Πυρκαγιές όπως αυτή στα Γεράνεια Ορη έρχονται να μας θυμίσουν την τεράστια σημασία της πρόληψης έναντι της καταστολής. Δυστυχώς ούτε οι καταστροφές του 2007 ούτε οι ανθρώπινες απώλειες του 2018 δεν στάθηκαν ικανές να αλλάξουν το βασικό δόγμα δασοπυρόσβεσης στη χώρα μας που αντιμετωπίζει τον κίνδυνο πυρκαγιάς μόνο όταν αυτός συμβεί. Η απάντηση στην αυξανόμενη ένταση των δασικών πυρκαγιών δεν μπορεί να είναι η μονομερής ανάπτυξη των κατασταλτικών μηχανισμών.
Η ανισομερής ανάπτυξη της καταστολής έναντι της πρόληψης φαίνεται στην πράξη, αλλά απεικονίζεται και στα οικονομικά δεδομένα. Από τα αρχικά στοιχεία της έρευνας που διεξάγει το WWF Ελλάς με εταίρο το Μεσογειακό Ινστιτούτο Ερευνητικής Δημοσιογραφίας (MIIR), στο πλαίσιο του προγράμματος Active citizens fund των EEA Grants, προκύπτει ότι μόνο ένα μικρό ποσοστό αφορά την πρόληψη. Το μεγαλύτερο ποσοστό (της τάξης του 70%-80%) φαίνεται να έχει διατεθεί για δράσεις καταστολής.
Παράλληλα, υπολογίζεται ότι τα επόμενα χρόνια περίπου 1,8 δισ. ευρώ σχεδιάζεται να διατεθούν μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης, της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και του νέου ΕΣΠΑ 2021-2027 για τις ανάγκες της Πολιτικής Προστασίας με έμφαση στην καταστολή. Παρόλο που είναι απαραίτητη η ενίσχυση και ο εκσυγχρονισμός των μέσων αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών, η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι αυτό από μόνο του δεν αρκεί.
Χρειάζεται να υπάρξει ισορροπία μεταξύ πρόληψης και καταστολής, καθώς η πρόληψη στηρίζει την καταστολή και όχι το αντίθετο. Επίσης, χρειάζεται να αποσαφηνίσουμε τι είναι πρόληψη και τι όχι, ώστε να μιλάμε όλοι την ίδια γλώσσα. Γι’ αυτό είναι ανάγκη η Πολιτεία να δεσμευτεί άμεσα για:
1. Ενίσχυση των πόρων που επενδύονται αποκλειστικά στην πρόληψη και ειδικά στα θέματα διαχείρισης της καύσιμης ύλης σε δάση και δασικές εκτάσεις.
2. Ολοκληρωμένη ανάλυση των αιτιών των πυρκαγιών σε τοπικό επίπεδο και προσαρμογή του αντιπυρικού σχεδιασμού στο πρόβλημα.
3. Σύνταξη κοινών (μεταξύ των συναρμόδιων φορέων) σχεδίων αντιπυρικής προστασίας σε τοπικό επίπεδο και με σαφή προληπτικό προσανατολισμό.
4. Πλήρη ενεργοποίηση του συστήματος εθελοντισμού πολιτικής προστασίας.
5. Ολοκλήρωση νομοθετικών κενών (π.χ. δασικοί χάρτες) με σκοπό την αποτροπή αλλαγών χρήσης γης.
6. Συστηματική ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών.
Ο μόνος τρόπος για να θωρακίσουμε πραγματικά τα δάση και τις ζωές μας από τις πυρκαγιές –που θα γίνονται όλο και χειρότερες λόγω της κλιματικής κρίσης και των εκτεταμένων καυσώνων και περιόδων ξηρασίας που προβλέπεται να προκαλέσει– είναι η επένδυση στην πρόληψη.
* Ο κ. Ηλίας Τζηρίτης είναι συντονιστής τοπικών δράσεων, WWF Ελλάς.