Ο ακαδημαϊκός Κωνσταντίνος Βασιλείου Κριμπάς υπήρξε παρουσία σπάνια και κυριολεκτικά εξαιρετική στην επιστημονική και γενικότερα στην πνευματική ζωή της χώρας. Σπούδασε ζωολογία, βιολογία και χημεία στο Πανεπιστήμιο της Λωζάννης και γενετική στη Σορβόννη και αναγορεύθηκε διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1955 σε ηλικία μόλις είκοσι τριών ετών. Εργάσθηκε ερευνητικά στο αντικείμενό του στο Columbia University της Νέας Υόρκης στα χρόνια 1958-1960. Στη διαμόρφωση της επιστημονικής του προσωπικότητας καθοριστικής σημασίας υπήρξε ο δεσμός του με τον εξελικτικό βιολόγο Θεοδόσιο Ντομπζάνσκι. Οι σπουδές του και η σχέση με το διεθνές περιβάλλον της επιστήμης του προφύλαξαν τον Κριμπά από τον επαρχιωτισμό που ενίοτε κατατρύχει την ελληνική επιστημονική ζωή και του επέτρεψαν να συλλάβει τις ανάγκες της ελληνικής παιδείας στην ειδικότητά του και να τις υπηρετήσει με συνέπεια και επιμονή. Ο Κριμπάς δίδαξε γενετική στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο αρχικά και αργότερα δίδαξε ιστορία και φιλοσοφία των βιολογικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Το 2002 εξελέγη στην έδρα των γεωργικών επιστημών στην Ακαδημία Αθηνών. Κάτοχος της έδρας αυτής στην Ακαδημία υπήρξε και ο πατέρας του Βασίλειος Κριμπάς, ο οποίος είχε διακριθεί ιδίως για την επιστημονική του συμβολή στη μελέτη της αμπελουργίας.
Ο Κωνσταντίνος Κριμπάς με το έργο και την επιστημονική του στάση θεράπευσε αποτελεσματικά το αίτημα του εκσυγχρονισμού και της διεπιστημονικότητας στην ελληνική επιστημονική ζωή. Η εντυπωσιακή ευρύτερη καλλιέργειά του τον κατέστησε ζωντανό υπόδειγμα της αλληλεπίδρασης των θετικών και των ανθρωπιστικών επιστημών, αλληλεπίδρασης η οποία εξασφαλίζει και στις δύο πλευρές τον ανοιχτό ορίζοντα και την ευελιξία, που αποτελούν τις αναγκαίες προϋποθέσεις της προόδου της γνώσης.
Καρπός ακριβώς του διαλόγου των επιστημών στον οποίο πίστευε και για τον οποίο διέθετε την απαραίτητη διανοητική σκευή υπήρξε το συγγραφικό του έργο, ιδίως το έργο της ωριμότητάς του. Οι συγγραφικές του αφετηρίες υπήρξαν στο πεδίο της γενετικής. Στο μέρος αυτό του έργου του θα αναφερθούν ασφαλώς οι ομότεχνοί του, οι οποίοι είναι κατά πολύ αρμοδιότεροί μου. Οι πολλές διανοητικές περιέργειες έστρεψαν σταδιακά τον Κριμπά προς την ιστορία της επιστήμης. Η αναγνώριση της ιστορικότητας των εκδηλώσεων της επιστημονικής ζωής και η αντίληψη του ιστορικού χαρακτήρα της ερευνητικής πράξης συνθέτουν τη βαθύτερη λογική του έργου που παρήγαγε ο Κριμπάς από τη δεκαετία του 1980 και εξής. Με τα σχετικά του βιβλία άνοιξε πραγματικά τον δρόμο στην Ελλάδα για την ιστορία των βιολογικών επιστημών με άξονα την έρευνα της πρόσληψης των δαρβινικών ιδεών και με τελικό όντως εντυπωσιακό επίτευγμα την ιστορία του Δαρβινισμού. Το ογκώδες αυτό σύγγραμμα αποτέλεσε πραγματικό έργο ζωής για τον Κριμπά και συνιστά μια ανεκτίμητη προσφορά στην ελληνική επιστήμη. Αποτελεί το μνημειώδες αυτό σύγγραμμα των υπερεννεακοσίων σελίδων έργο για το οποίο μπορεί να σεμνύνεται και η Ακαδημία Αθηνών, στους κόλπους της οποίας ο Κώστας Κριμπάς παρήγαγε το βιβλίο του.
Δεν μπορώ να μη μνημονεύσω εδώ και το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του Κριμπά για τον Διαφωτισμό ως πνευματικό φαινόμενο διανοητικής αλλαγής και ανάπτυξης της κριτικής, το οποίο έβλεπε ως το ουσιώδες υπόβαθρο που κατέστησε δυνατή και την εμφάνιση του Δαρβινισμού. Τον ενδιέφεραν ειδικότερα και οι ποικίλες εκφάνσεις του Διαφωτισμού στην ελληνική παιδεία και σκέψη, ιδίως οι πιο ανορθόδοξες εκδηλώσεις των σχετικών φαινομένων όπως οι περιπτώσεις του Χριστοδούλου Παμπλέκη και του Θεοφίλου Καΐρη.
Ολα αυτά τα θέματα υπήρξαν το περιεχόμενο, διαρκώς διευρυνόμενο και ανανεούμενο, μιας μακράς πνευματικής φιλίας που μας συνέδεε με τον Κώστα Κριμπά για σχεδόν σαράντα χρόνια. Ενα άλλο στοιχείο της προσωπικότητας του Κριμπά που μας έφερνε κοντά ήταν η ζωηρή του βιβλιοφιλία, ενδιαφέρον που τον συνέδεε από παλιά και με τον Κρητικό συμπατριώτη του Θεόδωρο Γεωργιλαδάκη, εκδότη στη Μοδένα της Ιταλίας. Στον Κριμπά οφείλω τη γνωριμία μου με αυτόν τον εξαίρετο, πιστό και ευγενή φίλο, ο οποίος ευεργετούσε με γενναιοδωρία τους φίλους του με τις ανεκτίμητες αναστατικές ανατυπώσεις σημαντικότατων ευρωπαϊκών πηγών της ιστορίας του νέου ελληνισμού.
Ο Κώστας Κριμπάς πρόσφερε τις υπηρεσίες του από το 2002 και στο Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών ως μέλος και αντιπρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου και πρόεδρος της συντακτικής επιτροπής του Δελτίου Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών, στο οποίο μάλιστα δημοσίευσε και ένα σημαντικό κείμενο του πατέρα του για την αγροτική εγκατάσταση του προσφυγικού πληθυσμού στην Ελλάδα.
Τον μεγάλο αυτό φίλο αποχαιρετίσαμε πρόσφατα με οδύνη αλλά και με το συναίσθημα ότι έζησε μία ζωή με πραγματικό περιεχόμενο και νόημα, που την χαρακτήριζε το σπινθηροβόλο πνεύμα, η ανεξάντλητη περιέργεια, η δημιουργικότητα και το χιούμορ, που δεν θα επιτρέψουν ποτέ να ξεχαστεί η παρουσία του ανάμεσά μας.
* Ο κ. Πασχάλης Μ. Κιτρομηλίδης είναι ακαδημαϊκός, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, διευθυντής του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών.