Κλοπή στην Εθνική Πινακοθήκη: Μυστήριο με το έργο του Μονκάλβο

Κλοπή στην Εθνική Πινακοθήκη: Μυστήριο με το έργο του Μονκάλβο

Ειδικοί βρίσκουν ομοιότητες του κλεμμένου έργου με σχέδιο που εμφανίστηκε σε δημοπρασία το 2019

3' 10" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Οι κλεμμένοι πίνακες του Πικάσο και του Μοντριάν ανακτήθηκαν έπειτα από εννέα χρόνια αναζητήσεων. Ενα ακόμη έργο τέχνης, όμως, δεν ανευρέθη. Ο 49χρονος συλληφθείς για την κλοπή στην Εθνική Πινακοθήκη ισχυρίζεται ότι το κατέστρεψε. Φέρεται, να κατέθεσε προανακριτικά ότι με αυτό σκούπισε το ματωμένο χέρι του κατά την προσπάθεια διαφυγής του από την πινακοθήκη, το έχωσε βιαστικά στην τσέπη του και αργότερα φέρεται να το πέταξε στη λεκάνη μιας τουαλέτας για να το εξαφανίσει. Υποστήριξε ότι ουδέποτε προσπάθησε να πουλήσει τη λεία του. Τον Σεπτέμβριο του 2019, όμως, ένα σχέδιο σχεδόν πανομοιότυπο εμφανίστηκε στον ηλεκτρονικό κατάλογο οίκου δημοπρασιών στη Φλωρεντία, προκαλώντας εύλογα ερωτήματα για το μυστήριο του κλεμμένου Μονκάλβο.

Η ιστορικός τέχνης Serena D’ Italia, πρώτη εντόπισε το έργο του Γκουλιέλμο Κάτσια (Μονκάλβο) «Ο άγιος Diego de Alcala σε έκσταση με την Αγία Τριάδα και σύμβολα του πάθους» στον οίκο δημοπρασιών Pandolfini και το συνέκρινε με αυτό που είχε κλαπεί από την Εθνική Πινακοθήκη. «Το σχέδιο έχει κάπως “διορθωθεί”, έχει προστεθεί μια κακής ποιότητας υπογραφή και σφραγίδα, αλλά πολλές λεπτομέρειες, σκούρες κηλίδες λόγου χάρη, είναι τόσο όμοιες, που είμαι σχεδόν βέβαιη ότι πρόκειται για το ίδιο έργο», δήλωσε στην «Κ» στις 26/11/2020 σε ρεπορτάζ της Γιούλης Επτακοίλη.

Το έργο επρόκειτο να δημοπρατηθεί τον Οκτώβριο του 2019 με αριθμό 96, χωρίς αναγραφή προέλευσης και με την πληροφορία ότι «μπορεί να συσχετισθεί με την παραγωγή σχεδίων του ζωγράφου Guglielmo Caccia, γνωστού ως Moncalvo (1568-1625)». Η Ιταλίδα ειδικός ενημέρωσε τη Μαριλένα Κασιμάτη, ιστορικό τέχνης και πρώην επιμελήτρια της Εθνικής Πινακοθήκης (1984-2017) για το εύρημά της. «Θεωρώ κι εγώ σχεδόν σίγουρο ότι το έργο της δημοπρασίας είναι το ίδιο με το έργο της Εθνικής Πινακοθήκης, το οποίο, μετά την κλοπή, υπέστη πλαστογράφηση, πιθανώς ακόμη και πλύση για εξάλειψη φθορών της χάρτινης επιφάνειας και με σκοπό τη σύγχυση», ανέφερε και εκείνη στο ρεπορτάζ της «Κ» το 2020. Στο κάτω μέρος είχε γίνει μια προσθήκη, όπως παρατήρησε, ενός φανταστικού αριθμού 3Β και μιας δήθεν υπογραφής με μαύρο μαρκαδόρο. Η κυρία Κασιμάτη ενημέρωσε την ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού και προθυμοποιήθηκε να ταξιδέψει η ίδια στην Ιταλία για αυτοψία.

Από το υπουργείο Πολιτισμού αναφέρουν στην «Κ» ότι είχε γίνει τότε επικοινωνία με τη Europol και την Interpol, αλλά δεν διαπιστώθηκε ότι ήταν το ίδιο έργο με αυτό που είχε κλαπεί και γι’ αυτό δεν προχώρησε κάποια διαδικασία ανάκτησής του. Η Εθνική Πινακοθήκη ήταν αρμόδια για να ελέγξει τη γνησιότητά του, αλλά δεν κρίθηκε τότε απαραίτητο «λόγω σοβαρών αμφιβολιών» και μικρών διαφορών στο μέγεθος και σε κάποιες κηλίδες, να σταλεί ειδικός για να εξετάσει από κοντά το αντικείμενο. Το ζήτημα τότε είχε τεθεί, όπως είχε γράψει η «Κ», υπόψη του Δ.Σ. της πινακοθήκης.

Ψηφιακή ανάλυση

Η συντηρήτρια έργων τέχνης Καλυψώ Καμπάνη είχε συζητήσει το θέμα με τον δικηγόρο και συλλέκτη Στέλιο Γκαρίπη και τον Μάρτιο του 2021, με αφορμή το ρεπορτάζ της «Κ», πραγματοποίησε εθελοντική μελέτη. Ανέλυσε ψηφιακά, σε συνεργασία με τον Ερικ Πόστμα, καθηγητή Τεχνητής Νοημοσύνης στο Πανεπιστήμιο Tilburg της Ολλανδίας, τις δύο εικόνες διαπιστώνοντας ότι είναι σχεδόν πανομοιότυπες. «Η ελάχιστη απόκλιση μεταξύ των δύο φωτογραφιών έγκειται στο γεγονός ότι οι δύο φωτογραφίες έχουν παρθεί από άλλο ύψος, οπτική γωνία και φωτισμό», αναφέρει η κ. Καμπάνη.

Κλοπή στην Εθνική Πινακοθήκη: Μυστήριο με το έργο του Μονκάλβο-1
Η σύγκριση των εικόνων που έκανε ο Ολλανδός καθηγητής Τεχνητής Νοημοσύνης Ερικ Πόστμα. Σε παρόμοια συμπεράσματα κατέληξε και η ψηφιακή ανάλυση που πραγματοποίησε η συντηρήτρια έργων τέχνης Καλυψώ Καμπάνη.

Παρόμοιο ήταν και το συμπέρασμα από την αντιπαραβολή των δύο φωτογραφιών του κ. Πόστμα, ο οποίος ειδικεύεται εδώ και χρόνια στον εντοπισμό πλαστογραφιών έργων τέχνης μέσω ψηφιακής ανάλυσης. «Οι δύο εικόνες είναι σε μεγάλο βαθμό όμοιες», λέει σε τηλεφωνική επικοινωνία με την «Κ», προσθέτοντας ότι θα ήταν χρήσιμη μια πιο λεπτομερής περαιτέρω έρευνα και χρήση φωτογραφιών υψηλής ανάλυσης για την πλήρη ταυτοποίηση. Το σχέδιο αποσύρθηκε το 2019 από τον ηλεκτρονικό κατάλογο, ενώ χθες ο οίκος Pandolfini δεν απάντησε σε γραπτά ερωτήματα της «Κ» για την τύχη του έκτοτε.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή