Δυτικά της Θεσσαλονίκης, σε απόσταση μόλις οκτώ χιλιομέτρων από το κέντρο, βρίσκεται η λιμνοθάλασσα του Καλοχωρίου, ένας μαγευτικός υγροβιότοπος με φόντο τα διυλιστήρια και τα γκρίζα, άχαρα κτίρια των κοντινών βιομηχανικών μονάδων. Δώσαμε ραντεβού στις επτά το πρωί στο υπαίθριο πάρκινγκ της οδού Παύλου Μελά, καθώς ονειρευόμασταν να δούμε την ανατολή πάνω από τον Χορτιάτη. Εξοπλισμένοι με αντιανεμικά και ισοθερμικές μπλούζες, μιας και η πρωινή υγρασία τρύπωνε στα κόκαλά μας, ξεκινήσαμε τον περίπατό μας από τον «Kόκκινο Δρόμο». Πρόκειται για ένα μονοπάτι στρωμένο με κοκκινόχωμα που θυμίζει ταρτάν, μήκους ενός χιλιομέτρου, το οποίο «κόβει» τη λιμνοθάλασσα σε δύο μέρη και καταλήγει στην παραθαλάσσια ζώνη. Μπορεί η πυκνή συννεφιά μαζί με το ψιλόβροχο να εμπόδισαν τον ήλιο να εμφανιστεί νωρίς, όμως η αίσθηση του να βλέπεις φλαμίνγκο σε απόσταση δέκα μέτρων ήταν συναρπαστική.
Κατά μήκος της διαδρομής, εκατέρωθεν, ανάμεσα στα ξεραμένα χορτάρια, σπουργίτια έπαιζαν κυνηγητό, ενώ ακούγονταν οι ήχοι από τα φλαμίνγκο που είχαν συγκεντρωθεί κατά δεκάδες σε ένα σημείο δεξιά μας. Ανά περίπου εκατό μέτρα, στην πρόσοψη κάτι τεράστιων, στρογγυλών γλαστρών, υπήρχε σήμανση με πράσινο χρώμα για τα μέτρα που είχαμε διανύσει – μια ξύλινη πινακίδα μάς προέτρεπε να ρίξουμε λίγο νεράκι στη νεαρή ελιά. Αφού περάσαμε μια χριστουγεννιάτικη εγκατάσταση της οικολογικής ομάδας «Εχεδώρου φύσις», η οποία είχε φτιαχτεί από παλιά ξύλα που μαζεύτηκαν από τα σκουπίδια της περιοχής, φθάσαμε σε ένα ξύλινο γεφυράκι. Εκεί, είναι και το μοναδικό σημείο όπου ενώνονται οι δύο «λεκάνες» της λιμνοθάλασσας. Μόλις το διασχίσαμε, στρέψαμε το βλέμμα μας πίσω.
Το σκηνικό εντελώς κινηματογραφικό, ένας πλανήτης αντιθέσεων. Από τη μια η μαγευτική φύση, από την άλλη η μελαγχολία του αστικού πολιτισμού. Τα εξωτικά πουλιά τέντωναν τον μακρύ λαιμό τους, γλάροι είχαν στήσει πρωινό χορό στον ουρανό, ενώ στο βάθος μούγκριζαν οι μηχανές των εργοστασίων. Ξάφνου, μια λαχταριστή μυρωδιά φρεσκοψημένου ψωμιού κυρίευσε τον αέρα. Ολοκληρώνοντας τον «Κόκκινο Δρόμο», στρίψαμε δεξιά και σταθήκαμε στην ενημερωτική πινακίδα για τη δημιουργία της λιμνοθάλασσας. Λίγο πιο πέρα, τα δύο κομμάτια μιας σπασμένης βάρκας με ξεφλουδισμένο σκαρί έμοιαζαν με «προχώ» installation, μια επίμονη υπενθύμιση των προσωπικών μας ναυαγίων. Ανεβήκαμε τα δεκαπέντε σκαλοπάτια του ξύλινου παρατηρητηρίου για να φωτογραφίσουμε τα πουλιά, το παραθαλάσσιο καφέ ήταν κλειστό. Τα παγκάκια του βρέχονταν και περίμεναν να περάσει το μαρτύριο της πανδημίας για να ζωντανέψουν με επισκέπτες και πιάτα.
Πλέον βαδίζουμε σε πατημένη άμμο και κατευθυνόμαστε δυτικά προς τις εκβολές του Γαλλικού ποταμού. Ο Θερμαϊκός ήρεμος, οι βάρκες επιπλέουν σχεδόν ακούνητες, τα γλαροπούλια συνεχίζουν την προσγείωση – απογείωση στο νερό και μερικές δεκαοχτούρες αράζουν στις εναέριες γραμμές της ΔΕΗ. Επειτα από 300 μέτρα συναντάμε ένα πρόχειρα περιφραγμένο με μπλε πλαστικό εκκλησάκι και μια ελληνική σημαία να κυματίζει δίπλα του. Το καντηλάκι αναμμένο, η επιτομή της αγγελοπουλικής διάστασης του χρόνου. Δεξιά μας αποφεύγουμε να κοιτάμε, μας εκνευρίζουν τα λογής λογής σκουπίδια που είναι μπερδεμένα με το τρυφερό χορτάρι και τους θάμνους. Παρά τη βροχή που δυναμώνει, το περπάτημα είναι άνετο, μια ίσια ευθεία δίχως κλίσεις.
Ο Γαλλικός ποταμός
Μετά την ξύλινη ταμπέλα που μας πληροφορεί για την ύπαρξη του λαγόγυρου στην ευρύτερη περιοχή, ενός μικρού ενδημικού τρωκτικού που «φέρνει» σε σκιουράκι, στρίβουμε αριστερά και εισχωρούμε πιο βαθιά στο εθνικό πάρκο. Το βάδισμα αρχίζει να ζορίζει, μεγάλες νερολακκούβες έχουν σχηματιστεί στο έδαφος. Πλησιάζουμε στην ακτή και χαζεύουμε τις ξύλινες κατασκευές των ψαράδων μέσα στη θάλασσα – κυριολεκτικά ένα πλωτό χωριουδάκι. Προσπερνάμε ακόμη ένα εκκλησάκι, τσίγκινο αυτή τη φορά και βαμμένο μπλε, παρατηρούμε τις βάρκες που προστατεύονται πίσω από τις καλαμιές –οι πολλές, τόσες δα, εξοχές της ακτογραμμής σού δίνουν την εντύπωση ενός φιορδ μικρής κλίμακας– και προσεγγίζουμε ένα μεγάλο σμήνος από μαύρες πάπιες που απολαμβάνουν το μπάνιο τους.
Η περιοχή είναι λες και έχει πλημμυρίσει, οι βάσεις των κορμών της ΔΕΗ χάνονται στο φουσκωμένο νερό. Eλάχιστα λεπτά αργότερα, δεν πιστεύουμε στα μάτια μας. Εξι χουλιαρόπαπιες σέρνουν ρυθμικά το μακρύ μαύρο ράμφος τους αναζητώντας τροφή στα ρηχά, νιώθουμε ότι παρακολουθούμε χορογραφία στη θάλασσα. Μπροστά τους, δύο εντυπωσιακοί ερωδιοί στέκονται στα βράχια και κοντά τους μερικοί πελεκάνοι κινούνται πέρα δώθε. Θέλουμε μισό χιλιόμετρο για να φθάσουμε στο τέλος, στο κτίριο του πρώην ΕΘΙΑΓΕ. Ο δρόμος στενεύει, ούτε δέκα μέτρα δεν απέχει η μια μεριά της θάλασσας από τις λιμνούλες –έχουν προέλθει από χωματοληψίες– του Γαλλικού. Ακόμη ένα εκκλησάκι στα αριστερά μας, της Αγίας Παρασκευής τούτη τη φορά. Ρίχνουμε μια τελευταία ματιά στον ποταμό πριν τερματίσουμε. Κάποια νεογέννητα παπάκια πασχίζουν να μάθουν κολύμπι. Δυσκολεύονται πολύ με τη βροχή, αλλά παλεύουν να τα βγάλουν πέρα. Οπως όλοι μας.
Εθνικό πάρκο, σπάνια φυσική ομορφιά και πολυμορφία συνθηκών
Στις δυτικές ακτές του Θερμαϊκού κόλπου εκτείνεται ένα από τα σημαντικότερα οικοσυστήματα της Ελλάδας, το οποίο ξεκινάει από το ύψος της Μεθώνης και καταλήγει ανατολικότερα στο Καλοχώρι. Είναι ενταγμένο στο δίκτυο Ευρώπη Natura 2000, ενώ ταυτόχρονα προστατεύεται από τη Διεθνή Σύμβαση Ραμσάρ για τους υγροτόπους.
Αυτό το μοναδικό σύμπλεγμα υγροβιότοπων περιλαμβάνει τη λιμνοθάλασσα του Καλοχωρίου, τις εκβολές του Γαλλικού ποταμού, το δέλτα του ποταμού Αξιού, όπως και την κοίτη του έως τα σύνορα με τη Βόρεια Μακεδονία, το δέλτα του ποταμού Αλιάκμονα και τους υγροτόπους της Νέας Αγαθούπολης και της Αλυκής Κίτρους. Μάλιστα, το 2009, το μεγαλύτερο μέρος αυτής της προστατευμένης περιοχής ανακηρύχθηκε εθνικό πάρκο (338 τ.χλμ).
Η βόρεια πύλη του εθνικού πάρκου, δηλαδή η λιμνοθάλασσα του Καλοχωρίου, δημιουργήθηκε σταδιακά από την καθίζηση του εδάφους, που οφείλεται στην υπερεκμετάλλευση του υδροφόρου ορίζοντα σε συνάρτηση με τη χαλαρή σύσταση του εδάφους. Σήμερα έχει συνολική έκταση 2.260 στρεμμάτων και το βάθος της δεν ξεπερνάει το ένα μέτρο.
Πληροφορίες
Διαδρομή: 4,5 χιλιόμετρα.
Χρόνος: 70 λεπτά.
Κλίση: Μηδέν – βρίσκεστε σχεδόν στο επίπεδο της θάλασσας.
• Ακόμη και αν δεν βρέχει, η υγρασία είναι αρκετή, ειδικά το πρωί. Φορέστε οπωσδήποτε αντιανεμικό και αν έχετε ισοθερμική μπλούζα. Επίσης, γάντια και χοντρές κάλτσες.
• Στην περιοχή δεν είναι κανένα μαγαζί ανοιχτό. Εχετε μαζί σας νερό, μιας και θα περπατάτε πάνω από μία ώρα.