Οσο γυρίζεις τόσο περισσότερα μέρη ανακαλύπτεις. Το μικρό βουνό Μερέντα (614 μ.) περικλείεται από τους οικισμούς Μαρκόπουλο, Καλύβια Θορικού, Κουβαράς και από τα υψώματα Χαρβάτι και Κοκογκίνη. Στο μεγαλύτερο μέρος του αφθονούν οι θάμνοι (σπάρτα, ρείκια, σχίνα, μυρτιές, αγριόκεδρα κ.ά.), ενώ πεύκα, πλατάνια και πικροδάφνες θα δείτε μόνο στα ΝΑ του υψώματος, στις ρεματιές και πηγαίνοντας προς τον Διόνυσο.
Τα ενδεχόμενα γύρω από την ονομασία Μερέντα ποικίλλουν. Κάποιοι θεωρούν ότι προέρχεται από αλλοιώσεις της ονομασίας του αρχαίου δήμου Μυρρινούντα, τόπος γεμάτος μυρρίνες (μυρτιές). Αλλοι σχετίζουν την ονομασία με το φυτό Merendera attica. Το φυτό συγγενεύει με το γένος Colchicum (αγριοκρέμμυδο), που βγαίνει το φθινόπωρο σχεδόν σε όλη την Αττική, φέτος όμως, λόγω της καλοκαιρίας, τα ροζ άνθη του στολίζουν ακόμα το έδαφος σε πάμπολλα σημεία.
Το χαμηλό υψόμετρο και ο ΝΔ προσανατολισμός (καλό φως μέχρι αργά και όχι πολύ κρύο) δημιουργούν κατάλληλες συνθήκες για ποικίλες δραστηριότητες όλο τον χρόνο, όπως αναρρίχηση, πεζοπορία, ποδηλασία.
Συναρπαστικές εμπειρίες
Λίλου, Δρ. Σποκ, Τόσκα, Ματίλντα, Φρίντα, Μέρι Πόπινς, Ζάραστρο, Φιντέλιο, Amelie, Μad Max, Freddy Krueger είναι μερικές από τις 34 αναρριχητικές διαδρομές, με ποικίλους βαθμούς δυσκολίας, που θα βρείτε στη Μερέντα. Στο αναρριχητικό πεδίο, σε ύψος 260 μ., προσδίδεται το προσωνύμιο «Πεταλούδα», λόγω του ανάγλυφου που παρουσιάζει η μορφολογία του βουνού στο διάσελο (207 μ. ύψος) που το χωρίζει από τα υψώματα Χαρβάτι και Κοκογκίνη στα ανατολικά. Η αναρρίχηση γίνεται κυρίως σε πλάκες και οι διαδρομές, που φθάνουν έως τα 15 μ. ύψος, έχουν ανοιχτεί πάνω σε καλής ποιότητας ασβεστολιθικούς βράχους. Ο ΝΔ προσανατολισμός του, μάλιστα, το κάνει ιδανικό πεδίο για τους κρύους χειμερινούς μήνες. Αν αποφασίσετε να το επισκεφθείτε, θα συναντήσετε έμπειρους αναρριχητές, οι οποίοι σκαρφαλώνουν στους βράχους που βρίσκονται στα αριστερά του πεδίου και έχουν μεγαλύτερο βαθμό δυσκολίας, ερασιτέχνες που δοκιμάζουν τις δυνάμεις τους, ακόμα και ολόκληρες οικογένειες – τα μικρά παιδιά που είδαμε δεν έκρυβαν τον ενθουσιασμό τους. Οι περισσότεροι αναρριχητές έρχονται αποκλειστικά για το πεδίο και έπειτα από τέσσερις-πέντε ώρες αναχωρούν. Εμείς ωστόσο συναντήσαμε κάποιους από αυτούς στη συνέχεια της εξερεύνησής μας στη γύρω περιοχή, είτε να κάνουν μικρούς περιπάτους είτε να ανηφορίζουν με το αυτοκίνητο στον Αγιο Ευστάθιο, την εκκλησία που βρίσκεται λίγο πιο κάτω από την κορυφή Κάστρο σε υψόμετρο 429 μ.
Πώς θα φθάσετε
Μπορείτε να προσεγγίσετε εύκολα την Πεταλούδα μέσω της Αττικής Οδού. Συνεχίζετε στη λεωφ. Μαρκοπούλου και στη διασταύρωση με τη λεωφ. Μυρρινούντος στρίβετε αριστερά και στα δεύτερα φανάρια μπαίνετε δεξιά στην οδό Μυρρινούντος. Οδηγείτε για περίπου τέσσερα χιλιόμετρα μέχρι να στρίψετε αριστερά στην οδό Λυκόβρυσης και λίγο παρακάτω, πάλι αριστερά, στην οδό Αριστείδου. Ολο ευθεία θα συναντήσετε ένα μικρό άνοιγμα, κάτω από τα βράχια, όπου μπορείτε να παρκάρετε.
Από την κορυφή της Μερέντας με καθαρή ατμόσφαιρα αγναντεύει κανείς την Πεντέλη βόρεια, το Χαρβάτι και την Οχη στην Εύβοια ΒΑ, το Πάνειο όρος ΝΔ και τον Υμηττό και την Πάρνηθα ΒΔ. Η πρόσβαση στην κορυφή δεν είναι δυνατή, καθώς ο χώρος είναι περιφραγμένος, διότι εκεί βρίσκονται τα ραντάρ του αεροδρομίου «Ελευθέριος Βενιζέλος». Εξίσου ενδιαφέρουσα, όμως, είναι η ανάβαση στην κορυφή Κάστρο, όπου υπάρχουν υπολείμματα τείχους της Κλασικής Περιόδου – 5ος αι. π.Χ., μέσα από βραχώδες μονοπάτι.
Ομαλές αναβάσεις είναι αυτές που πραγματοποιούνται από τη ΝΑ πλευρά του βουνού και πιο δύσκολες αυτές που γίνονται από τη ΒΔ και βόρεια πλευρά, όπως για παράδειγμα από τη ρεματιά των λατομείων ή από το ερημοκλήσι της Παναγίας. Εμείς δοκιμάσαμε μια ήπια ανάβαση με είσοδο από τη λεωφόρο Λαυρίου, στο ύψος του πολυχώρου Ονείρων, χωρίς ωστόσο να φτάσουμε μέχρι την κορυφή. Νωρίτερα, βέβαια, φεύγοντας από το αναρριχητικό πεδίο είχαμε ανέβει οδικώς έως τη θέση Καστρί και είχαμε θαυμάσει τη θέα. Η συγκεκριμένη διαδρομή είχε κυρίως πέτρες, όσο όμως ανέβαινες η βλάστηση γινόταν πιο πυκνή και το μονοπάτι χωμάτινο. Επίσης, στα πεδινά το έδαφος ήταν γεμάτο με κρεμμύδες της Πρωτοχρονιάς (Scilla maritima).
Μία ακόμα ενδιαφέρουσα δια-δρομή, που προτείνουν οι πιο έμπειροι πεζοπόροι, είναι αυτή που ξεκινάει από το διάσελο, σε ύψος 207 μ., στη θέση Βελατούρι. Η ΒΑ περιοχή της κορυφής είναι ένα κατηφορικό οροπέδιο, που στη βόρεια πλευρά του έχει δύο δολίνες βάθους 4-5 μ. (τον χειμώνα γεμίζουν νερό). Η πορεία περνάει μέσα από φαράγγι, τα σπήλαια Πλιάκα και Ματζούνη και καταλήγει ΝΑ (διάρκεια περίπου 4-5 ώρες).
Οσο κινούμασταν στο οδικό δίκτυο είδαμε αρκετούς ποδηλάτες επί της οδού Μυρρινούντος αλλά και στα παρακείμενα off road μονοπάτια (στα πεδινά), όπως και κάποιους που δοκίμαζαν τις δυνάμεις τους ανεβαίνοντας τον Αγιο Ευστάθιο.
Η άνοδος και η πτώση των αρχαίων δήμων της περιοχής
Οι αρχαίοι δήμοι της περιοχής του σημερινού Μαρκόπουλου παρήκμασαν με την πάροδο των χρόνων καταλήγοντας σε μικρούς αγροτικούς οικισμούς κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους, ενώ τη βυζαντινή περίοδο καταστράφηκαν όσα αρχαία μνημεία είχαν απομείνει.
Από τον Μυρρινούντα καταγόταν ο Φαίδρος του πλατωνικού διαλόγου, καθώς και ο Σπεύσιππος, διάδοχος του Πλάτωνα στην αντίστοιχη ακαδημία. Υπάρχει όμως και αναφορά προς τον μυρρινούσιο βασιλιά Κόλαινο, τον «Ερμού απόγονο» να άρχει «προ Κέκροπος», εκεί όπου σήμερα βρίσκεται η Μερέντα.
Σε ανασκαφές που είχαν γίνει στην περιοχή (1948) βρέθηκαν αγροικίες, νεκροταφείο, αγγεία, αμφορείς, γλυπτά, επιτύμβιες στήλες, κούρος και άλλα σημαντικά ευρήματα που μεταφέρθηκαν στο Αρχαιολογικό Μουσείο. Ο αρχαίος δήμος μάλλον καταστράφηκε από τον σεισμό του 551 μ.Χ.
Σημεία ενδιαφέροντος
• Παναγιά η Μερέντα: Πρόκειται για έναν μονόχωρο ναό, ο οποίος χτίστηκε κατά τον 13ο αιώνα πάνω στο μεσαίο κλίτος τρίκλιτης βασιλικής των πρώτων χριστιανικών χρόνων και αυτή με τη σειρά της μάλλον ήταν κτισμένη πάνω στον ναό της Αθηνάς του Μυρρινούντα. Ο ναός είναι κατάγραφος με τοιχογραφίες που χωρίζονται σε τέσσερα διαφορετικά στρώματα – περισσότερο εκτεταμένο είναι το δεύτερο, κυρίως στην καμάρα. Η παράσταση των έφιππων αγίων Γεωργίου και Θεόδωρου Τήρωνος έχει χρονολογηθεί στον 14ο αιώνα, ενώ το τελευταίο στρώμα στο ανατολικό τμήμα χρονολογείται στον 18ο αιώνα και αποδίδεται στον ζωγράφο Γεώργιο Μάρκου. Αριστερά και δεξιά από το τέμπλο υπάρχουν δύο μεγάλες εικόνες, η μία με τα Εισόδια και η άλλη με την Κοίμηση της Θεοτόκου, έτσι εορτάζει στις 21 Νοεμβρίου αλλά και στις 15 Αυγούστου. Επειδή στις 21 Νοεμβρίου η γιορτή συμπίπτει με την εποχή της σποράς, ονομάζεται «Μεσοσπορίτισσα».
Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι στον ναό βρέθηκε και η πλίνθος του αρχαϊκού αγάλματος της κόρης με το όνομα Φρασίκλεια, που σήμερα εκτίθεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.
• Σπηλαιοβάραθρο Βέρα Ντράγκο: Ανάμεσα στο Καστρί και στην κύρια κορυφή του βουνού μπορείτε να δείτε ένα εντυπωσιακό σπήλαιο όπου ο μύθος λέει ότι είχε τη φωλιά του ένας δράκος. Κάθε φορά που έβγαινε κατασπάραζε τον κόσμο που έμενε στις γύρω περιοχές, μέχρι που ο Αη Γιώργης τον σκότωσε. Το αίμα του έβαψε τις πλαγιές του βουνού και τις ρίζες ενός δέντρου με εντυπωσιακό κόκκινο χρώμα, γι’ αυτό ονομάστηκε Αη Γιώργης της Αιματόριζας. Στην περιοχή υπάρχει η ομώνυμη εκκλησία, που μπορείτε να την επισκεφτείτε.
ΠΗΓΕΣ: markopoulo.gr, topoguide.gr