Τα τελευταία χρόνια, ένα σημαντικό κομμάτι της δημοσιονομικής πολιτικής όσον αφορά τις συντάξεις δημοσίου και ιδιωτικού τομέα περνάει μέσα από τη Δικαιοσύνη, η οποία καλείται έπειτα από αιτήσεις ενδιαφερόμενων φορέων να αποφανθεί αν περικοπές που έγιναν στα δύσκολα χρόνια της οικονομικής κρίσης μπορούν να επανέλθουν υπό τη μορφή αναδρομικών παροχών.
Η υπόθεση με τα αναδρομικά των συνταξιούχων αποτελεί χρόνια τώρα μόνιμο «πονοκέφαλο» των αρμοδίων του υπουργείου Οικονομικών, αλλά και μόνιμη προσδοκία εκατοντάδων χιλιάδων συνταξιούχων, καθώς είναι σε όλους γνωστό ότι οι συνταξιοδοτηθέντες στη χώρα μας είναι μια πολύ μεγάλη κοινωνική κατηγορία.
Μετά αλλεπάλληλες δίκες, κυρίως στο Συμβούλιο της Επικρατείας, που κρίνει τα αιτήματα των συνταξιούχων του ιδιωτικού τομέα, αλλά και στο Ελεγκτικό Συνέδριο, που ασχολείται με τους συνταξιούχους του Δημοσίου, η κατάσταση με τα αναδρομικά είχε παρουσιάσει την τελευταία τριετία ύφεση, με την έννοια ότι τα ανώτατα δικαστήρια άρχισαν με τις αποφάσεις τους να κλείνουν αργά αλλά σταθερά το κεφάλαιο μέσω του οποίου πολλές φορές στο παρελθόν υπήρξαν δημοσιονομικοί αιφνιδιασμοί διά της δικαστικής οδού για αιτήματα που υπερέβαιναν τις ουσιαστικές και πραγματικές δυνατότητες της οικονομίας.
Καθοριστικής σημασίας για τα αναδρομικά και τις περικοπές σε μισθούς και συντάξεις αποτέλεσε η απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας που εκδόθηκε το 2015, με την οποία κρίθηκαν αντισυνταγματικές οι περικοπές που έγιναν με το δεύτερο πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής και ως εκ τούτου η τότε κυβέρνηση Σαμαρά – Βενιζέλου υποχρεώθηκε να ρυθμίσει με βάση την απόφαση τις περικοπές, ξεκινώντας από τον νευραλγικό τομέα των Σωμάτων Ασφαλείας, των Ενόπλων Δυνάμεων κ.λπ.
Αλλαγή πλεύσης
Αργότερα, νεότερο κύμα προσφυγών αφορούσε διεκδικήσεις μετά το 2015, ενώ προσφυγές έγιναν και για τον λεγόμενο νόμο Κατρούγκαλου. Οι αποφάσεις της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας επί αυτών των αιτημάτων υπήρξαν αρνητικές. Απέρριψαν τα αιτήματα για αντισυνταγματικότητα των όποιων περικοπών, είτε για τις κύριες συντάξεις είτε για τα δώρα και τις επικουρικές συντάξεις, και τελικώς με την τελευταία απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ –δίκασε η σημερινή Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου– το δικαστήριο κατέληξε στο να δοθούν αναδρομικά μόνον για έντεκα μήνες, από τον Μάιο του 2015 έως την εφαρμογή του λεγόμενου νόμου Κατρούγκαλου (ονομάζεται έτσι επειδή ψηφίστηκε επί των ημερών του Γιώργου Κατρούγκαλου στο αρμόδιο υπουργείο).
Μετά την απόφαση για το ενδεκάμηνο, η σημερινή κυβέρνηση αποφάσισε, αν και το Συμβούλιο της Επικρατείας δεν το ανέφερε στην απόφασή του ρητά, να δώσει τα αναδρομικά σε όλους τους συνταξιούχους και όχι μόνο σε εκείνους που είχαν δικαστικά προσφύγει, οι οποίοι άλλωστε δικαιώνονταν πλήρως από την απόφαση του ΣτΕ.
Με νόμο που ψηφίστηκε (4714/2020, άρθρο 114, παρ. 3) δόθηκαν τα αναδρομικά από τις κύριες συντάξεις, αλλά παράλληλα ορίστηκε και κάτι σημαντικό: ότι με την καταβολή των αναδρομικών αυτών (έντεκα μήνες) σε όλους, «αποσβένονται» τυχόν άλλες διεκδικήσεις συνταξιούχων για περικοπές σε επικουρικές συντάξεις και δώρα που θεσπίστηκαν με τους ν. 4051 και 4093/2012, οι διατάξεις των οποίων κρίθηκαν αντισυνταγματικές με την απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ το 2015.
Και εδώ είμαστε σήμερα. Νέος γύρος προσφυγών, που δικάστηκαν χθες στην Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας, οι οποίες στρέφονται κατά αυτού του νόμου και ζητούν αναδρομικά για επικουρικές και δώρα που περικόπηκαν κατά τη διάρκεια των πρώτων χρόνων της οικονομικής κρίσης και ορίστηκαν με τους νόμους του 2012.
Κατά τη διάρκεια της εκδίκασης των υποθέσεων στην Ολομέλεια του ΣτΕ υπό την προεδρία της προέδρου του δικαστηρίου Ειρήνης Σαρπ (εισηγήτρια η Αννα Καλογεροπούλου), οι συνήγοροι των συνταξιούχων αλλά και του Δημοσίου ανέπτυξαν τις απόψεις τους, ενώ η απόφαση, που εκτιμάται ως εξαιρετικά σημαντική, αναμένεται προσεχώς.
Μια καθοριστικής σημασίας λεπτομέρεια για το αύριο αυτών των διεκδικήσεων που εκδικάστηκαν χθες: Η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας επί προεδρίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου έχει κρίνει συνταγματικές τις περικοπές σε επικουρικές και δώρα. Αποφάσεις αυτής της κλίμακας και μάλιστα της Ολομέλειας του ανωτάτου δικαστηρίου σπάνια αλλάζουν τόσο γρήγορα…
Οι δημόσιοι υπάλληλοι
Και πάμε τώρα στον δημόσιο τομέα και στους συνταξιούχους του, που είναι και αυτοί παρά πολλοί. Για τους συνταξιούχους του Δημοσίου, δημοσίους υπαλλήλους, καθηγητές ΑΕΙ και λοιπούς, έχουν κατατεθεί χιλιάδες προσφυγές στο Ελεγκτικό Συνέδριο, ανώτατο δικαστήριο που ασχολείται με τα συνταξιοδοτικά του Δημοσίου και επιπλέον έχει και τον έλεγχο των δημοσίων δαπανών.
Εκεί ξεκίνησε η εκδίκαση κάποιων προσφυγών συνταξιούχων που ζητούν –και αυτοί– αναδρομικά για περικοπές που έγιναν στις συντάξεις τους τα δύσκολα χρόνια της οικονομικής κρίσης, αλλά και μετά. Ουσιαστικά ζητούν οικονομικές αποκαταστάσεις από το 2012 έως και το 2020.
Η εκδίκαση των υποθέσεων από το αρμόδιο τμήμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου, υπό τον αντιπρόεδρο Κωνσταντίνο Κωστόπουλο, είναι βέβαιον ότι θα οδηγήσει την υπόθεση, λόγω μείζονος σπουδαιότητας, στην Ολομέλεια του Ελεγκτικού Συνεδρίου, που θα αναλάβει να ξεκαθαρίσει το τοπίο.
Με άλλα λόγια, δύο ολομέλειες, μία του ΣτΕ και μία του Ελεγκτικού Συνεδρίου, μέσα σε αυτή τη χρονιά θα αποφανθούν για την τύχη αναδρομικών παροχών που αγγίζουν μεγάλα ποσά (πιθανόν κάποια δισ.), αν τελικώς θα επιδικαστούν. Από τις αποφάσεις αυτές θα κριθούν πολλά: οι προσδοκίες χιλιάδων συνταξιούχων αλλά και η τακτική άσκησης δημοσιονομικής πολιτικής διά της δικαστικής οδού, που επικρίθηκε στο παρελθόν καθώς προκάλεσε πολλές φορές δημοσιονομικό σοκ και ματαίωση των ελπίδων των δικαιούχων.