Oσο πιο πολύ σου λένε ότι πρέπει να αδυνατίσεις, όσο πιο πολύ σε κοροϊδεύουν και σε περιγελούν, τόσο πιο πολύ παχαίνεις. Η Ελλάδα, μαζί με τις υπόλοιπες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, διατηρεί τα πρωτεία στην παιδική παχυσαρκία, με ένα ποσοστό 30% των παιδιών και εφήβων να είναι υπέρβαρο ή παχύσαρκο. Ομως η προκατάληψη, όχι μόνο δεν βοηθά, αλλά αντίθετα επιτείνει το πρόβλημα: όσο κι αν ακούγεται παράδοξο, το στίγμα της παχυσαρκίας οδηγεί σε αύξηση του βάρους και κακή υγεία, περισσότερο από άλλους παράγοντες όπως η έλλειψη κίνησης και η κακή διατροφή.
«Η παχυσαρκία είναι μια χρόνια πάθηση, ωστόσο ακόμα θεωρείται μια life style επιλογή, μια κατάσταση που προκαλείται από την προσωπική συμπεριφορά», λέει στην «Κ» ο Γιώργος Πανοτόπουλος, παθολόγος – διατροφολόγος, ειδικός στη μελέτη της παχυσαρκίας.
«Νομίζω ότι θυμάμαι ακριβώς τη στιγμή που επισήμως ανακηρύχθηκα “χοντρό παιδί” στο μυαλό μου. Ηταν στην τρίτη δημοτικού και καθόμουν σε μια γωνιά στην αυλή του σχολείου μου -ο θεός να την κάνει αυλή, ένας ακάλυπτος ήταν- και έτρωγα πατατάκια, όταν πέρασε ένα αγόρι σίφουνας και μου άρπαξε το σακουλάκι. “Δεν το χρειάζεσαι εσύ, είσαι χοντρή”, μου είπε. Φυσικά πήγα στη δασκάλα. Εκείνη φώναξε το παιδί και μπροστά μου του είπε: “Δεν έχουμε πει ότι όταν ένα παιδί έχει κάτι άσχημο, δεν του το τονίζουμε περισσότερο;”. Αμέσως σκέφτηκα “α, είμαι και χοντρή και άσχημη”», διηγείται η Ιωάννα Μ., σήμερα πλέον στα 42 της.
Εχοντας προσπαθήσει πολύ, έχει καταφέρει να έχει «απλώς λίγα κιλάκια παραπάνω», όπως λέει η ίδια, μπόλικες ενοχές και πολλή ντροπή. «Κοίταζα τις συμμαθήτριές μου που φορούσαν βερμούδες και σορτσάκια και ζήλευα. Στην εφηβεία έκανα “στιλ” τις μακριές φούστες. Στη γυμναστική έβρισκα πάντα δικαιολογίες για να μη φορέσω φόρμα και είμαι χάλια. Εννοείται βέβαια ότι δεν πήγα εκδρομή με το σχολείο στο λύκειο. Και μόνο η σκέψη ότι θα εμφανιζόμουν με μαγιό μπροστά στα αγόρια με έκανε να θέλω να κρυφτώ στην ντουλάπα». Σε όλη της την εφηβεία προσπαθούσε να κάνει δίαιτα αλλά «τα κιλά κιλά, σαν να τα μαγνήτιζε το σώμα μου», καταλήγει.
Βασανισμένα παιδιά
«Τα παιδιά που έρχονται στο ιατρείο συνήθως στα 13, 14 είναι βασανισμένα, ταλαιπωρημένα. Εχουν μπει από νωρίς στη διαδικασία της δίαιτας. Ομως το μόνο που έχουν καταφέρει είναι να χάσουν μυική μάζα και άρα να μειώσουν τις καύσεις τους και το επίπεδο του μεταβολισμού τους ακόμα περισσότερο. Κουβαλούν ήδη μια θλίψη, έναν πόνο» τονίζει ο κ. Πανοτόπουλος. «Εχει μεγάλη σημασία να καταλάβουμε ότι δεν φταίει κάποιος που είναι παχύσαρκος. Αν χρειαζόταν απλώς δίαιτα, θα ήταν πολύ απλό» συμπληρώνει.
«Ημουν πάντα χοντρός, από μικρός και ατσούμπαλος. Δεν μπορούσα να τρέξω γρήγορα, η μπάλα μου έφευγε από τα χέρια. Το δημοτικό ήταν μια κόλαση για μένα. Η δασκάλα είπε στους γονείς μου να με πάνε να κάνω σπορ. Ο,τι και να δοκίμασα όμως ήταν αποτυχία. Ετσι επέστρεψα στο ψωμί με μερέντα…», λέει ο Απόστολος Γ, σήμερα 20 ετών. «Στο γυμνάσιο ανακάλυψα ότι ήμουν πολύ καλός στα μαθηματικά και σώθηκα. Οχι ότι σταμάτησα να τρώω, κάθε άλλο, αλλά τουλάχιστον τώρα δεν είμαι μόνο χοντρός, είμαι ένας “χαρισματικός χοντρός”», συμπληρώνει γελώντας. «Αν έχω πάει σε γιατρό; Οχι, νομίζω είμαι μικρός ακόμα για ζάχαρο και τέτοια» καταλήγει.
«Ερευνα στην Αγγλία έδειξε ότι οι άνθρωποι που έχουν παχυσαρκία, τους παίρνει κατά μέσον όρο εννιά χρόνια για να απευθυνθούν στον γιατρό τους», λέει στην «Κ» η Χρύσα Παπαστάθη, διευθύντρια του διαβητολογικού τμήματος του νοσοκομείου της πόλης Neuchatel της Ελβετίας, ειδικός της παχυσαρκίας. «Αυτό συμβαίνει γιατί φοβούνται ότι ο γιατρός θα τους πει να κάνουν δίαιτα και δεν μπορούν να τα καταφέρουν» τονίζει η ίδια. «Ξέρετε, στην παχυσαρκία δυστυχώς δεν υπάρχει ιατρικό απόρρητο, είναι εμφανής νόσος. Ετσι, όταν πας στον γιατρό γιατί πονούν τα γόνατά σου, το πρώτο πράγμα που θα σου πει είναι να χάσεις βάρος. Πριν γίνει ο έλεγχος, αν έχεις για παράδειγμα αρθρίτιδα. Πολλοί λοιπόν αποφεύγουν να πάνε στον γιατρό, έτσι κι αλλιώς γι’ αυτό τον λόγο».
Λέμε σε κάποιον «είσαι χοντρός» επικριτικά, γιατί πιστεύουμε ότι φταίει που είναι «έτσι». «Είμαστε προκατειλημμένοι, θεωρούμε ότι οι άνθρωποι που είναι παχύσαρκοι τρώνε πολύ, δεν έχουν αυτοέλεγχο και κατ’ επέκταση είναι τεμπέληδες και ανίκανοι. Και τελικά και οι ίδιοι φτάνουν να το πιστεύουν και κατηγορούν τον εαυτό τους» εξηγεί η ειδικός. Είναι όμως έτσι;\
Η αυτοπειθαρχία
«Δεν έχουν αυτοπειθαρχία; Ενας παχύσαρκος άνθρωπος μπορεί και να έχει χάσει 100 κιλά στη διάρκεια της ζωής του, υποβάλλοντας τον εαυτό του σε αυστηρές δίαιτες και απίστευτες στερήσεις. Ξέρετε πόση πειθαρχία χρειάζεται κάτι τέτοιο; Οι παχύσαρκοι άνθρωποι δεν είναι οκνηροί», επισημαίνει. Επίσης πάρα πολλές φορές «οι παχύσαρκοι δεν κινούνται λιγότερο και δεν τρώνε περισσότερο, ευθύς εξαρχής. Εχουν γενετικό υπόβαθρο που θα εκδηλωθεί όταν το άτομο συναντήσει κάποια στιγμή το παχυσαρκιογόνο περιβάλλον. Οταν αρχίσουμε να παίρνουμε κάποια κιλά συμβαίνουν μεταβολικές αλλαγές στον οργανισμό, τις οποίες δεν μπορούμε να αλλάξουμε μόνο με την καλή μας θέληση, όσο και αν επιμείνουμε», τονίζει.
«Κινηθείτε περισσότερο και φάτε πιο υγιεινά είναι ένα μήνυμα πρόληψης, αλλά όχι ένα μήνυμα θεραπείας», λέει η γιατρός. «Η παχυσαρκία είναι πάθηση, δεν είναι επιλογή. Μια πολύπλοκη πάθηση που υποτροπιάζει. Οταν μπούμε στην παχυσαρκία, το μήνυμα που μεταφέρεται στον εγκέφαλο είναι ότι “αυτό είναι το σωστό για σένα”. Γι’ αυτό ένας στους δύο που χάνουν κιλά τα ξαναπαίρνουν μέσα σε δύο χρόνια. Δεν μπορούμε να την καταπολεμήσουμε με τα δικά μας μέσα, χωρίς βοήθεια, όχι από έναν γιατρό, αλλά από ομάδα ειδικών», καταλήγει.
Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς
«Η οικογένεια δεν μπορεί να αντιμετωπίσει μόνη της ένα τέτοιο θέμα, γιατί συχνά ό,τι κάνουν είναι λάθος. Το παιδί τρώει και είναι δυστυχισμένο γιατί είναι παχύσαρκο ή του λένε να μην τρώει, βλέπει όλα τα άλλα παιδιά να κατεβάζουν παγωτά και πάλι είναι δυστυχισμένο. Τις περισσότερες φορές κρύβεται για να φάει αυτά που του απαγορεύουν. Οι συνέπειες στην ψυχολογία του εφήβου από αυτή την τακτική είναι ολέθριες», λέει η ενδοκρινολόγος Χρύσα Παπαστάθη. Οι γονείς σε πρώτη αντίδραση είναι καλό να σκεφτούν πώς θα κάνουν το παιδί τους ανθεκτικό στις αντιδράσεις των άλλων, τονίζουν οι επιστήμονες και σε δεύτερη φάση να απευθυνθούν σε κάποιον ειδικό. Η χειρουργική παρέμβαση είναι ένας τρόπος αντιμετώπισης της νοσογόνου παχυσαρκίας για τους εφήβους ωστόσο οπωσδήποτε μετά την ηλικία των 16 ετών, προκειμένου να έχει ολοκληρωθεί η ανάπτυξή τους, σύμφωνα με τους ειδικούς. Σε κάθε περίπτωση, η τοποθέτηση δακτυλίου θεωρείται ξεπερασμένη μέθοδος.