Οπως μια σταγόνα μπορεί να ξεχειλίσει ένα ποτήρι, έτσι κι ένα μικρό σκουπίδι μπορεί να ξεχειλίσει μια χωματερή. Ηταν ένα απόγευμα στη διάρκεια της προηγούμενης καραντίνας, όταν ο Βασίλης Σφακιανόπουλος, ιθύνων νους της πολύ νέας και ήδη διάσημης πρωτοβουλίας Save Your Hood, ανέβηκε όπως το συνήθιζε εκείνες τις ημέρες στα Τουρκοβούνια, το σημείο της Αθήνας που αγαπά περισσότερο, κι αυτό που τον έχει πονέσει και πιο πολύ. Εκεί έκανε τις πρώτες εξορμήσεις ως πιτσιρικάς, εκεί έδωσε το πρώτο του φιλί και έζησε τις πρώτες του αγάπες. Εκεί όμως είδε τι σημαίνει παρακμή, εγκατάλειψη, παντελής απουσία του κράτους και των υπηρεσιών του.
Βρισκόταν στα κιόσκια στον Οικισμό Παπανδρέου αγναντεύοντας την πόλη στο φως της δύσης του ηλίου και ταυτόχρονα τα απομεινάρια χιλιάδων άλλων «ρομαντικών» που σαν κι αυτόν είχαν βρεθεί εκεί για να θαυμάσουν τη θέα. «Ηταν σαν κάποιος να είχε να καθαρίσει πάνω από μία 20ετία την πλαγιά», θυμάται ο Βασίλης. Τα σκουπίδια ήταν τόσο πολλά που δεν ξεχώριζες το έδαφος, ήταν σαν τα σκουπίδια να ήταν το καθεστώς και το χώμα, οι πέτρες, η εξαίρεση. Δεν μπορούσε τότε να φανταστεί ότι το πλαστικό ποτήρι του καφέ που είδε να εκσφενδονίζει ένας πιτσιρικάς δίπλα του θα γινόταν η θρυαλλίδα για μια τεράστια αλλαγή ζωής. «Του λέω “μα τι κάνεις;”, μου απαντάει “έχεις κάποιο πρόβλημα;”. Πουλούσε μαγκιά. “Μπορείς να μου πεις γιατί;” επιμένω. “Τι γιατί, ρε φίλε;” απαντάει, “δεν βλέπεις τι γίνεται κάτω; Το δικό μου θα πειράξει;”». Ο Βασίλης ένιωσε σαν να τον χτύπησε κεραυνός. «Ηταν κάτι που δεν μπορούσα να διανοηθώ, δεν χωρούσε ούτε στη φαντασία μου. Του είπα απλά “τι να σου πω” και έφυγα». Εκείνο το πλαστικό ποτήρι όμως, σαν σπόρος, είχε αρχίσει να βλασταίνει.
Ο Βασίλης Σφακιανόπουλος εργαζόταν για πολλά χρόνια ως creative director σε μεγάλες εταιρείες. Μολονότι πάντα ασχολιόταν με τα κοινά μέσω κυρίως του αθλητισμού και ονειρευόταν μια μέρα να κάνει κάτι ουσιαστικό για το περιβάλλον και την κοινωνία, κάτι με απτό αποτέλεσμα, ποτέ έως τότε δεν το είχε σχηματοποιήσει στο μυαλό του.
Λίγο πριν από την πρώτη καραντίνα, λοιπόν, αποφασίζει να κάνει μια μεγάλη αλλαγή ζωής, αφήνοντας τη δουλειά του. «Κάποιος θα μπορούσε να πει ότι το τάιμίνγκ μου ήταν τελείως λάθος, αλλά από την εμπειρία μας βλέπουμε ότι δεν υπάρχει ποτέ καλή στιγμή για να κάνεις μια ριζική αλλαγή στη ζωή σου».
Ενα σημαντικό μάθημα
Οταν ήλθε το lockdown, συνειδητοποίησε κάτι σημαντικό. «Ταξίδευα σε όλο τον κόσμο, συμμετέχοντας σε διάφορες δράσεις, και δεν κοιτούσα το ίδιο μου το “σπίτι”. Στενοχωριόμουν για την κατάντια στα Τουρκοβούνια, ένιωθα θυμό, αγανάκτηση, αλλά δεν δρούσα, δεν ήξερα πώς να το χειριστώ. Η πρώτη καραντίνα, αναγκαστικά αφού δεν επιτρέπονταν οι μετακινήσεις, μου έδωσε ένα σημαντικό μάθημα, να αρχίσω να κοιτάω το σπίτι μου, τη γειτονιά μου, και την ευχαριστώ γι’ αυτό».
Το πλήρωμα του χρόνου ήλθε στη διάρκεια της καραντίνας που διανύουμε. Ο Βασίλης Σφακιανόπουλος ανεβάζει ένα ποστ στο Facebook και στο Instagram ζητώντας εθελοντές για καθαρισμό των Τουρκοβουνίων, ένα διαφορετικό «sms νούμερο 6». Μαζεύτηκαν επτά άτομα, εκ των οποίων οι πέντε ήταν κολλητοί του. Παρ’ όλα αυτά, στο τέλος της ημέρας, εξουθενωμένοι, μέτρησαν 36 σακούλες-γίγας, με περίπου 3.600 κιλά σκουπιδιών. «Τι μαζέψαμε; Κυρίως ποτήρια πλαστικά του καφέ, μπίρες, μπουκάλια, ό,τι μπορείς να φανταστείς, ό,τι χρησιμοποιεί ο άνθρωπος σε τέτοια μέρη», λέει ο ίδιος στην «Κ».
«Φαντάσου ότι σε εκείνο το κιόσκι υπήρχε και μια μεταλλική κατασκευή που είχε πάνω της κολλημένα καθίσματα, τα οποία είχαν ξηλωθεί και μαζί με τη μεταλλική κατασκευή είχαν πεταχτεί όλα στον γκρεμό. Απορώ με τι δύναμη το κατάφεραν όσοι τα πέταξαν». Φεύγοντας το βραδάκι, ο Βασίλης είχε την αίσθηση ότι είχαν καθαρίσει περίπου το 70% των συσσωρευμένων απορριμμάτων. Οπως έμαθε τις επόμενες ημέρες, δεν είχαν μαζέψει ούτε το 15%. «Είχαμε μαζέψει μόνο τα πάνω πάνω στρώματα σκουπιδιών. Οσο βγάζεις όμως, αποκαλύπτεται από κάτω κι άλλη στοιβάδα. Για να φανταστείς, βρήκαμε ένα κουτάκι μπίρας του ’91».
Αυστηρή τήρηση των μέτρων για την COVID-19
Στο δεύτερο κάλεσμα, οι 7 έγιναν 26, με προορισμό πάλι τα Τουρκοβούνια. Ηταν τότε που σχηματοποιήθηκε η ιδέα του Save Your Hood. Ο Βασίλης άρχισε να δέχεται ερωτήματα από πολίτες από άλλες περιοχές που ήθελαν να συμμετάσχουν και ρωτούσαν εάν είναι παράνομο με βάση τα μέτρα. Τότε αποφασίστηκε να πραγματοποιούνται παράλληλες δράσεις και ο καθένας να συμμετέχει σε αυτή που βρίσκεται κοντά στο σπίτι του. «Μόνο έτσι άλλωστε αυτό που κάναμε θα είχε πραγματικό αντίκτυπο και θα ευαισθητοποιούσε ακόμα περισσότερους. Ετσι δημιουργήσαμε μια στέγη που ενισχύει τέτοιες πρωτοβουλίες και τους δίνει ενιαία φωνή». Μέσα σε ελάχιστες εβδομάδες οι εθελοντές έφτασαν τους 680, ενώ πραγματοποιήθηκαν 93 δράσεις σε 44 πόλεις, με «αποκομιδή» σκουπιδιών ίση με 1.865 σακούλες-γίγας. «Σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα, οι πρωτοβουλίες αγκαλιάστηκαν και από τους δήμους, όπως στην περίπτωση της Καλαμαριάς, της Καβάλας και της Λαμίας».
Το Save Your Hood ενθαρρύνει την αυτοοργάνωση, ωστόσο είναι αδιαπραγμάτευτες κάποιες γραμμές, όπως η αυστηρή τήρηση των μέτρων ασφαλείας. «Οι ομάδες είναι πάντα χωρισμένες ανά δυάδες, κινούνται σε αποστάσεις και οι εθελοντές φορούν μάσκα. Εξάλλου δεν είναι μόνο η COVID-19. Εάν επιχειρήσεις να σηκώσεις ένα πλαστικό πενταετίας, θα διαλυθεί στα χέρια σου και θα απελευθερώσει μικροπλαστικά που δεν πρέπει να εισπνεύσεις».