Η ελληνική κυβέρνηση ανακοίνωσε την Παρασκευή την αγορά 18 εκατ. self tests για τον κορωνοϊό, έναντι 1,35 ευρώ το ένα, από την κινεζική εταιρεία Joysbio. Είκοσι εκατομμύρια self tests ήθελε να παραγγείλει η ελληνική κυβέρνηση στους δύο προηγούμενους διαγωνισμούς. Τελικά στη χώρα έφτασαν επτά εκατομμύρια. Δύο εκατομμύρια από αυτά ήρθαν από τις αποθήκες μιας μεγάλης ελβετικής βιομηχανίας, τα υπόλοιπα από την Κίνα από ένα εργοστάσιο του οποίου το προϊόν τον Φεβρουάριο οι γερμανικές αρχές είχαν απορρίψει ως «μειωμένης ευαισθησίας». Αυτό δεν είναι δύσκολο να συμβεί. Η κινεζική εταιρεία, όπως λένε ορισμένοι από τους εκπροσώπους των εμπορικών επιχειρήσεων που το έφεραν στην Ελλάδα, «δεν είναι από τις κορυφαίες αλλά μάλλον από τις μεσαίες». Τότε γιατί το έφεραν; «Ηταν φθηνό και υπήρχαν ετοιμοπαράδοτες ποσότητες», είναι μάλλον η αφοπλιστική απάντηση.
O ίδιος ο κατασκευαστής του τεστ, η κινεζική εταιρεία Joysbio, αναφέρει ότι η ευαισθησία του τεστ που ήρθε στη χώρα μας είναι 92,47% και η ειδικότητα (σ.σ.: δηλαδή η δυνατότητά του να «εντοπίζει» τον Sars Cov-2 έναντι άλλων κορωνοϊών) φθάνει το 99,68%. Η εταιρεία από τη βόρεια Κίνα, που απασχολεί 220 εργαζομένους και έχει τη δυνατότητα να κατασκευάζει 800.000 τεστ την ημέρα, «κατέκτησε» αστραπιαία την καρδιά των Ελλήνων εμπόρων που πήραν μέρος στους δύο διαγωνισμούς της ΓΓΠΠ. Ο γερμανικός οργανισμός «B farm» που αξιολογεί με τη μεγαλύτερη εγκυρότητα στην Ευρώπη τα διαγνωστικά και αυτοδιαγνωστικά τεστ, έχει αναρτήσει τη συγκεκριμένη εξέταση σε έναν πίνακά του, αλλά σημειώνει ότι δεν έχει αξιολογηθεί από το PEI (Ινστιτούτο Πάουλ Ερλιχ), τον γερμανικό ΕΟΦ (σ.σ.: είναι ο Οργανισμός που ανακάλυψε τις σπάνιες θρομβώσεις που συνδέονται με το εμβόλιο της ΑΖ). Κάποιες από τις εταιρείες που πήραν μέρος στον ακυρωθέντα δεύτερο διαγωνισμό κατέθεσαν στην επιτροπή της ΓΓΠΠ αλληλογραφία του Κινέζου κατασκευαστή με την «Β farm» για την αξιολόγηση του Ινστιτούτου Πάουλ Ερλιχ. Η αξιολόγηση δεν είναι πολύ κολακευτική για το προϊόν: Το Ινστιτούτο δεν προχωράει στην αξιολόγηση του προϊόντος διότι «δεν έχει ευαισθησία 70% και πάνω… που είναι προϋπόθεση για να γίνει η αξιολόγηση» (email, 24.2.2021).
Η κινεζική εταιρεία φαίνεται να δοκίμασε το προϊόν της στην Πελούζα, μια κωμόπολη έξω από τη Νάπολη στο τοπικό εργαστήριο. Το δείγμα της δεν είναι μεγάλο σύμφωνα με όσα αναφέρει η ίδια. Οι Κινέζοι δεν απορρίπτουν τις γερμανικές αιτιάσεις, αλλά επιχειρούν να μάθουν από τους συνομιλητές τους τι έχουν κάνει λάθος. Αντίστοιχος είναι και ο τόνος των Γερμανών στην αλληλογραφία. Οι Κινέζοι λένε ότι ο φορέας μεταφοράς των δειγμάτων μπορεί να προκάλεσε το πρόβλημα της χαμηλής ευαισθησίας και παραδέχονται ότι το δικό τους προϊόν έχει 20% μικρότερη ευαισθησία από τα αντίστοιχα καλά προϊόντα της αγοράς των διαγνωστικών γρήγορων τεστ (π.χ. εκείνου της Abbot). Οσοι έφεραν το συγκεκριμένο τεστ για τον διαγωνισμό ισχυρίζονταν ότι το κινεζικό τεστ είχε ευαισθησία 80%.
To πρόβλημα για την κυβέρνηση είναι ότι και να ήθελε να αγοράσει τα δυτικά προϊόντα (που πάντως κατασκευάζονται στην πλειονότητά τους στη Νότια Κορέα) δεν θα μπορούσε. Για έναν λόγο τεχνικό και έναν κόστους. «Ο τεχνικός λόγος είναι ότι το buffer, δηλαδή το υγρό που χρησιμοποιείται για να προκληθεί η αντίδραση που “δείχνει” θετικό ή αρνητικό είναι σε ένα μπουκαλάκι ποσότητας για 25 τεστ και δεν είναι ξεχωριστό σε ατομικά δείγματα. Η προκήρυξη του διαγωνισμού όμως μιλούσε για ατομικά δείγματα (σ.σ.: και καλά έκανε)» λέει στην «Κ» κυβερνητικό στέλεχος που θέλει να διατηρήσει την ανωνυμία του.
Το άλλο πρόβλημα είναι ότι οι μεγάλες εταιρείες δεν θέλουν να «κανιβαλίζουν» τις τιμές τους. Η αμερικανική Abbot πουλάει γύρω στα 5 ευρώ, η ελβετική Roche γύρω στα 4, την ίδια πολιτική ακολουθούν και οι άλλες δύο μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες του χώρου. Οταν ένας διαγωνισμός φθάνει στο 2,07 και 2,20 ευρώ με κινεζικά προϊόντα, αυτές απλώς αρνούνται να ακολουθήσουν αλλά «ό,τι πληρώνεις παίρνεις» όπως λέει στην «Κ» μέλος της επιτροπής επιδημιολόγων με μεγάλη εμπειρία σε διαγνωστικές εξετάσεις. Το κινεζικό εργοστάσιο πουλάει 1,38 δολάρια το τεστ, ενώ η μεταφορά στοιχίζει αλλά 20 σεντς, αν υπολογισθεί και το τελωνείο το ποσό δεν φθάνει πάνω από 1,70-1,80. Αλλά εκεί αρχίζουν τα προβλήματα: πολλοί μικροί από τους πενήντα επιχειρηματίες που έκαναν προσφορά στη β΄ φάση του διαγωνισμού φαίνεται να μην έχουν τα κεφάλαια. Κάποιοι μπορούν να απευθυνθούν σε τράπεζες, κάποιοι άλλοι όχι. Και οι μεν, αλλά κυρίως οι δε, (αυτοί που δεν μπορούν να προσφύγουν στις τράπεζες), πρέπει να πληρώσουν χρηματοοικονομικό κόστος βάζοντας κάποιον συνέταιρο.
To κράτος επίσης δεν είναι δυνατόν να καθορίσει τη στάση όσων μετέχουν σε έναν διαγωνισμό, όπως συνέβη π.χ. σε εκείνον για τη δεύτερη δεκάδα εκατομμυρίων self tests, όπου δύο τετράδες εταιρειών έδιναν προσφορές που είχαν διαφορές 1,2 λεπτών μεταξύ τους. Ενας από αυτούς προσέφυγε κατά της εταιρείας που είχε αναδειχθεί δεύτερη στον πρόσφατο β΄ διαγωνισμό προσκομίζοντας γράμμα του Κινέζου κατασκευαστή ότι ο Κινέζος έμπορος που πούλησε στον Ελληνα έμπορο δεν εμπορεύεται πάντα γνήσια προϊόντα. Ετσι το κράτος αναγκάστηκε να προχωρήσει σε απευθείας ανάθεση χωρίς εισαγωγείς. Ενας πάντως από αυτούς σε προηγούμενη φάση είχε εξασφαλίσει τιμή ακόμη χαμηλότερη από αυτήν που κατάφερε να πάρει το κράτος.
Τεστ με barcode για έλεγχο στα σχολεία
Τα θετικά αποτελέσματα σε self tests εμφανίστηκαν σε περίπου 2.100 άτομα μεταξύ των μαθητών του λυκείου και των εκπαιδευτικών, αλλά στην πραγματικότητα όταν επαναλήφθηκε η εξέταση ήταν γύρω στα 1.550. Η απόκλιση ήταν της τάξεως του 26%, αλλά αυτό σύμφωνα με τις δηλώσεις. Αυτό είπαν στην «Κ» δύο πηγές που βρίσκονται κοντά στην όλη διαδικασία. Το ότι οι μαθητές και οι διδάσκοντες κρατήθηκαν μακριά από τις αίθουσες περιόρισε τη διασπορά σε πολλές δεκάδες χιλιάδων μαθητών. Το ποσοστό της απόκλισης δεν είναι μεγάλο, αν μάλιστα ληφθεί υπόψη ότι ορισμένοι μαθητές στις χειρόγραφες δηλώσεις που μπορούν να κάνουν ειδικά τις Κυριακές, έχουν τη δυνατότητα –για να μείνουν σπίτι και να κάνουν φροντιστήριο– να δηλώσουν «ψευδώς θετικό». Συνολικά όμως το πείραμα «δουλεύει», εφόσον επιβεβαιωθεί και με ένα ακόμα τεστ και θα αποτελέσει «εργαλείο» για το γενικότερο άνοιγμα οικονομίας και εκπαίδευσης όπως συμβαίνει στο Ηνωμένο Βασίλειο, στη Γερμανία και στην Αυστρία. Από τον Μάιο θα χρησιμοποιείται self test με barcode, κάτι που θα κάνει πιο δύσκολη μια ανειλικρινή δήλωση εκείνου
που το χρησιμοποιεί.