Το βράδυ της 12ης Ιανουαρίου πλημμύρισε ο ποταμός Αχέρωνας του Δήμου Δυτικής Λέσβου εξαιτίας της ισχυρής βροχόπτωσης, ενώ τα έντονα καιρικά φαινόμενα μέσα σε λίγα λεπτά εγκλώβισαν 11 κτηνοτρόφους της περιοχής.
Eγκαίρως όμως, πριν από την πλημμύρα, η επιστημονική ομάδα του έργου «Ερμής» του Πανεπιστημίου Αιγαίου ειδοποίησε τον δήμο, και τα μηχανήματα κατόρθωσαν να σπεύσουν για να προλάβουν περαιτέρω καταστροφές.
«Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον το γεγονός ότι σε λίγα μόλις λεπτά μπήκαμε στα “κόκκινα”. Υπάρχει πλέον αποτύπωση της επικινδυνότητας των φαινομένων, πως δηλαδή μπορεί να επέλθει η καταστροφή σε ελάχιστο χρόνο. Αυτό συνέβη την Τρίτη. Είχαμε ελέγξει τους ποταμούς ελάχιστη ώρα πριν. Μέσα σε 10 λεπτά είχαμε πλημμυρικά φαινόμενα. Τα πράγματα έχουν αγριέψει πολύ και οι κίνδυνοι είναι τεράστιοι», λέει στην «Κ» ο δήμαρχος Δυτικής Λέσβου, Ταξιάρχης Βέρρος.
O Αχέρωνας είναι ο χείμαρρος που περνάει μέσα από τον οικισμό της Καλλονής. «Οι παλιότεροι θυμούνται τα τέσσερα τοξωτά γεφύρια που υπήρχαν μέσα στην Καλλονή, τα οποία δυστυχώς γκρεμίστηκαν, ώστε τη δεκαετία του ’50 να στενέψει η κοίτη του και να σκεπαστεί ο χείμαρρος για να περνάει ο δρόμος από πάνω, με αποτέλεσμα πολλές φορές να έχει πλημμυρίσει “πνίγοντας” τον οικισμό της Καλλονής», εξηγεί στην «Κ» ο περιβαλλοντολόγος Μιχάλης Μπάκας, μέλος του Πανελλαδικού Συμβουλίου των Οικολόγων Πράσινων. Ο κ. Μπάκας κάνει λόγο για «πεταμένα λεφτά» από πλευράς αυτοδιοίκησης όταν κάνουν «γυαλί» τους ποταμούς και τους χειμάρρους κατά τον καθαρισμό τους, καθώς πρέπει να αφήνουν τα φυσικά φράγματα να συγκρατούν τα νερά της βροχής.
Η Ράνια Τζωράκη, αναπληρώτρια καθηγήτρια Λεκάνης Απορροής και Παράκτιου Περιβάλλοντος από το Τμήμα Ωκεανογραφίας και Θαλασσίων Βιοεπιστημών του Πανεπιστημίου Αιγαίου, μίλησε στην «Κ» για το καινοτόμο πρόγραμμα ERMIS-F, που προειδοποιεί εγκαίρως για τις πλημμύρες, χάρη και στο δίκτυο των μετεωρολογικών σταθμών του Πανεπιστημίου Αιγαίου – οι οποίοι έχουν εγκατασταθεί σε διάφορα σημεία της Λέσβου από το 2013.
Αξιοποιώντας τον εξοπλισμό του δικτύου και του προγράμματος και μελετώντας τη στάθμη των ρεμάτων, η επιστημονική ομάδα βελτιώνει συνεχώς τους αλγορίθμους της, ώστε να παρέχει εγκαίρως αξιόπιστες πληροφορίες.
«Μέσα σε 10 λεπτά είχαμε “τσουνάμι” βροχής», λέει η κ. Τζωράκη. Συγκεκριμένα, μέσα σε ένα 24ωρο ο σταθμός του Σιγρίου στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας κατέγραψε 45,10 mm βροχόπτωσης, ενώ του Ακρασίου στο Πλωμάρι κατέγραψε 10,70 mm βροχόπτωσης. Μέσα στον οικισμό της Καλλονής η στάθμη του τηλεμετρικού σταθμού κατέγραψε σε λίγα λεπτά κατακόρυφη άνοδο της στάθμης, η οποία άγγιξε το 1,7 m. Στο σημείο αυτό σημειώνεται ότι, σύμφωνα με τις μελέτες του συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης για την περιοχή, όταν η στάθμη ξεπεράσει το κρίσιμο κατώφλι του 1,6 m, τότε θεωρείται επικίνδυνη και ενεργοποιείται το σύστημα ώστε να ειδοποιήσει για την επερχόμενη πλημμύρα.
Ενας συνδυασμός από μικρά φράγματα ανάσχεσης και ξυλοφράγματα, που θα ρυθμίζουν και θα συγκρατούν την πλημμυρική παροχή στην ανάντη ορεινή ζώνη, αποδεικνύεται η πλέον βιώσιμη και αποδεκτή λύση για την περιοχή της Καλλονής. Επομένως η ομάδα του ERMIS-F, έχοντας στο δυναμικό της επιστήμονες και μηχανικούς διαφόρων ειδικοτήτων, εξέτασε σε επίπεδο προμελέτης τα έργα αυτά και έδωσε χειροπιαστή λύση στο πρόβλημα.
Το πρόγραμμα υλοποιείται από το Ινστιτούτο Κύπρου, το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, το Πολυτεχνείο Κρήτης, τη Διεύθυνση Υδάτων Βορείου Αιγαίου της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου, τον Δήμο Χανίων και το Συμβούλιο Αποχετεύσεως Λεμεσού – Αμαθούντος.