Μέσα στο 2021 τοποθετείται η έναρξη των διαγωνιστικών διαδικασιών για τις τρεις από τις τέσσερις μονάδες διαχείρισης απορριμμάτων στην Αττική, καθώς και η επιλογή της θέσης της τέταρτης, στον νότιο τομέα. Η περιβαλλοντική αδειοδότηση όλων των εγκαταστάσεων, η υπογραφή της σύμβασης για τη μονάδα του Γραμματικού και η δημοπράτηση της μονάδας για τον νότιο τομέα θα ακολουθήσουν το 2022. Η υπογραφή συμπράξεων με τον ιδιωτικό τομέα θα γίνει το 2023 και έως το 2025 θα έχουν τεθεί σε λειτουργία όλες οι μονάδες, ενώ ο ΧΥΤΑ Φυλής θα μετατραπεί σε ΧΥΤΥ.
Αυτό είναι το βασικό χρονοδιάγραμμα υλοποίησης του νέου δεκαετούς σχεδιασμού της Περιφέρειας Αττικής για τα απορρίμματα, όπως γνωστοποιήθηκε προχθές στους 66 δημάρχους της. Σύμφωνα με τα βασικά σημεία του σχεδιασμού, όπως παρουσιάστηκαν από τον περιφερειάρχη Γιώργο Πατούλη και την ομάδα των συμβούλων του:
• Σήμερα στην Αττική παράγονται κάθε χρόνο 2,2 εκατ. τόνοι απορριμμάτων, εκ των οποίων το 77% θάβεται στον ΧΥΤΑ Φυλής και το 23% ανακτάται ή ανακυκλώνεται με διάφορους τρόπους.
• Το 40% των σύμμεικτων απορριμμάτων παράγεται από μόλις 10 από τους 66 δήμους: Αθηναίων, Πειραιά, Περιστερίου, Κηφισιάς, Αχαρνών, Γλυφάδας, Νίκαιας – Ρέντη, Καλλιθέας, Αμαρουσίου, Χαλανδρίου. Στους περισσότερους από αυτούς τους δήμους η ανακύκλωση βρίσκεται σε απαράδεκτα επίπεδα: 3,4% στον Δήμο Αθηναίων, 3,6% στον Δήμο Αχαρνών, 4,3% στον Δήμο Νίκαιας – Ρέντη, 4,7% στον Δήμο Καλλιθέας, 6% στον Δήμο Περιστερίου, 7,1% στον Δήμο Πειραιά, 7,3% στον Δήμο Κηφισιάς. Ανακύκλωση άνω του 10% έχουν μόνο οι δήμοι Αμαρουσίου (11,6%), Χαλανδρίου (12,7%) και Γλυφάδας (14,9%).
• Οι βασικοί στόχοι του νέου περιφερειακού σχεδιασμού είναι 55% ανακύκλωση έως το 2025 και 60% έως το 2030, η ανάπτυξη πλήρους δικτύου για τα βιοαποδομήσιμα έως το τέλος του 2022 και ταφή κάτω του 10% έως το 2030, με μετατροπή του μεγαλύτερου μέρους των συμμείκτων σε απορριμματογενές καύσιμο (SRF).
• Σύμφωνα με το σχέδιο, το 2030 θα οδηγούνται σε μονάδες επεξεργασίας απορριμμάτων (ΜΕΑ) 836.000 τόνοι ετησίως (11,7% θα ανακυκλώνεται, 28,8% θα γίνεται SRF και 37,4% θα είναι υπόλειμμα προς ταφή). Περίπου 459.000 τόνοι θα είναι τα βασικά ανακυκλώσιμα (χαρτί, γυαλί, πλαστικό, αλουμίνιο) και ακόμα 175.000 από άλλες κατηγορίες με διαλογή στην πηγή. Περίπου 420.000 τόνοι βιαποβλήτων ετησίως θα συλλέγονται μέσω καφέ κάδου και πράσινων σημείων προς κομποστοποίηση. Τέλος, περί τις 154.000 τόνους ετησίως θα είναι τα ανακυκλώσιμα από βιομηχανίες (ΒΕΑΣ).
• Για τους δήμους, οι στόχοι διαχείρισης είναι 60% εκτροπή (ανακύκλωση και βιοαπόβλητα) και 40% σύμμεικτα προς τις ΜΕΑ.
Υποδομές
Οπως αποκάλυψε η «Κ» (2.4.2021), ο σχεδιασμός περιλαμβάνει τέσσερις μονάδες διαχείρισης απορριμμάτων (ΜΕΑ). Μία για τον κεντρικό και δυτικό τομέα στη Φυλή (650.000 τόνοι ετησίως), μία στον Πειραιά (185.000 τόνοι ετησίως), μία στον νοτιοανατολικό τομέα (85.000 τόνοι ετησίως, θα χωροθετηθεί έως το 2022) και μία στον βορειοανατολικό (Γραμματικό, 70.000 τόνοι ετησίως). Οι δύο πρώτες θα κατασκευαστούν μέσω σύμπραξης με τον ιδιωτικό τομέα (ΣΔΙΤ) και οι άλλες δύο ως δημόσιο έργο.
Σύμφωνα με τα όσα ανακοινώθηκαν στους δημάρχους, οι ΜΕΑ (τουλάχιστον οι δύο μεγάλες) θα έχουν τριπλή λειτουργία: θα περιλαμβάνουν χωριστό τμήμα για τα βιοαπόβλητα και στο κυρίως τμήμα τους θα λειτουργούν σε δύο βάρδιες για τη διαλογή συμμείκτων και σε μία βάρδια για διαλογή ανακυκλώσιμων (ως ΚΔΑΥ). Με τον τρόπο αυτό, όπως αναφέρθηκε, εξασφαλίστηκε και η χρηματοδότησή τους από την Ε.Ε. Οι ΜΕΑ θα βρίσκονται μέσα σε «πάρκα κυκλικής οικονομίας», που θα περιλαμβάνουν υποδομές επαναχρησιμοποίησης, εκπαίδευσης/έρευνας και διαδρομές πρασίνου.
Επίσης, θα κατασκευαστούν από 11 έως 14 μονάδες διαλογής κομποστοποιήσιμων (οι περισσότερες διαδημοτικές). Εκτός από τις δύο (ιδιωτικές) υφιστάμενες, «υπό προετοιμασία» βρίσκονται οι εννέα (Κύθηρα, Μέθανα, Σπέτσες, Υδρα, Αίγινα, Λαύριο, Ραφήνα κ.α.) και ακόμα τρεις «υπό διερεύνηση» (ανάμεσα σε αυτές και του Δήμου Αθηναίων). Συνολικός στόχος τους, η εκτροπή περίπου 100.000-130.000 τόνων βιοαποδομήσιμων ετησίως.
Το συνολικό κόστος υλοποίησης των υποδομών εκτιμάται σε 925 εκατ. ευρώ, συν 300 εκατ. ευρώ ιδιωτικών επενδύσεων.
Θετικά και αρνητικά
Ο νέος σχεδιασμός είναι σαφώς διαφοροποιημένος από τον υφιστάμενο. Στα θετικά του, ότι οι δημόσιες/ευρωπαϊκές επενδύσεις για δράσεις διαλογής στην πηγή είναι σαφώς υψηλότερες (περίπου 190 εκατ. ευρώ). Η δημιουργία συνεργειών για την κυκλική οικονομία κοντά στις μεγάλες μονάδες είναι ενδιαφέρουσα ιδέα, που μένει να φανεί αν είναι εφικτή. Παράλληλα δίνεται σαφές περιθώριο βελτίωσης στους δήμους, οι περισσότεροι από τους οποίους έχουν ελάχιστα υποστηρίξει στην πράξη την ανακύκλωση. Στα αρνητικά του, ότι η κατασκευή μεγάλων μονάδων μέσω ΣΔΙΤ θα δεσμεύσει για τρεις δεκαετίες την πρωτεύουσα σε ένα μοντέλο παραγωγής απορριμματογενούς καυσίμου (SRF). Η ισορροπία του συστήματος αυτού θα εξαρτάται κυρίως από την ίδρυση μονάδων καύσης (με πολύ υψηλό κόστος για το Δημόσιο) για παραγωγή θερμότητας ή ενέργειας. Τέλος, και αυτός ο ΠΕΣΔΑ (όπως και ο προηγούμενος) θα αποφύγει την «καυτή πατάτα» της χωροθέτησης νέου ΧΥΤΥ στην Αττική (εκείνος του Γραμματικού είναι πολύ μικρός και μόνο για την περιοχή).