«Ετοιμοι να απαντήσουμε σε τυχόν νέες μεταλλάξεις του ιού»

«Ετοιμοι να απαντήσουμε σε τυχόν νέες μεταλλάξεις του ιού»

4' 11" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Η ώρα της αντεπίθεσης της ανθρωπότητας έχει ήδη φτάσει, με τη μία χώρα μετά την άλλη να ξεκινάει προγράμματα εμβολιασμού του πληθυσμού έναντι της COVID-19. Στη χώρα μας, σε μία εβδομάδα από σήμερα –εκτός απροόπτου– θα έχουμε τους πρώτους εμβολιασμούς υγειονομικών και ηλικιωμένων ατόμων, που είναι και οι ομάδες πληθυσμού που θα κάνουν κατά προτεραιότητα το εμβόλιο. Την ίδια στιγμή, οι ειδικοί επιστήμονες που παρακολουθούν εργαστηριακά το γενετικό υλικό του SARS-CoV-2 είναι σε αυξημένη επιφυλακή προκειμένου να εντοπίσουν εγκαίρως οποιαδήποτε «στρατηγική απάντηση» του ιού απέναντι στο νέο μας όπλο.

Στα μέσα Νοεμβρίου εκατομμύρια βιζόν σε εκτροφεία της Δανίας θανατώθηκαν υπό τον φόβο της μετάδοσης σε ανθρώπους μεταλλαγμένων στελεχών του κορωνοϊού, κάτι που θα είχε απρόβλεπτες συνέπειες. Μόλις πριν από λίγες ημέρες το υπουργείο Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου ανακοίνωσε ότι πολλά από τα νέα κρούσματα που έχουν εντοπιστεί στο νότιο Λονδίνο οφείλονται σε ένα νέο στέλεχος του ιού. Το διακύβευμα για τη μάχη της ανθρωπότητας με τον κορωνοϊό είναι τεράστιο. Μια μετάλλαξη ενδεχομένως να επηρεάσει την αποτελεσματικότητα των εμβολίων. Προς το παρόν, αυτού του είδους αλλαγές στο γενετικό υλικό του ιού δεν έχουν καταγραφεί. Ωστόσο, για τους ειδικούς επιστήμονες ο επικείμενος μαζικός εμβολιασμός απαιτεί εγρήγορση.

Οπως αναφέρει στην «Κ» ο καθηγητής, διευθυντής του Εργαστηρίου Μικροβιολογίας της Ιατρικής Σχολής Αθηνών και αντιπρύτανης του ΕΚΠΑ, Αθανάσιος Τσακρής, «με τον εμβολιασμό του πληθυσμού, απαιτείται ακόμη πιο συστηματική επιτήρηση του γενετικού υλικού του ιού. Θα πρέπει να παρακολουθήσουμε πώς αυτός θα συμπεριφερθεί όταν θα βρει μπροστά του ένα τείχος ανοσίας». Πάντως, ακόμη και στην περίπτωση μετάλλαξης «διαφυγής» του ιού, οι προοπτικές είναι ευοίωνες, αφού, όπως τονίζει ο κ. Τσακρής, τα εμβόλια που έχουν αναπτυχθεί με τη χρήση νέων τεχνολογιών εύκολα μπορούν να αναπροσαρμοστούν για να απαντήσουν σε οποιαδήποτε νέα στρατηγική «επίθεσης» του ιού.

Σύμφωνα με τον καθηγητή, ο SARS-CoV-2 είναι από τους πιο μεγάλους RNA ιούς, με γενετικό υλικό που απαρτίζεται από περίπου 30.000 βάσεις RNA. Οπως συμβαίνει με όλους τους ιούς, και αυτός μεταλλάσσεται. Ωστόσο, σε αντίθεση με τους τυπικούς RNA ιούς, η διαδικασία αυτή γίνεται με πιο αργούς ρυθμούς προκειμένου να μην καταρρεύσει η δομή του. Το θετικό, όπως σημειώνει ο κ. Τσακρής, είναι ότι καμία μετάλλαξη που έχει καταγραφεί έως σήμερα δεν φαίνεται να επηρεάζει την αποτελεσματικότητα του εμβολίου.

Από τις μεταλλαγές που έχουν εντοπιστεί μέχρι σήμερα, μία φαίνεται να έχει ιδιαίτερη βιολογική σημασία για τον ιό. Πρόκειται για τη μετάλλαξη D614G, η οποία αφορά την αντικατάσταση ενός αμινοξέος στην ακίδα (Spike S) του ιού, η οποία αποτελεί και κύριο στόχο των εμβολίων που έχουν εγκριθεί και διατίθενται ήδη αλλά και αυτών που αναπτύσσονται. Η μετάλλαξη αυτή παρατηρήθηκε τον περασμένο Φεβρουάριο κατά το πρώτο πανδημικό κύμα του νέου κορωνοϊού και επικράτησε σταδιακά σε όλη την Ευρώπη αλλά και στον κόσμο. Και στη χώρα μας ήδη από την άνοιξη στο 70% των περιπτώσεων είχε εντοπιστεί αυτή η μετάλλαξη, η οποία φαίνεται να αυξάνει την πιθανότητα μόλυνσης, αφού βελτιώνει την ικανότητα πρόσδεσης του ιού στον υποδοχέα ACE2 των επιθηλιακών κυττάρων του αναπνευστικού συστήματος. Ετσι αυξήθηκαν η μεταδοτικότητα και η μολυσματικότητα του ιού. Ωστόσο, δεν αυξήθηκε η βαρύτητα της νόσου.

Πιο ευαίσθητος

«Τουναντίον, η μετάλλαξη φαίνεται να είχε ένα τίμημα για τον ιό, ένα ενεργειακό κόστος θα λέγαμε, καθώς εκτιμάται ότι τον έκανε πιο ευαίσθητο στα εξουδετερωτικά αντισώματα που αναπτύσσονται από φυσική μόλυνση ή από τον εμβολιασμό», σημειώνει ο κ. Τσακρής.

Το καλοκαίρι επικράτησε η «ισπανική» μετάλλαξη (το στέλεχος 20A.EU1), που επίσης περιλαμβάνει αλλαγές στην ακίδα του ιού, και η οποία εξαπλώθηκε μέσω των ταξιδιωτών σε όλη την Ευρώπη. Η συγκεκριμένη μετάλλαξη ωστόσο δεν έχει διαπιστωθεί ότι επηρεάζει ούτε τη μολυσματικότητα του ιού ούτε τη βαρύτητα της νόσησης.

Ιδιαίτερη αναφορά έχει γίνει και για τη μετάλλαξη που καταγράφηκε σε βιζόν σε εκτροφεία ανά την Ευρώπη, όταν ο ιός μεταδόθηκε από τον άνθρωπο στα ζώα και εν συνεχεία από τα ζώα «επέστρεψε» στον άνθρωπο. Εκτιμήθηκε ότι πιθανόν η μετάλλαξη αυτή οδηγούσε στη μείωση της ευαισθησίας του ιού στα εξουδετερωτικά αντισώματα του ανθρώπινου οργανισμού και άρα σε ενδεχόμενη μειωμένη αποτελεσματικότητα των εμβολίων που αναπτύσσονται. Το νέο στέλεχος «έσβησε» με τη θανάτωση 17.000.000 ζώων στη Δανία και σε άλλες χώρες της Ευρώπης, μεταξύ των οποίων και στην Ελλάδα.

Υπό διερεύνηση είναι μια νέα σειρά μεταλλάξεων που εντοπίσθηκε αρχικά σε στελέχη του ιού στη νότια Αγγλία (VUI-202012/01) και την οποία ανέφεραν μόλις πριν από λίγες ημέρες οι βρετανικές αρχές.

Πέρα από τις κλασικές μεταλλάξεις αντικατάστασης, έχει παρατηρηθεί και το φαινόμενο της «διαγραφής» (deletion) στο γενετικό υλικό του ιού, που φαίνεται ότι σχετίζεται με πιο ήπια λοίμωξη από τον κορωνοϊό, όπως επισημαίνει ο καθηγητής Αθ. Τσακρής. «Υποθέτουμε μάλιστα ότι σε βάθος χρόνου είναι πιθανόν τέτοιες διαδικασίες να οδηγήσουν στην “εξασθένιση” και του νέου κορωνοϊού SARS-CoV-2 ώστε οι λοιμώξεις να είναι πιο ήπιες, όπως συμβαίνει με τους ενδημικούς κορωνοϊούς που προκαλούν κάθε χρόνο τις κοινές αναπνευστικές λοιμώξεις», σημειώνει ο κ. Τσακρής. 

Και καταλήγει: «Μάλιστα, εκτιμάται ότι, εκατοντάδες χρόνια πριν, και αυτοί οι ενδημικοί ιοί μπορεί να προκαλούσαν εξίσου σοβαρές επιδημίες με τον SARS-CoV-2, αλλά τελικά επήλθε μια ισορροπία των ιών και του ανθρώπου-ξενιστή, προκαλώντας πλέον στην πλειονότητά τους ήπιες λοιμώξεις στις οποίες δεν υπεραντιδρά το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου».

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή