Τον Μάρτιο του 2020, στο περιθώριο όσων συνέβαιναν στον Εβρο, όπου η τουρκική κυβέρνηση είχε στρέψει μαζικά και συντονισμένα πρόσφυγες και μετανάστες προς τα χερσαία σύνορα της Ελλάδας, είχαν φτάσει στη Λέσβο και φουσκωτές λέμβοι από τα αντικρινά παράλια. Οι άνθρωποι που βρίσκονταν σε αυτές, λιγότεροι από προηγούμενες περιόδους, ακολουθούσαν μια διαδρομή που είχαν ήδη χαράξει χιλιάδες άλλοι, αποβιβάζονταν όμως σε ένα διαφορετικό διαχειριστικά νησί. Λόγω της έκτακτης αναστολής αιτήσεων ασύλου υπάγονταν τότε σε νέο καθεστώς. Για ορισμένους εξ αυτών, πάνω από ένα χρόνο μετά, οι δικαστικοί φάκελοι δεν έχουν κλείσει. Στις 15 Ιουνίου 2021 έχει οριστεί δικάσιμος στο Μονομελές Πλημμελειοδικείο Μυτιλήνης για 32 ανθρώπους που έφτασαν στη Λέσβο την 1η Μαρτίου του 2020, με την κατηγορία της παράνομης εισόδου στη χώρα. Σε αντίστοιχες περιπτώσεις τα τελευταία χρόνια οι Αρχές συνήθως απέχουν από την ποινική δίωξη. Οι 32 που αναμένεται να δικαστούν τον επόμενο μήνα αναφέρονται ως αγνώστου διαμονής.
Ενα χρόνο νωρίτερα δεν είχαν μεταφερθεί για καταγραφή στη Μόρια όπως συνηθιζόταν, αλλά είχαν τοποθετηθεί αρχικά στο λιμάνι της Μυτιλήνης. Αργότερα, οι συνολικά 500 νεοαφιχθέντες εκείνων των ημερών μεταφέρθηκαν στο αρματαγωγό «Ρόδος» και στάλθηκαν σε δομές της ενδοχώρας – αρκετοί εξ αυτών οδηγήθηκαν στη Μαλακάσα.
Σύντομες απολογίες
Δεν είχαν όλοι πάντως την ίδια τύχη. Στις 2 Μαρτίου 2020, επτά Αφρικανοί που είχαν φτάσει στο νησί την προηγούμενη ημέρα, ο μεγαλύτερος ηλικίας 30 ετών και ο μικρότερος 20 ετών, με χώρες καταγωγής την Γκάμπια, το Κονγκό και τη Γουινέα, δικάστηκαν στο Μονομελές Πλημμελειοδικείο Μυτιλήνης στο πλαίσιο του αυτοφώρου. Δεν εκπροσωπήθηκαν από δικηγόρο και ως διερμηνέας αγγλικών και γαλλικών ορίστηκε από το δικαστήριο μέλος του Λιμενικού Σώματος που βρισκόταν εκείνη τη στιγμή στην αίθουσα. Οι απολογίες των μεταναστών, όπως αποτυπώθηκαν στη σχετική δικαστική απόφαση, ήταν σύντομες, ένας εξ αυτών είπε ότι είναι ομοφυλόφιλος και θα αντιμετώπιζε προβλήματα στην πατρίδα του, άλλος υποστήριξε ότι είχε δεχθεί απειλές κατά της ζωής του και άλλοι επικαλέστηκαν οικονομικούς λόγους και την αναζήτηση καλύτερου μέλλοντος. Το δικαστήριο τους καταδίκασε σε φυλάκιση τριών ετών και έξι μηνών και χρηματική ποινή 1.500 ευρώ και οδηγήθηκαν στη φυλακή.
«Η άσκηση ποινικής δίωξης για παράνομη είσοδο αποτελεί μια ακόμα έκφανση της υπέρμετρης ποινικοποίησης του προσφυγικού στην ελληνική έννομη τάξη. Ο εισαγγελέας που έχει τη δυνατότητα βάσει του ελληνικού νόμου και ενδεχομένως την υποχρέωση βάσει της νομολογίας του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης να απέχει της ποινικής δίωξης, αποφασίζει να ασκήσει δίωξη και ακολούθως ο δικαστής του Μονομελούς Πλημμελειοδικείου επιβάλλει ποινές άνω των τριών ετών, χωρίς αναστολή», λέει στην «Κ» ο δικηγόρος Βασίλης Κερασιώτης και διευθυντής στην οργάνωση HIAS Ελλάδας. Οπως προσθέτει ο ίδιος, για την περίπτωση της δικασίμου τον ερχόμενο μήνα το πιο πιθανόν είναι να προχωρήσει η διαδικασία ερήμην των κατηγορουμένων καθώς έχουν αποχωρήσει από τη Λέσβο. «Ολα αυτά συμβαίνουν παρότι η Σύμβαση της Γενεύης για τους πρόσφυγες προβλέπει ότι τα κράτη δεν μπορούν να ποινικοποιούν την παράτυπη είσοδο προσφύγων στο έδαφός τους, θεσπίζοντας προσωπικό λόγο απαλλαγής από την ποινή», σημειώνει ο κ. Κερασιώτης.
Οι Αφρικανοί που καταδικάστηκαν πέρυσι για παράνομη είσοδο οδηγήθηκαν στις φυλακές Δομοκού, Χαλκίδας και Χίου, άσκησαν έφεση, ζήτησαν να τους χορηγηθεί άσυλο και αφέθηκαν ελεύθεροι οι περισσότεροι το καλοκαίρι του 2020, καθώς έγιναν δεκτά τα αιτήματά τους για αναστολή εκτέλεσης της πρωτόδικης απόφασης. Ο πιο νέος εξ αυτών οδηγήθηκε στις φυλακές Αυλώνα και αφέθηκε ελεύθερος τον περασμένο μήνα.