Ολες οι επιλογές στην καθημερινή μας ζωή λαμβάνονται ύστερα από κάποια αξιολόγηση οικονομικών, επαγγελματικών, αισθητικών και άλλων δεδομένων. Η αξιολόγηση στην εκπαίδευση είναι σύμφυτη με τη φύση της. Χρειαζόμαστε πληροφορίες για τα αποτελέσματα του διδακτικού έργου, ώστε να το τροποποιούμε και να το επανασχεδιάζουμε. Δυστυχώς, οι στρεβλώσεις και οι αγκυλώσεις των τελευταίων δεκαετιών αφαίρεσαν ένα σπουδαίο εργαλείο αναβάθμισης της ποιότητας από την ελληνική εκπαίδευση, την αξιολόγηση όλων των συντελεστών της, συμπεριλαμβανομένου και του πιο καθοριστικού, την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών.
Το γιατί απέτυχαν οι προσπάθειες εισαγωγής της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών είναι ένα σύνθετο θέμα, το οποίο μπορεί να καταλογιστεί στην εργαλειοποίησή του και στην αναγωγή του σε ιδεολογικό και πολιτικό ζήτημα. Η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών είναι αναπόσπαστο κομμάτι μιας συνολικής εκπαιδευτικής πολιτικής, που ανάγεται στα ποιοτικά χαρακτηριστικά των εκπαιδευτικών. Δηλαδή, στο με ποια χαρακτηριστικά αποφοιτούν από τα ελληνικά πανεπιστήμια οι μελλοντικοί εκπαιδευτικοί, με ποια κριτήρια διορίζονται, πώς υποστηρίζονται ως νεοδιόριστοι, πώς διδάσκουν, πώς επιμορφώνονται, πώς εξελίσσονται, πώς επιλέγονται ως στελέχη εκπαίδευσης.
Κατά τη γνώμη μου, βασικές προϋποθέσεις για την επιτυχή εφαρμογή της αξιολόγησης είναι: Πρώτον, η δημιουργία κουλτούρας αξιολόγησης. Να αξιολογούνται τακτικά όλοι οι συντελεστές της παρεχόμενης εκπαίδευσης, η ηγεσία, η διοίκηση, τα προγράμματα σπουδών, τα βιβλία, οι δομές υποστήριξης και επιμόρφωσης, οι διατιθέμενοι πόροι, οι σχολικές μονάδες, τα στελέχη διοίκησης, οι εκπαιδευτικοί. Δεύτερον, το νομικό και λειτουργικό πλαίσιο της αξιολόγησης, όπου να εξασφαλίζεται η φερεγγυότητα, η αξιοκρατία, η διαφάνεια, η αποτελεσματικότητα. Τα στελέχη εκπαίδευσης ως φυσικοί αξιολογητές θα πρέπει να είναι αποδεκτά, όχι μόνο γιατί επιλέχθηκαν αξιοκρατικά, αλλά και γιατί έχουν τα ίδια προηγουμένως αξιολογηθεί. Είναι αναγκαία προϋπόθεση η δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης. Τρίτον, η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών είναι μέρος ενός συνεχούς κύκλου λειτουργίας εποπτείας – καθοδήγησης – επιμόρφωσης – αξιολόγησης, που δεν είναι στιγμιαίος, αλλά συνεχής, συνεπής και μακροχρόνιος. Που έχει μετρήσιμα αποτελέσματα και συνέπειες.
Για να εφαρμοστεί με επιτυχία μια πολιτική αξιολόγησης χρειαζόμαστε να έχουμε ως χώρα μια μακρόχρονη εκπαιδευτική στρατηγική με ευρύτερες συναινέσεις. Εχουμε;
* Ο κ. Γιάννης Ν. Κουμέντος είναι τέως σχολικός σύμβουλος.