Θέλεις να ξέρεις με ακρίβεια εάν ο καιρός επιτρέπει μια βόλτα στο βουνό; Θα πας με τα παιδιά για ποδήλατο; Αν είσαι αγρότης, βοηθάει ο καιρός σήμερα για να σπείρεις; Aραγε θα «ρίξει καρέκλες» και πρέπει να μαζέψεις το μαγαζί; Θα ξανοιχτείς με τη βάρκα; Σε αυτά και άλλα ερωτήματα –σε καιρούς κανονικότητας…– που σχετίζονται με την κατάσταση του καιρού το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα θα μπορούσαμε να έχουμε απαντήσεις και στην Ελλάδα, εάν υπήρχε ένα σύγχρονο δίκτυο μετεωρολογικών ραντάρ συνδεδεμένο με εφαρμογές διάχυσης της πληροφορίας. Τότε θα μπορούσε να έχει ο καθένας μία ΕΜΥ ακριβείας στην τσέπη του.
«Δεν πρόκειται για επιστημονική φαντασία, όλα αυτά μπορούν να γίνουν, ήδη εφαρμόζονται σε πολλές χώρες της Ευρώπης και στη βόρεια Αμερική», λέει στην «Κ» ο κ. Παύλος Κόλλιας, καθηγητής Επιστημών της Ατμόσφαιρας στο κρατικό Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης Stony Brook και εμπειρογνώμονας στην τεχνολογία των ατμοσφαιρικών ραντάρ σε διεθνές επίπεδο. «Υπάρχει σήμερα μια τεράστια γκάμα υπηρεσιών προς τον απλό πολίτη από τη λειτουργία ενός δικτύου μετεωρολογικών ραντάρ», σημειώνει. Καθώς συζητούμε μέσω πλατφόρμας τηλεπικοινωνίας, ο κ. Κόλλιας κρατάει στο χέρι του το κινητό τηλέφωνο που δείχνει σε πραγματικό χρόνο το ραντάρ να σαρώνει τον ορίζοντα και να καταγράφει τα καιρικά φαινόμενα. «Οταν είναι να βγούμε μετά βόλτα, θα τσεκάρω τον καιρό για την επόμενη ώρα συγκεκριμένα», μας λέει.
«Τα λειτουργικά δίκτυα μετεωρολογικών ραντάρ είναι η κύρια πηγή πληροφοριών για βραχυπρόθεσμες προβλέψεις, έως μία ώρα, ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως μια καταιγίδα. Γι’ αυτό αποτελούν τη σπονδυλική στήλη των μετεωρολογικών υπηρεσιών σε όλο τον ανεπτυγμένο κόσμο», συμπληρώνει ο Ελληνας επιστήμονας. Είναι ιδιαίτερα χρήσιμα στη γεωργία, στο ενεργειακό δίκτυο, στις μεταφορές (αεροπλοΐα, ναυσιπλοΐα, οδικές μετακινήσεις), στην πολιτική προστασία, στον έλεγχο της εθνικής κυριαρχίας.
«Η Ελλάδα είναι μια χώρα που δίνει τεράστιο βάρος στις υπαίθριες δραστηριότητες, στον τουρισμό, στη ναυσιπλοΐα. Από την άλλη, έχει προβλήματα, όπως άναρχη δόμηση, ευάλωτες υποδομές, που απειλούνται από πλημμυρικά φαινόμενα. Είναι πολύ απαραίτητο ένα δίκτυο μετεωρολογικών ραντάρ», σημειώνει.
Για τον κ. Κόλλια υπάρχουν εκπληκτικές δυνατότητες ανάπτυξης υπηρεσιών για τον πολίτη και επιχειρηματικών δράσεων. «Ολοι θέλουμε πληροφορίες για τον καιρό. Πολλοί θέλουν τα πολύ βασικά και με όσο πιο απλό τρόπο. Υπάρχουν και εταιρείες ή ιδιώτες που εξαρτώνται πολύ από τις καιρικές συνθήκες και θέλουν πολύ πιο συγκεκριμένα πράγματα, έπειτα από επεξεργασία και ανάλυση. Εκεί μπορούν εταιρείες να δημιουργήσουν εφαρμογές και να πωλούν υπηρεσίες, με βάση την αρχική πληροφορία, που θα είναι διαθέσιμη και ανοικτή για όλους», λέει στην «Κ» ο καθηγητής του πανεπιστημίου Stony Brook.
Προβλήματα
Σήμερα η κατάσταση στη χώρα μας δεν έχει καμία σχέση με τις σύγχρονες τεχνολογικές δυνατότητες. Τα μετεωρολογικά ραντάρ δεν φαίνεται να χρησιμοποιούνται στην αντιμετώπιση ακραίων φαινομένων, δεν παρέχουν εικόνα στο κοινό, ενώ δεν διαχέονται τα δεδομένα τους ακόμα και στην επιστημονική κοινότητα. Μεγάλες ελλείψεις στο προσωπικό, σοβαρό έλλειμμα στην υποστήριξη από τις κυβερνήσεις, δυσλειτουργία λόγω της στρατιωτικής δομής της ΕΜΥ (υπάγεται στην Πολεμική Αεροπορία), πεπαλαιωμένες υποδομές είναι ορισμένα μόνο από τα προβλήματα που καταγράφονται.
«Χρειάζεται μια ρηξικέλευθη πρόταση για να ταραχθούν τα νερά και να ξεπεραστούν οι κωλυσιεργίες. Δεν μπορούμε να μένουμε τόσο πίσω», τονίζει ο κ. Κόλλιας. «Απαιτούνται πλέον νέα ραντάρ, καθώς τα υφιστάμενα δεν έχουν κοινή τεχνολογία και δεν μπορούν να συνδεθούν. Το κόστος αγοράς δεν είναι μικρό, αλλά ακόμα πιο σημαντικό είναι να κατανοήσουμε πως η επιτυχία του εγχειρήματος εξαρτάται από την ύπαρξη εξειδικευμένου προσωπικού. Δυστυχώς, αυτή η συνθήκη δεν υπάρχει στην Ελλάδα». Για να υπάρξει εκκίνηση της διαδικασίας, ο καθηγητής αναφέρει τη δυνατότητα «συνεργασίας για ένα διάστημα με ιδιωτική εταιρεία ή ερευνητικά κέντρα του εξωτερικού, εκπαιδεύοντας έτσι και την επόμενη γενιά Ελλήνων επιστημόνων. «Αυτό που θέλω να τονίσω είναι πως υπάρχει δυνατότητα για να γίνει ένα βήμα με πολλά οφέλη για την κοινωνία, μια επένδυση προσοδοφόρος. Μην το δούμε ως αγορά κάποιων μηχανημάτων που θα σκουριάσουν», σημειώνει.
Δυστυχώς, δεν μας καλεί το μέλλον μόνο των ραντάρ, αλλά και το παρελθόν των τραγικών ελλείψεων. Στην τραγωδία της Μάνδρας, για παράδειγμα, έλειψε η εικόνα από ένα μετεωρολογικό ραντάρ, που θα μπορούσε να καταγράψει με ακρίβεια την ακραία και πολύ εντοπισμένη βροχόπτωση.
«Τα ραντάρ επιτρέπουν να έχουμε συνεχή κάλυψη του βροχομετρικού πεδίου σε μια ακτίνα 50-150 χιλιομέτρων, ανάλογα με την τεχνολογία. Μπορούμε να δούμε την κατανομή της βροχής, εάν έρχεται χαλάζι ή καταιγίδα, κι αυτό με συχνότητα λίγων λεπτών», λέει στην «Κ» ο κ. Κώστας Λαγουβάρδος, διευθυντής Ερευνών στο Αστεροσκοπείο Αθηνών και υπεύθυνος της ιστοσελίδας meteo.gr. «Είναι τελείως απαραίτητα, ειδικά για τις ραγδαίες και απότομες πλημμύρες που εκδηλώνονται μέσα σε λίγο χρόνο και προκαλούν μεγάλες καταστροφές. Βέβαια, πρέπει να υπάρχει και δίκτυο έγκαιρης προειδοποίησης του πληθυσμού. Το ραντάρ θα προειδοποιεί τον προγνώστη, τους υπεύθυνους πολιτικής προστασίας, αλλά και απευθείας τον πληθυσμό», τονίζει ο ερευνητής του ΕΕΑ.
Σύμφωνα με τον κ. Λαγουβάρδο, «τα ραντάρ πρέπει να συνδυάζονται με ένα πυκνό μετεωρολογικό δίκτυο, που παρέχουν πολλά επιπλέον στοιχεία και δορυφορικές εικόνες. Εχουμε αναπτύξει ένα πολύ πυκνό δίκτυο σταθμών, με 60 στην Αθήνα. Πάλι όμως δεν μπορούμε να αναπληρώσουμε το έλλειμμα της δικής τους πληροφορίας. Αν απαιτούνται 6-7 ραντάρ, θα μπορούσαμε να ξεκινήσουμε με την κάλυψη της Αττικής και της Θεσσαλονίκης», συμπληρώνει ο κ. Λαγουβάρδος. Το Αστεροσκοπείο διαθέτει ένα κινητό μετεωρολογικό ραντάρ 15 ετών για ερευνητικούς σκοπούς.
Καθώς εντός της κλιματικής αλλαγής εκδηλώνονται όλο και πιο συχνά πολύ έντονα καιρικά φαινόμενα, είναι πολύ σημαντικό να διαθέτουμε και το «όπλο» των μετεωρολογικών ραντάρ. Μη λησμονούμε πως και στην περίπτωση των μεσογειακών κυκλώνων, όπως ο καταστροφικός «Ιανός», καταγράφηκε η έλλειψή τους.