Η εξατομικευμένη ιατρική για μια ανανεωμένη στρατηγική εμβολιασμού

Η εξατομικευμένη ιατρική για μια ανανεωμένη στρατηγική εμβολιασμού

3' 54" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Χρειάζεται μια αλλαγή στη φιλοσοφία και στη στρατηγική του εμβολιασμού στη χώρα μας. Η σημερινή προσέγγιση αντιμετωπίζει κάθε εμβόλιο ξεχωριστά, ακόμα και τα εμβολιαστικά κέντρα χαρακτηρίζονται από το εμβόλιο που χορηγούν. Οι πολίτες δεν έχουν δυνατότητα επιλογής εμβολίου. Ακόμη όμως και αν την είχαν, το πιθανότερο είναι ότι οι περισσότεροι δεν θα μπορούσαν να την αξιοποιήσουν με τον καλύτερο για αυτούς τρόπο. Οι λόγοι είναι πολλοί:

• Ο αριθμός των εμβολίων που έχουν πάρει έγκριση αυξάνεται. Αυτή τη στιγμή είναι τέσσερα και μέσα στις επόμενες εβδομάδες αναμένεται η έγκριση τουλάχιστον τριών ακόμα (Sputnik, CureVac, Novavax).

• Οι πληροφορίες για καθένα από αυτά τα εμβόλια συνεχώς αυξάνονται, ιδιαιτέρως με την ευρεία χρήση τους σε εκατομμύρια ανθρώπους. Αυτό είναι αναμενόμενο καθώς καθένα έχει τα δικά του ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ως προς τον μηχανισμό δράσης, την αποτελεσματικότητα και το προφίλ ασφάλειας.

Τα δεδομένα που έχουν προκύψει για πιθανή σύνδεση ενός σπάνιου τύπου θρόμβωσης με τη λήψη κάποιων εμβολίων σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να αποτελέσουν λόγο για να απορρίψουμε οποιοδήποτε εμβόλιο. Δεν έχουμε την πολυτέλεια να αχρηστεύουμε κανένα εμβόλιο που έχει αποδειχθεί ότι είναι αποτελεσματικό και ασφαλές, ιδιαιτέρως αν αυτό συνδυάζει και άλλα πλεονεκτήματα όπως χαμηλή τιμή, ανθεκτικότητα εκτός ψυγείου, πρόκληση ικανοποιητικής ανοσίας με μία δόση κ.ά. Αύριο μπορεί να προκύψουν κάποια άλλα δεδομένα που να διαφοροποιούν την ασφάλεια ή/και την αποτελεσματικότητα κάποιου άλλου από τα εμβόλια. Η πολυπλοκότητα της πληροφορίας συνεχώς θα αυξάνεται.

Η εξατομικευμένη ιατρική ή ιατρική ακριβείας αποτελεί τη μεγάλη ελπίδα και υπόσχεση για να περάσει η φαρμακοθεραπευτική από την εμπειρική προσέγγιση, οι κανόνες της οποίας διαμορφώθηκαν στις αρχές του 20ού αιώνα, στην εξατομικευμένη φαρμακοθεραπεία που αντιμετωπίζει τον κάθε ασθενή ως μια ξεχωριστή οντότητα και στοχεύει στο να βρει το πλέον κατάλληλο φάρμακο για τον καθένα. Η εξατομικευμένη ιατρική είναι μια συνεχώς εξελισσόμενη διαδικασία, όπου οι νέες πληροφορίες που προκύπτουν για κάθε φάρμακο ενσωματώνονται στο συνολικό προφίλ του και καθορίζουν τις υποομάδες του πληθυσμού στις οποίες μπορεί (ή δεν πρέπει) να χορηγηθεί.

Η προσέγγιση αυτή βρίσκει πληθώρα εφαρμογών στην ογκολογική θεραπεία αλλά και στην αντιμετώπιση διάφορων χρόνιων νόσων. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να μην προσεγγίσουμε και τους εμβολιασμούς με τον ίδιο τρόπο. Παρότι έχουμε σχεδόν ταυτίσει την εξατομικευμένη ιατρική με τη γενετική ποικιλομορφία των ατόμων, αυτή περιλαμβάνει κάθε δεδομένο που μπορεί να διαφοροποιεί τον πληθυσμό. Η φυλή, το φύλο, η ηλικία, οι συνοδές παθήσεις και μια σειρά από άλλες παραμέτρους συμβάλλουν στην εξατομίκευση. Σύντομα, χρησιμοποιώντας τις τεράστιες δυνατότητες των εργαλείων της μοριακής βιολογίας, θα γνωρίζουμε ποια γενετική ή άλλη ιδιαιτερότητα έχουν τα άτομα στα οποία κάποια εμβόλια προκαλούν το σπάνιο είδος θρόμβωσης που μας απασχολεί αυτή την εποχή. Εχουμε όμως ήδη κάποια πρώτα στοιχεία. Οι θρομβώσεις αυτές φαίνεται να συσχετίζονται σε μεγάλο βαθμό με την ηλικία και το φύλο. Αυτά τα δεδομένα μπορούν ήδη να χρησιμοποιηθούν για εξατομίκευση.

Τι σημαίνουν όλα αυτά για τη διαχείριση του θέματος των εμβολιασμών στην Ελλάδα σήμερα; Η σημερινή προσέγγιση είναι ότι όλα τα εμβόλια είναι καλά για (σχεδόν) όλους και ο καθορισμός τού ποιος κάνει ποιο εμβόλιο γίνεται κυρίως με διαχειριστικά κριτήρια. Πρότασή μου είναι να οργανωθεί ο εμβολιασμός έτσι ώστε να χορηγείται στον καθένα το βέλτιστο εμβόλιο για αυτόν. Θα μου πείτε, μα έχουμε σήμερα δεδομένα εξατομίκευσης; Βεβαίως. Για το εμβόλιο της ΑstraΖeneca είναι γνωστό ότι τα σπάνια θρομβωτικά περιστατικά έχουν προκύψει σε άτομα κάτω των 60 ετών. Το ίδιο εμβόλιο φαίνεται ότι είναι εξαιρετικά αποτελεσματικό και απολύτως ασφαλές στους ηλικιωμένους. Για το εμβόλιο της Johnson & Johnson, τα ελάχιστα θρομβωτικά επεισόδια έχουν προκύψει σχεδόν αποκλειστικά σε γυναίκες κάτω των 50 ετών. Αντί να προσπαθούμε να πείσουμε τους πολίτες που ανήκουν σε αυτές τις κατηγορίες να πάρουν το όποιο μικρό ρίσκο και να εμβολιαστούν με αυτά τα εμβόλια, θα ήταν πιο δόκιμο να σεβαστούμε τους φόβους τους, να ενσωματώσουμε αυτά τα δεδομένα στην προσέγγισή μας και να κατευθύνουμε τον καθένα στο καλύτερο εμβόλιο για αυτόν/αυτήν. Αυτή η διαδικασία θα πρέπει να είναι συνεχής, ενδελεχής, να αξιολογεί τάχιστα και με αμιγή επιστημονικά κριτήρια τα δεδομένα και να προσαρμόζει την εμβολιαστική στρατηγική ανάλογα.

Μπορεί ένα τέτοιο σύστημα να αποβεί πιο αποτελεσματικό; Πιστεύω ότι μπορεί, και η λέξη-κλειδί για την επιτυχία του είναι «εμπιστοσύνη». Ο φορέας που θα αποφασίζει για τη στρατηγική αυτή χρειάζεται να κερδίσει την εμπιστοσύνη του κόσμου. Ποιος μπορεί να παίξει αυτόν το ρόλο; Προφανώς μια επιστημονική επιτροπή που να έχει την απαιτούμενη σύνθεση επιστημόνων ώστε να μπορεί να αποτιμήσει γρήγορα και σε βάθος τα δεδομένα που συνεχώς προκύπτουν μέσα από την οπτική της εξατομικευμένης ιατρικής. Η παρούσα Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών, εμπλουτισμένη με επιστήμονες εξοικειωμένους με την πολύπλοκες πτυχές της Ιατρικής Ακριβείας, θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση για την επιτροπή αυτή.

* O κ. Ευάγγελος Μανωλόπουλος είναι καθηγητής Φαρμακολογίας, Φαρμακογονιδιωματικής και Ιατρικής Ακριβείας στο Ιατρικό Τμήμα του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Φαρμακολογίας.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή