«Camp ένταξης» σχεδιάζει να δημιουργήσει το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, προκειμένου να υποστηριχθεί η διαδικασία προσαρμογής των ανθρώπων που βρίσκονται στην Ελλάδα και δικαιούνται διεθνή προστασία. Σε αυτά θα φιλοξενούνται αναγνωρισμένοι πρόσφυγες, οι οποίοι θα παρακολουθούν μαθήματα ελληνικής γλώσσας κατά κύριο λόγο, μαθήματα χρήσης υπολογιστών, αλλά και συμβουλευτικές συνεδρίες για τις δυνατότητες εξεύρεσης εργασίας μεταξύ άλλων. Το εν λόγω σχέδιο αναμένεται να ξεκινήσει πιλοτικά από το camp που λειτουργεί στον Ελαιώνα, προκειμένου να εντοπιστούν τυχόν προβλήματα και δυσλειτουργίες, ωστόσο υπάρχει πρόθεση να επεκταθεί σε περισσότερους καταυλισμούς σε όλη την Ελλάδα. Στον Ελαιώνα τώρα διαμένουν 1.700 άτομα, ενώ τους επόμενους μήνες αναμένεται στην ίδια έκταση παραπλεύρως να λειτουργήσει από τον Δήμο Αθηναίων υπνωτήριο για άστεγους πρόσφυγες, χωρητικότητας 500 ατόμων. Σχεδιάζεται όμως –όπως αναφέρουν πηγές του υπουργείου– να μειωθεί ο αριθμός των φιλοξενουμένων στον κύριο καταυλισμό έτσι ώστε να δημιουργηθούν οι αναγκαίες υποδομές για τη λειτουργία των προγραμμάτων ένταξης.
Το πιλοτικό πρόγραμμα θα αφορά περίπου 1.000 άτομα, τα οποία θα επιλεγούν με βάση κριτήρια που θα καθοριστούν από όλο τον πληθυσμό προσφύγων που βρίσκεται στη χώρα. Οσον αφορά τον στόχο του προγράμματος, το υπουργείο Μετανάστευσης τονίζει ότι μπορεί να γίνει μόνο εκτίμηση του συνολικού αριθμού, δεδομένου ότι όποιος αποκτά προσφυγικό προφίλ είναι ελεύθερος να μετακινηθεί εντός της Ελλάδας αλλά και εκτός αυτής, κάνοντας χρήση των ταξιδιωτικών εγγράφων που διαθέτει.
Πάντως, περίπου 10.000 αναγνωρισμένοι πρόσφυγες βρίσκονται ακόμα εντός των δομών φιλοξενίας αιτούντων άσυλο σε όλη τη χώρα. Παράλληλα, μέσα σε εννιά μήνες, από τον Ιανουάριο 2020 έως και τον Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου, η ελληνική υπηρεσία ασύλου εξέδωσε 51.070 θετικές αποφάσεις (προσφυγικό καθεστώς και επικουρική προστασία), ωστόσο ο συνήθης ρυθμός σε κανονικές συνθήκες (εκτός πανδημίας) είναι πιο αργός. Πηγές του υπουργείου Μετανάστευσης αναφέρουν ότι 2.000-2.500 άτομα μηνιαίως λαμβάνουν προσφυγικό καθεστώς στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή, δεδομένου ότι υπάρχει «λίστα αναμονής» – εκκρεμείς αιτήσεις που φτάνουν τις 72.000. Υπολογίζεται όμως ότι εφόσον οι μεταναστευτικές ροές παραμείνουν στα σημερινά επίπεδα, η χώρα θα χρειάζεται να προβλέψει προγράμματα ένταξης για περίπου 4.000 πρόσφυγες τον χρόνο. Πηγές του υπουργείου Μετανάστευσης τονίζουν ότι οι προβλέψεις του ελληνικού συστήματος υποδοχής αλλά και ενσωμάτωσης όσων κρίνονται δικαιούχοι διεθνούς προστασίας θα διαμορφωθούν στο πλαίσιο όσων καθοριστούν από το νέο σύμφωνο για τη μετανάστευση και το άσυλο σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Προς το παρόν, το πρώτο βήμα είναι να διανεμηθούν στους καταυλισμούς ερωτηματολόγια έτσι ώστε να καταγραφούν οι δεξιότητες, το επίπεδο μόρφωσης, αλλά και οι προσδοκίες των ανθρώπων που πρόκειται να ζήσουν στη χώρα το επόμενο χρονικό διάστημα. «Με αυτόν τον τρόπο θα γνωρίζουμε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτού του πληθυσμού ώστε να σχεδιάσουμε ανάλογα», τονίζουν στην «Κ» πηγές του υπουργείου. Το εν λόγω σχέδιο φαίνεται ότι μπορεί να υποστηριχθεί χρηματοδοτικά από την Ευρωπαϊκή Ενωση μέσω των προγραμμάτων της νέας περιόδου, εφόσον έτσι και αλλιώς οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, οι οποίοι βρέθηκαν στην Ελλάδα το προηγούμενο χρονικό διάστημα, ξεκαθάρισαν ότι δεδομένης της μείωσης των ροών, η επίσης αρκετά μειωμένη χρηματοδότηση θα πρέπει να αφορά την επόμενη ημέρα για τον προσφυγικό πληθυσμό στην Ελλάδα και όχι την υποδοχή αιτούντων άσυλο. Στο ίδιο μήκος κύματος είναι, σύμφωνα με πληροφορίες, και ο ΔΟΜ (Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης), ο οποίος μέχρι τώρα αποτελεί τον βασικό εταίρο του υπουργείου Μετανάστευσης στη λειτουργία των 32 καταυλισμών που βρίσκονται σε όλη τη χώρα. «Χρειάζεται να στρέψουμε τις προσπάθειές μας στην ενσωμάτωση αυτών των ανθρώπων και κυρίως στην εύρεση εργασίας. Γνωρίζουμε τα προβλήματα της ελληνικής αγοράς και ξέρουμε ότι δεν υπάρχουν δουλειές για όλους. Ωστόσο κάποιες δουλειές υπάρχουν ειδικά αν δοθούν κίνητρα στους εργοδότες. Ηρθε ο καιρός να αξιοποιηθεί το δυναμικό των ανθρώπων που έχουν έρθει στην Ελλάδα και έχουν χαρακτηριστεί πρόσφυγες», αναφέρουν στην «Κ» πηγές από τον οργανισμό.
Η αναγκαιότητα της δημιουργίας προγραμμάτων ένταξης υφίσταται εδώ και πολλά χρόνια, δεδομένου ότι μετά την προσφυγική κρίση του 2015 ο πληθυσμός των προσφύγων στην Ελλάδα κάθε χρόνο είναι αρκετές χιλιάδες άτομα. Ομως, την ίδια στιγμή, ένα σχέδιο για την επόμενη ημέρα είναι μονόδρομος προκειμένου να συνεχισθεί η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση.
Το HELIOS
Το μοναδικό πρόγραμμα ένταξης που λειτουργεί αυτή τη στιγμή είναι το HELIOS το οποίο περιλαμβάνει μαθήματα ελληνικών, συμβουλευτική επαγγελματικού προσανατολισμού και επιδότηση ενοικίου – λήγει τον Ιούνιο. Πηγές του υπουργείου Μετανάστευσης αναφέρουν ότι θα δοθεί κάποια παράταση εφόσον υπάρχουν κονδύλια. Ωστόσο είναι αναγκαίο να βρεθεί άλλος τρόπος στήριξης του πληθυσμού των προσφύγων, ώστε να μη δημιουργηθούν προβλήματα ανάλογα της συγκέντρωσης πληθυσμού στην πλατεία Βικτωρίας, όπως πολλές φορές στο πρόσφατο παρελθόν.
Ταυτόχρονα, τον Ιούνιο τυπικά η διαχείριση όλων των καταυλισμών στην ενδοχώρα, τους οποίους τώρα λειτουργεί σε μεγάλο βαθμό ο ΔΟΜ, θα περάσει στην αρμοδιότητα του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου. Αυτό δίνει τη δυνατότητα στο κράτος να ελέγχει πολύ περισσότερο την κατάσταση, κάτι το οποίο η παρούσα κυβέρνηση έχει πολλές φορές τονίσει ότι είναι ζητούμενο. Ωστόσο δεδομένου ότι οι διαδικασίες του Δημοσίου είναι εξαιρετικά αργές και δύσκολες, είναι πολύ πιθανό να προκύψουν μεγάλες καθυστερήσεις σε σημαντικά θέματα.