Η Ελλάδα άνοιξε αυτό το Σαββατοκύριακο με την ελπίδα για ένα καλό καλοκαίρι. Ολοι θέλουμε να βοηθήσουμε την πραγμάτωση αυτής της ελπίδας, γιατί όλοι θέλουμε να τρυγήσουμε ένα κομμάτι από το ελληνικό καλοκαίρι και φυσικά, να δούμε την ελληνική οικονομία να ενισχύεται. Αλλά η επιδημία και το τρίτο κύμα είναι ακόμα εδώ. Ο κίνδυνος που πολλοί υπογράμμιζαν πριν από το Πάσχα, επιβεβαιώνεται αυτή την εβδομάδα με σημαντική αύξηση των κρουσμάτων. Οι αυξημένες επαφές της περιόδου οδήγησαν μαθηματικά σε περισσότερα κρούσματα. Ο κίνδυνος είναι εδώ.
Η Ελλάδα λοιπόν υποδέχεται το καλοκαίρι και την τουριστική περίοδο, που έφερνε τα προηγούμενα χρόνια πάνω από το 20% του εθνικού εισοδήματος, με έναν υψηλό αριθμό μολύνσεων, γεμάτα νοσοκομεία και 50-80 καθημερινούς θανάτους. Αυτά τα προβλήματα μπορούσαν και έπρεπε να έχουν λυθεί το προηγούμενο διάστημα, αλλά η πίεση μερίδας της κοινής γνώμης και της Εκκλησίας οδήγησαν την κυβέρνηση σε σπασμωδικές κινήσεις.
Μετά το επιδημικό κύμα της Θεσσαλονίκης, η κυβέρνηση συμπέρανε ότι θα ήταν αδύνατο για την Ελλάδα να βγάλει τον χειμώνα χωρίς lockdown, και το επέβαλε. Αυτό ήταν σωτήριο για την περίοδο των γιορτών, αλλά το lockdown, καθώς εφαρμόστηκε ελλιπώς και για μεγάλο χρονικό διάστημα, κούρασε την κοινωνία και δεν εξάλειψε τον ιό. Βοήθησε όμως στη χαλιναγώγηση του 3ου κύματος της πανδημίας σε ανεκτά επίπεδα και έδωσε την ευκαιρία στο αναιμικό δημόσιο σύστημα υγείας να επιβιώσει.
Η Ελλάδα τα πήγε γενικά καλύτερα στην αρχή της επιδημίας, αν συγκριθεί με τις άλλες ευρωπαϊκές και γειτονικές χώρες. Αλλά καλύτερα δεν σημαίνει καλά. Το τελευταίο διάστημα τα πάει άσχημα, γιατί χειροτερεύει τη θέση της σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη. Από τον Ιανουάριο μέχρι σήμερα οι συνολικοί θάνατοι έχουν υπερδιπλασιαστεί και το 3ο κύμα χρονίζει.
Μετά τις θυσίες του προηγούμενου χρόνου, είναι κρίμα και άδικο για την Ελλάδα να πάει τόσο καλά στα δύσκολα και να την πάθει τώρα, προς το τέλος της επιδημίας, στα εύκολα. Είναι πράγματι αλήθεια ότι οι Ελληνες αποδείχθηκαν καλοί στο σπριντ την πρώτη περίοδο, αλλά δεν είναι καλοί στον Μαραθώνιο. Τώρα που έχουμε εμβόλια και ξέρουμε με λεπτομέρειες τι ακριβώς πρέπει να γίνει! Δεν χρειάζεται να ανακαλύψουμε τον τροχό, μόνο να μιμηθούμε επιτυχημένα παραδείγματα, που είναι γύρω μας. Για πολύ καιρό ξέρουμε ότι τα περιοριστικά μέτρα δουλεύουν, αν εφαρμοστούν σωστά. Γι’ αυτό την προηγούμενη περίοδο πρότεινα: «Κάνε το όπως η Πορτογαλία». Δηλαδή, να ανοίξει η κοινωνία, αφού μειώσει τα κρούσματα. Σωστό lockdown για ένα μήνα, που θα έριχνε τα κρούσματα 10-20 φορές, και μετά πιστή εφαρμογή του: τεστ – ιχνηλάτηση – καραντίνα. Η Πορτογαλία σε 4 εβδομάδες έκοψε τα κρούσματα 12 φορές, με το μαχαίρι, ενώ η Ελλάδα έκοψε το τρίτο κύμα λιγότερο από το 30% την ίδια περίοδο.
Αυτό που φάνηκε την τελευταία περίοδο ήταν έλλειψη στρατηγικής, έλλειψη προετοιμασίας και αδυναμίες και λάθη στην επικοινωνία. Πολλοί διαμορφωτές της κοινής γνώμης που θα έπρεπε να ξέρουν καλύτερα, παρέσυραν την κοινωνία σε αδιέξοδα και κούραση με στείρες ασκήσεις ανυπακοής και σε ανεδαφικές και μη επιστημονικές λύσεις. Ο πρωθυπουργός πήρε το θέμα επάνω του σε κρίσιμες στιγμές και αποσόβησε μεγαλύτερα προβλήματα.
Παρόλο που μου αποδίδεται ενθουσιώδης υποστήριξη του lockdown, εγώ θέλω να ανοίξει η κοινωνία γρήγορα και με ασφάλεια και να μείνει ανοιχτή! Είμαι κατά του γενικού και μακροχρόνιου lockdown και υπέρ της χειρουργικής μεθόδου: της καραντίνας. Υπάρχει κάποια σύγχυση γύρω από αυτούς τους όρους, καθώς και απροθυμία εφαρμογής.
Το γενικό lockdown είναι το τελικό όπλο, το πυρηνικό, και εφαρμόζεται σαν τελευταία λύση, όταν κρίνεται ότι τίποτε άλλο δεν θα δουλέψει. Eίναι μέθοδος που θέλει γρήγορη και αποφασιστική δράση. lockdown-μούφα είναι λάθος και αντιπαραγωγικό, γιατί γίνεται μακροχρόνιο ή καταργείται. Είμαι επίσης κατά του «ακορντεόν», το οποίο στην πράξη έδειξε ότι κουράζει και συγχύζει. Αλλά όταν η επιδημία είναι σε έξαρση και κινδυνεύει η κοινωνία, το lockdown πρέπει να εφαρμόζεται χωρίς δισταγμό.
Γίνεται ολοένα και δυσκολότερο να βρίσκω καινούργιους τρόπους να λέω τα ίδια πράγματα, θα μπορούσα με λίγες επικαιροποιήσεις να επαναλάβω προηγούμενο άρθρο («Καθημερινή» 28.3.2021). Τα πράγματα που πρέπει να γίνουν είναι γνωστά και συγκεκριμένα, δεν χρειάζεται να περιμένουμε τη σωτηρία από κάπου αλλού, ούτε να καλλιεργούμε ψεύτικες ελπίδες: Περιορισμός κινητικότητας (με γρήγορο, σωστό lockdown) και εμβολιασμοί είναι οι σωστές λύσεις για να σταματήσουμε τον ιό.
Υπήρχε χρόνος και τρόπος να εφαρμοστεί lockdown τον Μάρτιο, να μιμηθούμε την Πορτογαλία, που τώρα είναι πράσινη, και να έχουμε καλύτερο Πάσχα. Αυτή η δράση συνδέεται αναγκαστικά με το τρίδυμο τεστ – ιχνηλάτηση – καραντίνα των μολυσμένων, μέχρι την εξαφάνιση της επιδημίας.
Τα επιδημικά κύματα είναι φυσικά φαινόμενα και έχουν τους κανόνες τους. Το 3ο επιδημικό κύμα είναι σε πτωτική πορεία και το ερώτημα είναι πόσες ζωές και ζημία θα στοιχίσει, πώς θα περάσει γρηγορότερα, καθώς επίσης και πώς θα αποφύγουμε το επόμενο 4ο κύμα, με καινούργια και απειλητικά στελέχη του ιού.
Αλλά το μεγάλο ενδιάμεσο στοίχημα για το καλοκαίρι είναι τι θα γίνει με τον τουρισμό. Αν η αργή αποδρομή της επιδημίας συνεχίσει, και πάμε στον Ιούνιο με χίλια και πάνω κρούσματα, πώς θα πείσει η Ελλάδα για σοβαρότητα και ασφάλεια; Ελπίζω ότι τα άπειρα θέλγητρα της Ελλάδας θα νικήσουν τους δισταγμούς, αλλά η ευθύνη για την ασφάλεια όλων, Ελλήνων και επισκεπτών, παραμένει.
Τα εμβόλια παραμένουν η μεγάλη ελπίδα, αλλά πρέπει να έρθουν και να γίνουν. Είναι θαυμαστά, αλλά όχι θαυματουργά. Μέχρι σήμερα έχουμε αδρά 4 εκατομμύρια εμβολιασμούς, ενώ θέλουμε 12-14 εκατομμύρια, που μας πάνε τον Ιούλιο – Αύγουστο, πολύ αργά για την τουριστική σεζόν. Η πρόβλεψή μου, επίσης, είναι ότι αυτοί που ελπίζουν σε ισχυρή ανοσία αγέλης και γρήγορες λύσεις θα απογοητευτούν.
Η Ελλάδα λοιπόν ανοίγει, αλλά απαιτείται η μεγαλύτερη υπευθυνότητα και κοινωνική συνείδηση για να τα βγάλει πέρα. Το ελληνικό καλοκαίρι είναι σύμμαχος, αλλά ένας απρόβλεπτος καινούργιος ιός μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα. Τα κυριότερα καθήκοντα είναι:
α) Καθαρισμός του αέρα εσωτερικών χώρων στα καταστήματα, στους χώρους εργασίας, στα σχολεία, στις εκκλησίες.
β) Αποφυγή συνωστισμών.
γ) Μάσκες καλές παντού.
δ) Εμβολιασμοί όσο πιο γρήγορα.
Για τους εμβολιασμούς, η πρόταση είναι «κάνε το όπως η Αγγλία». Να ανοίξουν οι πλατφόρμες άμεσα και να εμβολιαστούν όλοι οι πρόθυμοι, που περιλαμβάνουν τους νέους. Αυτοί έχουν κατανοήσει το πρόβλημα και θέλουν να είναι μέρος της λύσης.
Αλλά χρειάζεται και συντονισμένη προσπάθεια να σταματήσει η συνεχής δυσφήμηση των εμβολίων, που είναι από τα πιο ασφαλή που έχουμε σε όλη την ανθρώπινη ιστορία.
* Ο κ. Γιώργος Παυλάκης είναι γιατρός – ερευνητής.