ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ-ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Σε μία εβδομάδα που άρχισε να γίνεται αισθητή η επιτάχυνση της εκστρατείας εμβολιασμού στην Ε.Ε. –η Γερμανία χορήγησε την Πέμπτη 719.927 δόσεις, αριθμό-ρεκόρ, η Γαλλία έφτασε τους 10 εκατομμύρια εμβολιασμένους μία εβδομάδα νωρίτερα από τον στόχο, ενώ ο μέσος όρος των ημερήσιων δόσεων ανά την επικράτεια των «27» άγγιξε το 1,8 εκατ.– το εμβόλιο της AstraZeneca ήταν ξανά αιτία πονοκεφάλων για τους αρμόδιους αξιωματούχους της Eνωσης και των κρατών-μελών.
Την Τρίτη, πριν από την έναρξη της τετραήμερης συνεδρίασης της επιτροπής φαρμακοεπαγρύπνησης του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων (ΕΜΑ), ο Μάρκο Καβαλέρι, επικεφαλής υγειονομικών απειλών και εμβολιαστικής στρατηγικής του οργανισμού, δήλωσε στην ιταλική εφημερίδα Il Messagero ότι «είναι πλέον σαφές πως υπάρχει σύνδεση» μεταξύ του εμβολίου και των σπάνιων περιστατικών θρομβώσεων που έχουν καταγραφεί σε άτομα στα οποία έχει χορηγηθεί.
⇒ Διαβάστε επίσης: AstraZeneca: Έρευνα για τους παράγοντες κινδύνου του εμβολίου ζητά η Κομισιόν
Προκαταλαμβάνοντας το πόρισμα της επιτροπής, ο Καβαλέρι επιτάχυνε τις εξελίξεις: το απόγευμα της Τετάρτης, ο EMA επιβεβαίωσε ότι υπάρχει αιτιώδης σχέση μεταξύ του εμβολίου και των περιστατικών. Ωστόσο, η εκτελεστική διευθύντρια του EMA Ιμερ Κουκ τόνισε ότι το όφελος από τη χρήση του εμβολίου υπερτερεί των κινδύνων από τις παρενέργειες και ότι πρέπει να συνεχίσει να χρησιμοποιείται. «Είναι πολύ σημαντικό να χρησιμοποιήσουμε όλα τα εμβόλια που διαθέτουμε. Πρόκειται για πολύ σπάνιες παρενέργειες. Ο κίνδυνος του θανάτου από την COVID-19 είναι πολύ υψηλότερος από τον κίνδυνο του θανάτου από το εμβόλιο», τόνισε σε συνέντευξη Τύπου η κ. Κουκ.
Η πορτογαλική προεδρία συγκάλεσε έκτακτη τηλεδιάσκεψη των υπουργών Υγείας της Ε.Ε., που έλαβε χώρα αμέσως μετά την ανακοίνωση του ΕΜΑ. Στην τηλεδιάσκεψη, η επίτροπος Υγείας Στέλλα Κυριακίδου επαίνεσε το ευρωπαϊκό πλαίσιο φαρμακοεπαγρύπνησης και σημείωσε ότι «είναι ζωτικό να ακολουθήσουμε μία συντονισμένη ευρωπαϊκή προσέγγιση».
Η έκκλησή της, ωστόσο, έπεσε στο κενό. Τη μέρα μετά την τηλεδιάσκεψη, οι χώρες της Ε.Ε. που είχαν επιβάλει ηλικιακούς περιορισμούς στη χρήση του εμβολίου αυξήθηκαν από πέντε σε εννιά. Η Γερμανία, που ήδη συνιστούσε τη χορήγησή του μόνο σε άτομα άνω των 60 ετών, ανακοίνωσε ότι θα συνεχίσει την ίδια πολιτική – την οποία υιοθέτησαν μετά την ανακοίνωση του ΕΜΑ επίσης η Ιταλία και η Ισπανία. Το Βέλγιο ανακοίνωσε ότι θα το χορηγεί μόνο σε άτομα άνω των 55 για τουλάχιστον τέσσερις εβδομάδες. Η Γαλλία, που το έκανε ήδη αυτό, ανακοίνωσε την Παρασκευή ότι συνιστά εναλλακτικά εμβόλια για τη δεύτερη δόση σε όσους είναι κάτω των 55 ετών, ενώ η Σουηδία και η Φινλανδία το έχουν περιορίσει σε άτομα άνω των 65. Η Δανία έχει αναστείλει πλήρως τη χορήγησή του τουλάχιστον μέχρι την ερχόμενη εβδομάδα. Παράλληλα, η βρετανική ρυθμιστική αρχή (MHRA) εξέδωσε την Τετάρτη σύσταση για μη χρήση του εμβολίου από την ηλικιακή ομάδα 18-29 ετών. Ο EMA δεν διαθέτει επαρκή στοιχεία για να συστήσει συγκεκριμένους περιορισμούς βάσει ηλικίας ή φύλου, αλλά σημείωσε στην ανακοίνωσή του ότι «τα περισσότερα κρούσματα αφορούν γυναίκες κάτω της ηλικίας των 60 και έχουν συμβεί εντός δύο εβδομάδων από τον εμβολιασμό».
Αδυναμία συντονισμού
Για την Κομισιόν, η αδυναμία συντονισμού ήλθε να προστεθεί στον εκνευρισμό που είχε προκαλέσει το επικοινωνιακό ατόπημα με τις δηλώσεις Καβαλέρι. Ο ΕΜΑ είναι ανεξάρτητος οργανισμός, συνεπώς η Επιτροπή δεν έχει έλεγχο επί του τρόπου λειτουργίας του, ενώ οι πολιτικές εμβολιασμού παραμένουν εθνική αρμοδιότητα. Κύκλοι της Επιτροπής θεωρούν ότι η ιδέα της τηλεδιάσκεψης την Τετάρτη ήταν σωστή, αλλά δεν είχε γίνει η απαραίτητη τεχνική προεργασία, με αποτέλεσμα να προκύψει η γνωστή εικόνα κατακερματισμού που έχει συχνά υπονομεύσει την ευρωπαϊκή διαχείριση της πανδημίας.
Η ανησυχία που υπάρχει τώρα στις Βρυξέλλες είναι ότι ο θόρυβος γύρω από τις θρομβώσεις και οι παλινωδίες των εθνικών εμβολιαστικών αρχών θα υπονομεύσουν οριστικά την εμπιστοσύνη στο συγκεκριμένο εμβόλιο. Υπενθυμίζεται ότι οι περισσότερες χώρες της Ε.Ε. αρχικά είχαν κινηθεί στην αντίθετη κατεύθυνση, περιορίζοντας τη χρήση του σε νεότερα άτομα (κάτω των 65 και σε κάποιες περιπτώσεις κάτω των 55 ετών), καθώς θεωρούσαν ότι δεν υπήρχαν επαρκή στοιχεία για την αποτελεσματικότητά τους στις μεγαλύτερες ηλικίες. Η Ε.Ε. ώς τις αρχές Απριλίου είχε λάβει 30 εκατ. δόσεις από την AstraZeneca και –αν δεν υπάρξουν νέες δυσάρεστες εκπλήξεις από την εταιρεία– θα λάβει ακόμα 70 εκατ. δόσεις στο β’ τρίμηνο. Σε περίπτωση που παγιωθεί η εντύπωση ότι πρόκειται για ένα μη ασφαλές εμβόλιο, ο κίνδυνος είναι ότι πολλές από τις δόσεις του θα μείνουν αδιάθετες.
Η Κομισιόν, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», προσανατολίζεται σε μία στρατηγική σε τρεις άξονες για να αποτραπεί αυτό το ενδεχόμενο. Πρώτον, στο επιστημονικό μέτωπο, θα ενταθούν οι έρευνες υπό την εποπτεία του ΕΜΑ ώστε να μπορέσουν να δοθούν πιο συγκεκριμένες συστάσεις – ιδανικά πριν από το τέλος Απριλίου. Δεύτερον, σε επίπεδο επικοινωνίας, πρέπει να γίνει μία συντονισμένη προσπάθεια να εξηγηθεί στην κοινή γνώμη το γεγονός ότι πρόκειται για πραγματικά σπάνιες παρενέργειες και ότι ο κίνδυνος (συμπεριλαμβανομένου του κίνδυνου θρομβώσεων) από την COVID-19 είναι συντριπτικά μεγαλύτερος. Τρίτον, πρέπει να πειστούν τα κράτη-μέλη να κινηθούν πιο συντονισμένα στις συστάσεις τους, ώστε να μην υπάρχει αυτή η κακοφωνία που επιτείνει τη σύγχυση των πολιτών.
Σύμφωνα με το vaccine tracker του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC), η Ελλάδα βρισκόταν στην τρίτη χαμηλότερη θέση στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο στο ποσοστό των διαθέσιμων εμβολίων της AstraZeneca που έχει χορηγήσει (46,2%). Μόνο η Ρουμανία (34,1%) και η Ολλανδία (42,2%) έχουν χειρότερες επιδόσεις. Στις πρώτες θέσεις στην Ε.Ε. βρίσκονται η Λιθουανία (100%), η Σλοβακία (96,3%) και το Βέλγιο (95,1%). Η Γερμανία, όπου το αντίστοιχο ποσοστό στα τέλη Φεβρουαρίου βρισκόταν μόλις στο 15%, έχει σκαρφαλώσει πλέον στο 54,6%.
Πιθανότητες και ενδείξεις
Συνολικά έως τις 4 Απριλίου, στη βάση δεδομένων EudraVigilance είχαν αναφερθεί 169 περιστατικά θρόμβωσης φλεβωδών κόλπων του εγκεφάλου (CVST) και 53 περιστατικά σπλαγχνικής φλεβικής θρόμβωσης σε 34 εκατομμύρια δόσεις του εμβολίου της AstraZeneca στο Ηνωμένο Βασίλειο και στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο. Μεταξύ 86 περιστατικών που είχε επεξεργαστεί αναλυτικά ο EMA έως τις 22/3, τα 18 ήταν θανατηφόρα. Στη Γερμανία, που διαθέτει ισχυρό δίκτυο φαρμακοεπαγρύπνησης, ο δείκτης αναφορών των περιστατικών ήταν 1 προς 100.000. Ως μέτρο σύγκρισης, σύμφωνα με το British Medical Journal, οι πιθανότητες να σκοτωθεί κάποιος επειδή θα πέσει αεροπλάνο στο σπίτι του είναι 1 στις 250.000. Ο ΕΜΑ, στην ανακοίνωσή του και στη συνέντευξη Τύπου που ακολούθησε, υπογράμμισε την ανάγκη οι εργαζόμενοι στον υγειονομικό τομέα και τα άτομα που λαμβάνουν το εμβόλιο «να έχουν συνείδηση της πιθανότητας» να παρουσιαστούν τέτοιου είδους θρομβοεμβολικά περιστατικά στις πρώτες δύο εβδομάδες μετά τη χορήγησή του. Στα ύποπτα συμπτώματα περιλαμβάνονται η δυσκολία στην αναπνοή, οι έντονοι πονοκέφαλοι, οι μικρές μελανιές στο δέρμα σε περιοχές του σώματος άλλες από το σημείο εμβολιασμού, πόνοι στην κοιλιακή χώρα και στο στήθος και πρήξιμο των ποδιών.