Είναι βαθιά μου πεποίθηση ότι ό,τι δεν μετράς, δεν μπορείς να το βελτιώσεις. Το έχω γράψει πολλές φορές επειδή πιστεύω ότι είναι βαθιά ριζωμένη μέσα μας μια απέχθεια στο μέτρημα. Η άποψη ότι χωρίς μέτρημα δεν μπορείς να βελτιώσεις οτιδήποτε δεν είναι δική μου ανακάλυψη. Πρώτος τη διατύπωσε ο περίφημος Σκωτσέζος φυσικός λόρδος Κέλβιν στο τέλος του 19ου αιώνα: «If you can’t measure it, you can’t improve it». Την επανέλαβε πιο πρόσφατα ο guru του management Peter Drucker. Εκανα αυτή την εισαγωγή πριν καταπιαστώ με το ζήτημα της αξιολόγησης των σχολικών μονάδων. Μάλιστα ειδικά με την αξιολόγηση των λυκείων, που είναι το τελευταίο βήμα πριν τα παιδιά προχωρήσουν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Στην Ελλάδα μετέχουν στις Πανελλαδικές Εξετάσεις, εδώ και σχεδόν 40 χρόνια, 100.000 νέοι άνθρωποι ετησίως. Οι εξετάσεις αυτές θεωρούνται αδιάβλητες. Το γεγονός ότι 100.000 νέοι άνθρωποι βαθμολογούνται κάθε χρόνο κατά τρόπο αδιάβλητο είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό γεγονός σε μια χώρα όπου όλα αμφισβητούνται. Είναι καταπληκτικό. Εχουμε λοιπόν τις αδιάβλητες μετρήσεις για κάθε χρόνο (σχεδόν 40 χρόνια) και απομένει να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε με αυτές τις μετρήσεις.
Τα λύκεια από τα οποία αποφοιτούν όσοι μετέχουν στις Πανελλαδικές είναι περίπου 1.350. Μπορούμε λοιπόν να υπολογίσουμε κατά τρόπο απολύτως αδιάβλητο τον μέσο όρο των αποτελεσμάτων στις Πανελλαδικές κάθε λυκείου της χώρας (δημόσιου και ιδιωτικού). Το μόνο που χρειάζεται να γίνει είναι να προστεθούν τα αποτελέσματα για κάθε λύκειο και να διαιρεθούν με τον αριθμό των παιδιών του λυκείου που συμμετείχαν στις Πανελλαδικές.
Η πρώτη αυτή επεξεργασία (διότι μπορούν να γίνουν και άλλες πολλές) θα μας δώσει έναν πίνακα με την κατάταξη των 1.350 λυκείων της χώρας από το καλύτερο έως το χειρότερο με βάση τον μέσο όρο των αποτελεσμάτων των αποφοίτων τους στις Πανελλαδικές. Η δική μου πρόβλεψη είναι ότι θα τρίβουμε τα μάτια μας. Θα ανακαλύψουμε ότι η πραγματικότητα που θα αποκαλύψει η κατάταξη δεν είναι όπως μας την παρουσιάζουν. Πολλά ιδιωτικά θα είναι χειρότερα από δημόσια. Δημόσια στην περιφέρεια θα είναι ανεξήγητα άριστα. Θα χρειαστεί να επαναλάβουμε την άσκηση και για προηγούμενα χρόνια, επειδή υπάρχουν τα στοιχεία. Για να δούμε αν τα τελευταία ευρήματα επαναλαμβάνονται.
Στα ευρήματα ελπίζω να δοθεί τεράστια δημοσιότητα. Η δημοσιότητα των συγκρίσεων θα ωθήσει το εκπαιδευτικό σύστημα να γίνει καλύτερο. Θα ενδιαφερθούν επιτέλους οι γονείς αν διαπιστώσουν ότι στην πόλη τους το ένα λύκειο έχει καλά αποτελέσματα και το άλλο όχι.
Η δημοσιότητα των συγκρίσεων συμβάλλει από μόνη της στη βελτίωση του συστήματος. Στην περίπτωση των Πανελλαδικών, όπως εξήγησα, τα στοιχεία υπάρχουν και είναι αδιάβλητα. Αποτελούν ασφαλή βάση για την εξαγωγή συμπερασμάτων από οποιονδήποτε ενδιαφέρεται, αρκεί η πολιτεία να μην τα κρύβει.
Το κρύψιμο των στοιχείων είναι η αποτελεσματική μέθοδος για τη χειραγώγηση των πολιτών. Χωρίς αξιόπιστα στοιχεία οι πολίτες δεν μπορούν να βγάλουν συμπεράσματα. Αλλά όχι μόνο οι πολίτες. Και οι επιπόλαιοι αρμόδιοι προϊστάμενοι δεν μπορούν να βγάλουν συμπεράσματα. Χωρίς αδιάβλητα και αξιόπιστα στοιχεία, στηρίζονται στα ψέματα που τους σερβίρουν οι συνδικαλιστές της παράταξής τους.
Είχα την ελπίδα, η οποία όμως διαψεύστηκε, ότι ο κ. Μητσοτάκης θα υποχρέωνε τους συνεργάτες του να δημοσιοποιούν μετρημένα στοιχεία που να οδηγούν σε εξυγιαντικές αποφάσεις.
Τρία παραδείγματα:
Πόσους υπαλλήλους απασχολούσε η Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας και πόσες πτήσεις εξυπηρέτησε το 2019; Ποια είναι τα αντίστοιχα μεγέθη για το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γαλλία και την Ολλανδία;
Πόσους υπαλλήλους απασχολούσε η Τράπεζα της Ελλάδος το 2020; Πόσους η Κεντρική Τράπεζα της Γαλλίας, της Ολλανδίας και της Πορτογαλίας;
Στον οικονομικό απολογισμό έτους 2019 περιλαμβάνεται δαπάνη 578,7 εκατ. αντιπαροχή έναντι της ενσωματωμένης στη ΔΕΗ Α.Ε. περιουσίας των Τομέων Ασφάλισης Προσωπικού ΔΕΗ (άρθρο 34 ν. 2773/99). Για όσους δεν το γνωρίζουν, η δαπάνη των 578,7 εκατ. είναι το αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης του κ. Βαγγέλη Βενιζέλου ως υπουργού Ανάπτυξης με τη ΓΕΝΟΠ/ΔΕΗ. Τι διαπραγματεύτηκε ο κ. Βενιζέλος; Την ανοχή της ΓΕΝΟΠ προκειμένου να πουληθεί σε ιδιώτες το 10% της ΔΕΗ. Εξασφάλισε ο κ. Βενιζέλος το ασφαλιστικό των συνταξιούχων της ΔΕΗ φορώντας ένα «φέσι» 578,7 εκατ. ευρώ στους φορολογουμένους, όχι μια φορά, αλλά κάθε χρόνο. Η «απλοχεριά» του κ. Βενιζέλου έχει κοστίσει μέχρι σήμερα περί τα 12 δισ. ευρώ (600×20 έτη). Το ερώτημα στην τωρινή κυβέρνηση είναι: Γιατί εξακολουθεί να φεσώνει τους φορολογουμένους με το απαράδεκτο αυτό ποσό;
Για να έχετε μέτρο σύγκρισης. Ο εξοντωτικός συμπληρωματικός φόρος του ΕΝΦΙΑ σε ιδιώτες, που σύμφωνα με την έκθεση Πισσαρίδη πρέπει να καταργηθεί, αποφέρει 380 εκατ., 200 εκατ. λιγότερα από όσα απλόχερα δίνουμε στο ταμείο ασφάλισης της ΔΕΗ. Με την ευκαιρία θέλω να ξέρετε τη γνώμη μου. Πρέπει αμέσως να διακοπεί το «φέσωμα» των φορολογουμένων υπέρ του συνταξιοδοτικού της ΔΕΗ. Δεύτερον, και πιο σημαντικό για το μέλλον στο πλαίσιο σωστής νομοθέτησης (κ. Γεραπετρίτης): Παροχές προς μια κοινωνική ομάδα πρέπει, όταν παρέχονται, να έχουν ημερομηνία λήξης. Οχι να «ξεχνιούνται» οπότε μετατρέπονται σε σκάνδαλο. Πρέπει άμεσα να καταργηθεί ο συμπληρωματικός ΕΝΦΙΑ σύμφωνα με την πρόταση Πισσαρίδη.
Ξαναγυρίζω στην αρχή: Δεν μπορείς να διορθώσεις αν δεν μετρήσεις. Πάρτε το ερώτημα για την Πολιτική Αεροπορία. Σας βεβαιώνω ότι δεν γνωρίζω την απάντηση στο ερώτημα που θέτω. Φαντάζομαι ότι οι περισσότεροι δεν ξέρουν. Επειδή κανείς δεν ξέρει, κανείς δεν ασχολείται. Ετσι ξοδεύονται τα λεφτά και γι’ αυτό το κράτος θέλει συνεχώς περισσότερους φόρους. Για φανταστείτε (υποθετικά) όμως τι θα συμβεί αν μάθουμε ότι η Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας απασχολεί δύο φορές πιο πολλούς από ό,τι οι Εγγλέζοι που διεκπεραιώνουν 6 φορές πιο πολλές πτήσεις! Ο αρμόδιος υπουργός το ξέρει; Και όταν το μάθει θα μείνει απαθής; Τα ΜΜΕ θα τον αφήσουν να μείνει απαθής;
Μέτρημα, σύγκριση, δημοσιότητα. Απαραίτητα στοιχεία για την πρόοδο.
* Ο κ. Στέφανος Μάνος είναι πρώην υπουργός.