Τη σημασία της αξιοποίησης των δεδομένων για τη διαφάνεια αλλά και την κατάρτιση πολιτικής τονίζει, σε συνέντευξη που παραχωρεί στην «Κ», ο Γιάννης Σέγκλιας, chief information officer του National Grid Electricity Transmission – του βρετανικού ΑΔΜΗΕ. Ο κ. Σέγκλιας, ο οποίος γεννήθηκε στην Αθήνα, πήγε δημοτικό εκεί, μετά γυμνάσιο και λύκειο στο Λουξεμβούργο και σπούδασε επιστήμη ηλεκτρονικών υπολογιστών στο Imperial, υπηρέτησε επίσης ως chief digital officer του Defra (του υπουργείου Περιβάλλοντος, Τροφίμων και Αγροτικών Υποθέσεων του Ηνωμένου Βασιλείου). Η θητεία εκεί ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2016 –τρεις μήνες πριν από το δημοψήφισμα για το Brexit– και έληξε τον Σεπτέμβριο του 2019, ένα μήνα πριν από την τελική συμφωνία αποχώρησης Ε.Ε. – Ηνωμένου Βασιλείου.
«Στην Defra, μία από τις αρχές του σχεδιασμού που είχαμε ήταν ότι τα δεδομένα θα είναι ανοιχτά, με λίγες εξαιρέσεις. Είχαμε αναλυτές δεδομένων και επιστήμονες που χρησιμοποιούσαν τα διαθέσιμα δεδομένα για να καταρτίσουν τις σωστές πολιτικές για την αποτροπή πλημμυρών, ή ακόμη και για το μέλλον της γεωργίας», αναφέρει ο κ. Σέγκλιας. «Υπάρχει στο υπουργείο πλέον μία πλατφόρμα υπηρεσιών δεδομένων, που επιτρέπει σε οποιονδήποτε το επιθυμεί να έχει πρόσβαση σε δεδομένα για το περιβάλλον. Αναγνωρίσαμε τη σημασία των δεδομένων όχι μόνο για το ίδιο το υπουργείο, αλλά για την κοινωνία ευρύτερα».
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, προσθέτει, «είδαμε τη σημασία των δεδομένων να αυξάνεται σχετικά τόσο με την πληροφόρηση του κοινού όσο και με τη λήψη αποφάσεων. Με την πρόσβαση στα δεδομένα αυτά να έχει πλέον εκδημοκρατιστεί, οι αποφάσεις που λαμβάνονται –π.χ. όσον αφορά την άρση των lockdowns– μπορεί και πρέπει να ελέγχεται αν πηγαίνουν ενάντια στην κατεύθυνση που δείχνουν τα δεδομένα».
Το επόμενο βήμα, σημειώνει, «είναι να αυτοματοποιήσουμε μέρος αυτής της διαδικασίας λήψης αποφάσεων και της παροχής δημόσιων ή ιδιωτικών υπηρεσιών, μέσω της χρήσης δεδομένων και φυσικά της τεχνητής νοημοσύνης και της μηχανικής μάθησης. Στον βαθμό που φροντίζουμε να μην ενσωματώνονται προκαταλήψεις στον σχεδιασμό των αλγορίθμων, μπορούμε να βασιζόμαστε σε αμερόληπτες αποφάσεις. Χρειάζονται όμως ανθρώπινη επίβλεψη για κάποια διάστημα, ώσπου να μπορέσουμε να εντάξουμε τη συμπόνοια στον προγραμματισμό των αλγορίθμων. Το κρίσιμο ερώτημα είναι αν ο κόσμος είναι έτοιμος να δεχθεί αποφάσεις που λαμβάνονται από αλγορίθμους αντί από ανθρώπους…».
Πόσο έχει επιταχύνει η πανδημία τη μετάβαση στη νέα ψηφιακή πραγματικότητα; «Η πανδημία έχει υποχρεώσει τις επιχειρήσεις να επιταχύνουν την ψηφιοποίησή τους και να σκεφθούν πολύ διαφορετικά για το πώς εργαζόμαστε», απαντά ο Γ. Σέγκλιας. «Δεν πιστεύω ότι θα επιστρέψουμε σε ωράρια γραφείου τύπου 9 με 5. Στο Ηνωμένο Βασίλειο ήδη βλέπουμε οικογένειες να πωλούν τα σπίτια τους στην πόλη και να μετακομίζουν στην ύπαιθρο, καθώς προσδοκούν ότι θα πηγαίνουν πιο σπάνια στο γραφείο». Αυτού του είδους η διαρθρωτική αλλαγή, τονίζει, έχει «τεράστιες συνέπειες». «Θα συνεχίσουμε, παραδείγματος χάρη, να επενδύουμε στην επέκταση του σιδηροδρομικού και του οδικού δικτύου εάν θα το χρησιμοποιούν λιγότεροι άνθρωποι για να μετακινούνται στη δουλειά; Με τι θα αντικαταστήσουν οι κυβερνήσεις τα έσοδα από τη φορολόγηση της βενζίνης εάν δεν χρησιμοποιούνται πλέον τα αυτοκίνητα για μακρινές μετακινήσεις από και προς τη δουλειά – και αν σε κάθε περίπτωση, σε 20 χρόνια όλα τα αυτοκίνητα είναι ηλεκτρικά;».
Γενικότερα, όπως αναφέρει, οι επιχειρήσεις και ολόκληροι κλάδοι της οικονομίας πρέπει να επανεξετάσουν τον λόγο ύπαρξής τους. «Είναι εξαιρετικό ότι τα αυτοκίνητα γίνονται πιο πράσινα, π.χ., αλλά θα χρειάζεται στο μέλλον να έχουμε δικά μας οχήματα, εάν δεν μετακινούμαστε πλέον προς τη δουλειά και εάν το μεγαλύτερο μέρος των αγορών μας γίνεται μέσω Διαδικτύου και μας παραδίδεται στο σπίτι;».
Ο κ. Σέγκλιας τονίζει ότι η ψηφιακή μετάβαση δεν μπορεί να είναι κάτι με το οποίο ασχολείται μόνο το τμήμα πληροφορικής μιας εταιρείας ή ενός δημόσιου οργανισμού. «Ολοι, από τον διευθύνοντα σύμβουλο και κάτω, πρέπει να μιλούν την ψηφιακή γλώσσα», λέει.
Σχετικά με τον ψηφιακό εκσυγχρονισμό στην ελληνική δημόσια διοίκηση, υπογραμμίζει πως «είναι δύσκολο να παρακολουθήσει κανείς εξ αποστάσεως πόσο γρήγορα προχωράει, αλλά είναι σαφές ότι υπάρχει πλέον μια νέα προσέγγιση προς την ψηφιοποίηση που, πλήρως στο πνεύμα της ευέλικτης παράδοσης (Agile), η οποία φέρνει άμεσες λύσεις σε πρώτη φάση, βελτιώνοντας παράλληλα τις παρεχόμενες υπηρεσίες. Αυτό έχει φανεί ξεκάθαρα το περασμένο έτος κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Ενας από τους σημαντικούς καταλύτες ήταν η διαθεσιμότητα και η χρήση του υπολογιστικού νέφους, η δυνατότητα ταχείας υλοποίησης υποδομών και πλατφορμών. Αποφάσεις για την υιοθέτηση και την παράδοση τεχνολογίας πλέον χρειάζονται ημέρες ή εβδομάδες αντί για μήνες και χρόνια».
Η πρόκληση του Brexit
Ως υπεύθυνος πληροφορικής του Defra, ο Γ. Σέγκλιας ανέλαβε, έχοντας 300 άτομα υπό την επίβλεψή του, το εξαιρετικά σύνθετο έργο της προετοιμασίας για το Brexit. Η «πρόκληση» σχετικά με την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ε.Ε. «ήταν ότι έπρεπε να κάνουμε σχέδια για κάθε πιθανό σενάριο εξόδου και να είμαστε έτοιμοι να το εφαρμόσουμε με ταχείς ρυθμούς. Επρεπε να χτίσουμε 11 νέα συστήματα από το μηδέν μέσα σε 18 μήνες. Ουσιαστικά σχεδιάζαμε και χτίζαμε τα θεμέλια του σπιτιού την ίδια στιγμή που χτίζαμε το σπίτι από πάνω. Επρεπε όλα τα interfaces να τα φτιάξουμε 100% σωστά, αλλά και τα σημεία επαφής με τα συστήματα άλλων υπουργείων».