μικρού και αν το δει χαθήκαμε». Να κάτι που κανείς δεν είχε υπολογίσει. Οτι σε καθεστώς lockdown, ο Αγιος Βασίλης εμφανίζεται μέρα μεσημέρι, φοράει κάσκα και καβαλάει μηχανή.
Πρωτόγνωρες συνθήκες, πρωτάκουστες προκλήσεις για τους γονείς. Με τα παιδιά στο σπίτι εδώ και καιρό, χωρίς διεξόδους και βαλβίδες αποσυμπίεσης, τα φετινά Χριστούγεννα αποτελούν ένα στοίχημα για κάθε οικογένεια. Πώς να διαμορφώσουν συνθήκες χριστουγεννιάτικων διακοπών όταν επί της ουσίας βρίσκονται ήδη εν μέσω μακρόσυρτης, σχεδόν εξαντλητικής ανάπαυλας; Πόσους διαφορετικούς τρόπους να επινοήσουν για να απασχολήσουν δημιουργικά τα παιδιά με κλειστές τις παιδικές χαρές και απαγορευτικά ακόμα και τα play dates; Εχοντας τα περισσότερα σπιτικά στολιστεί νωρίτερα από ποτέ, πασχίζουν σήμερα να διατηρήσουν ακμαία την προσμονή για τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά. Ακόμα και τα δώρα κάτω από το δέντρο περιμένουν νυσταγμένα να ανοιχτούν.
Κι όμως, σύμφωνα με τους ειδικούς, ίσως –ίσως– έχουν διαμορφωθεί οι κατάλληλες προϋποθέσεις για να περάσουμε τα καλύτερα Χριστούγεννα της ζωής μας. «Είναι ευκαιρία οι φετινές γιορτές να γίνουν πιο αληθινές, πιο εσωτερικευμένες», λέει στην «Κ» η Ελένη Αγγελοπούλου-Καραγιάννη, παιδοψυχίατρος, υπαρξιακή ψυχοθεραπεύτρια ζευγαριού, οικογένειας και ομάδας. «Ως Ελληνες πάντοτε γιορτάζουμε, η γιορτή έχει θέση στη ζωή μας. Και ο τρόπος είναι η χαρμόσυνη σύναξη γύρω από ένα τραπέζι, το μοίρασμα της αγάπης. Θεωρώ σημαντικό φέτος να θυμηθούμε ότι γιορτάζουμε. Εχουμε δικαίωμα στη γιορτή και αυτό είναι η απόφαση που παίρνει ο καθένας ότι μπορεί να συμμετέχει ανεξάρτητα από τη δυσκολία που βιώνουμε. Βίος ανεόρταστος, μακρά οδός απανδόκευτος, όπως λέει το ρητό (σ.σ.: ζωή χωρίς γιορτή, μακρύς δρόμος χωρίς πανδοχείο)».
Φυσικά οι συνθήκες είναι ιδιαίτερες. «Το πρώτο lockdown είχε κάτι το “ηρωικό”. Τώρα το κλείσιμο είναι διαφορετικό, οι άνθρωποι έχουν χάσει λίγη από την ελπίδα τους. Εν τω μεταξύ, η αγάπη θέλει ταυτόχρονα και εγγύτητα και απόσταση. Να φύγω να με νοσταλγήσεις και το αντίστροφο. Το βλέπουμε στους εφήβους οι οποίοι δεν έχουν ιδιωτικό χώρο, δεν προλαβαίνουν να λαχταρήσουν το σπίτι. Υπάρχει αμηχανία, υπάρχει μούδιασμα. Γι’ αυτό είναι σημαντικό οι γονείς, που μεσολαβούν μεταξύ των παιδιών τους και του κόσμου, να πάρουν την ευθύνη και να αποφασίσουν πώς θέλουν να καταγραφούν φέτος τα Χριστούγεννα».
Δύο είναι οι επιλογές: είτε να επιχειρήσουμε να «προστατεύσουμε» τα παιδιά από την πραγματικότητα είτε να τα κάνουμε μετόχους της. «Ακόμα και οι έφηβοι που ισχυρίζονται ότι είναι αυτόνομοι, είναι ακόμη παιδιά. Ξέρουν να διακρίνουν το αληθινό, το αυθεντικό, δεν μπορούμε να τους κοροϊδέψουμε, να πούμε ότι είμαστε χαρούμενοι». Είτε λοιπόν θα καταγραφούν τα Χριστούγεννα ως μιζέρια, ως φόβος, κλείνοντας έξω την πραγματικότητα, είτε θα μιλήσουμε στα παιδιά για τη δυσκολία που περνάμε. Η κ. Καραγιάννη τάσσεται προφανώς υπέρ της δεύτερης επιλογής. «Να δείξουμε στα παιδιά τα τεράστια φορτηγά με τα εμβόλια, να τους μιλήσουμε για τους επιστήμονες που εργάστηκαν για το παγκόσμιο καλό. Να γίνει φέτος η υπέρβαση, να μην περιμένουμε παθητικά τη γιορτή, αλλά να στραφούμε στην εσωτερική διεργασία, να αγγίξουμε την αληθινή χαρά. Μιλώντας στα παιδιά για τον Αγιο Βασίλη να τους μιλάμε για το πνεύμα της αγάπης, να τους μαθαίνουμε ότι όταν κάνουμε δώρο στους άλλους γινόμαστε εμείς οι βοηθοί του. Αλλωστε τα παιδιά δεν ήταν φέτος που μας έδειξαν τον δρόμο όταν συμμορφώθηκαν χωρίς πρόβλημα και πολύ γρήγορα με το μέτρο της μάσκας;» Να τονίσουμε ότι στο βάθος βρίσκεται η ελπίδα. Οτι οι άνθρωποι επέδειξαν αλληλεγγύη, ότι οι γιατροί έδωσαν αγώνα και ότι αν είμαστε κλεισμένοι στα σπίτια μας αυτόν τον καιρό είναι γιατί συμμετέχουμε ενεργά στην προστασία των άλλων. «Είναι σημαντικό να σκεφτούμε ότι τις αναμνήσεις των παιδιών εμείς τις φτιάχνουμε. Ο Φρόιντ έλεγε ότι καταγόμαστε από τα παιδικά μας χρόνια».
Εχουν όμως και οι γονείς δικαίωμα στη γιορτή, λέει η ειδικός. «Λέμε ότι τα Χριστούγεννα είναι γιορτή για τα παιδιά και ότι εμείς γιορτάζουμε μέσα από τα παιδιά, όμως στην πραγματικότητα γιορτάζουμε όλοι. Δεν πρόκειται για νοσταλγία της αθωότητας, αλλά για την απόφαση ότι παρά τις δυσκολίες είμαι εδώ και μπορώ να γιορτάζω. Δεν αρκεί με χρυσόσκονη να κουκουλώνουμε τις δυσκολίες, χρειάζεται να δούμε τι σημαίνει χαρά, οικογένεια, σχέσεις, δημιουργικότητα, το πώς στεκόμαστε απέναντι στην απώλεια, στην αποτυχία, στην τόσο μεγάλη ανατροπή».
Για το θέμα γράφουν:
Κρυφτό από το τηλέφωνο
ΝΙΚΟΛΕΤΤΑ ΛΕΚΚΑ*
Κοιμίζω τα παιδιά. Τα παίρνει πιο δύσκολα ο ύπνος πια. Δεν πειράζει. Είμαστε σε αντίστροφη μέτρηση. Σε λίγες μέρες κλείνει το σχολείο για Χριστούγεννα. Διορθώνω τη σκέψη μου. Σε λίγες μέρες κλείνει «η οθόνη» για Χριστούγεννα. Πολλές φορές τα λυπάμαι. Τις πιο πολλές φορές όμως τα θαυμάζω. Καταλαβαίνουν, διαισθάνονται, συνηθίζουν, μου θυμίζουν τη μάσκα, αντέχουν!
Κάνουμε σχέδια για τις φετινές γιορτές, με έμφαση στο «φετινές». Τους δίνω κάθε μέρα από κάτι. Μια κάλτσα με ταράνδους, μια ζωγραφιά με μονόκερους, ένα φακό με σχέδια. Αφού δεν μπορώ να δώσω βόλτες, φίλους, τρέξιμο, σινεμά, τη γιαγιά στο σπίτι. Τι να σου κάνει κι ο μονόκερος όμως.
Η μικρή βλέπει μια ταινία με ένα φίλο της μέσα από το τάμπλετ. Τρώνε γαριδάκια ο καθένας σπίτι του. Χθες παίζανε κρυφτό από το τηλέφωνο. Τέλειωσε η μπαταρία όσο τα φυλάγανε. Η μεγάλη μιλάει με τον κολλητό της στη Γερμανία. Τα Χριστούγεννα ίδια σε όλες τις οθόνες φέτος. Κανόνισα να κάνουν διαδικτυακά ένα παιδικό πρόγραμμα της NASA με πειράματα! Με πήραν από την τράπεζα: «Κάνατε μια μικρή αγορά από κάποιο Κένεντι;» «Ναι, Kennedy Space Center, στη Φλόριντα. Τα καλά της τεχνολογίας». Την υπάλληλο την εντυπωσίασα. Αλλά ούτε η NASA δεν καλύπτει το κενό της παρέας.
Αν βγάλει ήλιο, χοροπηδάμε στην πιλοτή. Δε λες, πάλι καλά που έχουμε και πιλοτή. Παίζουν τα δυο τους. Δε λες, πάλι καλά που έχουν αδελφάκι. Στη γιαγιά θα πάμε για λίγο με μάσκα. Δε λες, πάλι καλά. Δε βγαίνουν οι γιορτές μόνο με το «πάλι καλά», μωρέ. Δε το βάζουμε κάτω. Στολίζουμε με φωτάκια παντού. Τα ανάβουμε όλα και καθόμαστε αγκαλιά στον καναπέ. Θα βλέπουμε χριστουγεννιάτικες σειρές μαζί κάθε μέρα.
Είχαν αγωνία για τον Αη Βασίλη. Το λύσαμε. Εχει πάρει ειδική άδεια.
Πάλι καλά…
* Η κ. Νικολέττα Λέκκα είναι συγγραφέας, δημιουργός της πλατφόρμας ιστοριών «Να μου γελλάς».
Απενεργοποιημένες προσδοκίες
ΤΑΝΙΑ ΓΕΩΡΓΙΟΠΟΥΛΟΥ
Eνας βγήκε από την κεντρική είσοδο. Ο άλλος ξεμύτισε πίσω από το χριστουγεννιάτικο δέντρο. Ο τρίτος κοιτάει διερευνητικά γύρω του ψάχνοντας τους υπόλοιπους. Ακόμα ένας φάνηκε να τρέχει από τη γωνία. Τέσσερα παιδιά με σκουφιά, γάντια και όλο τον χειμερινό εξοπλισμό κάνουν πατινάζ στα γυαλιστερά πλακάκια του Κέντρου Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος, ενώ τα νερά στο κανάλι χορεύουν στον ρυθμό ενός χριστουγεννιάτικου τραγουδιού. Οι άνθρωποι περιεργάζονται το κουβάρι των παιδιών. Αγκαλιάζονται ή χτυπιούνται; Γιατί φωνάζουν έτσι; Συμβαίνει κάτι;
Ναι, είχαν να συναντηθούν μια ολόκληρη εβδομάδα, από τότε που έκλεισαν τα σχολεία λόγω χριστουγεννιάτικων διακοπών. Αυτό. Α, και κάτι άλλο. Είναι μόνο οκτώ χρονών και όταν συναντιούνται ο ενθουσιασμός διαπερνά όλο τους το είναι, χαιρετάνε το ένα το άλλο χρησιμοποιώντας όλο το σώμα και όλο το εύρος της φωνής τους. Πέρυσι.
Ενα χρόνο αργότερα, κοιτάζω τον Αρη που κάθεται στον καναπέ με τα ακουστικά στα αυτιά. Τα ακουστικά έχουν γίνει το αγαπημένο αξεσουάρ της καραντίνας, βασικό εργαλείο επιβίωσης. Ακούει μουσική από το κινητό που, από απευκταία απασχόληση, στην καραντίνα αναβαθμίστηκε σε αναγκαία διέξοδο. Η τεχνολογία! Χάρη σε αυτήν «ήρθαν» οι συμμαθητές του στο σπίτι μας και σβήσαμε τα κεράκια στα γενέθλιά του. Συχνά, όμως, μας κάνει τη δύσκολη. Γκρίνια, απογοήτευση, θυμός μπροστά σε μια οθόνη: Το κλειδί του password δεν είναι αρκετό για να μπεις στην τάξη στην ώρα σου. «Τώρα όλοι οι άλλοι έχουν μπει και εγώ είμαι απέξω».
Τη μέρα που στολίσαμε φέτος το δέντρο ο Αρης δοκίμαζε πιθανότητες: Θα πάμε στο παγοδρόμιο; Θα πάμε θέατρο; Να καλέσω τους φίλους μου να παίξουμε; Μέρα με τη μέρα, όμως, απενεργοποιεί τις προσδοκίες του για τις γιορτές, προσαρμόζεται (;). Εχει φτιάξει μια λίστα με τίτλο «Θέλω», η οποία κάθε μέρα μακραίνει. Ταξίδια, συναντήσεις, λίγο λούνα παρκ, πολλοί φίλοι και θάλασσα.
Αύριο είπαμε ότι θα κάνουμε κουραμπιέδες και μελομακάρονα, και μαντέψτε: Εχει ενθουσιαστεί και θέλει να κρατήσουμε μερικά για να τα πάει στο σχολείο όταν ανοίξει. Αυτό το πάθος με το σχολείο δεν το περίμενα.