Το βρέφος και το νήπιο, οι ανάγκες τους αλλά και οι άπειρες δυνατότητές τους βρίσκονται τις τελευταίες ημέρες στο προσκήνιο, καθώς εξελίσσεται η δημόσια διαβούλευση για το νέο πλαίσιο λειτουργίας της προσχολικής αγωγής στη χώρα μας. Φιλοδοξία της υφυπουργού Πρόνοιας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Δόμνας Μιχαηλίδου, είναι η σύσταση ενός ενιαίου παιδαγωγικού προγράμματος, που θα ακολουθείται από τους βρεφικούς και παιδικούς σταθμούς όλης της χώρας απαρέγκλιτα, στο πλαίσιο του οποίου θα μπορεί να γίνεται έγκαιρα και η ανίχνευση πιθανών αναπτυξιακών προβλημάτων των μαθητών.
«Τα τέσσερα πρώτα χρόνια της ζωής ενός παιδιού είναι καθοριστικά για τη μετέπειτα εξέλιξή του», τονίζει στην «Κ» η υφυπουργός. «Το τι βλέπει, πώς παίζει και μιλάει, τι ερεθίσματα λαμβάνει συμβάλλουν αποφασιστικά στην κοινωνικοποίηση και την ανάπτυξη των δεξιοτήτων του· άρα, υποχρέωσή μας είναι ως πολιτεία να ρυθμίσουμε ένα συνεκτικό πλαίσιο λειτουργίας της προσχολικής αγωγής, που προδιαγράφει σε μεγάλο βαθμό την ποιότητα ζωής των πολιτών του μέλλοντος», τονίζει η υφυπουργός. «Oι δομές προσχολικής αγωγής έως σήμερα εστιάζουν κυρίως στη φύλαξη και φροντίδα των παιδιών».
Εχει προηγηθεί η μελέτη διεπιστημονικής ομάδας με συμμετοχή της διανεοσις και με επικεφαλής τον καθηγητή Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Yale, Κώστα Μεγήρ, που οδήγησε στη σύνταξη της «Λευκής βίβλου της προσχολικής αγωγής», στην οποία στηρίζεται το πρόγραμμα «Κυψέλη». Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του υπουργείου, η «Κυψέλη» θα τεθεί πιλοτικά σε λειτουργία τον Ιανουάριο του 2022 σε εκατό σταθμούς όλης της χώρας. Εκτός απροόπτου, η εφαρμογή του προγράμματος θα γενικευθεί τη σχολική χρονιά 2022-23. Τι αλλαγές, όμως, περιλαμβάνει η «Κυψέλη»; Οπως μαρτυρεί και η επιλογή του ονόματος, η ορθή λειτουργία μιας κυψέλης συνεπάγεται την αγαστή συνεργασία των εμπλεκομένων. Ετσι, προτάσσεται ένα ενιαίο εκπαιδευτικό πρόγραμμα, στο οποίο το οργανωμένο παιχνίδι έχει πρωταγωνιστικό ρόλο. Προβλέπεται η αξιοποίηση εκπαιδευτικού υλικού, που βασίζεται στη μέθοδο Reach Up and Learn, η οποία επιτυγχάνει τη βέλτιστη γλωσσική ανάπτυξη. Η «Κυψέλη» προϋποθέτει τη συνεργασία ομάδας ειδικών επιστημόνων με τους παιδαγωγούς, αλλά και τις οικογένειες, προκειμένου να γίνεται έγκαιρη ανίχνευση αναπτυξιακών προβλημάτων των παιδιών. Στόχος ακόμα του προγράμματος είναι η συνεχής επικοινωνία των γονέων με τους παιδαγωγούς, όπως και η υποστήριξη των δεύτερων από ένα δίκτυο μεντόρων. Στον σχεδιασμό της «Κυψέλης», τέλος, προτείνεται η σύσταση μιας νέας, ευέλικτης δομής με το όνομα Εθνικό Συμβούλιο Προσχολικής Αγωγής και Διαπαιδαγώγησης, ως μέρος της υπάρχουσας διοικητικής δομής για την προσχολική αγωγή.
Οι παραπάνω αλλαγές έρχονται να καλύψουν μια σειρά ιδιαιτεροτήτων της προσχολικής αγωγής στην Ελλάδα, που αναδείχθηκαν εμφατικά σε έρευνα της διανεοσις το 2017. Μία εξ αυτών είναι η εξαιρετικά χαμηλή συμμετοχή των παιδιών στην προσχολική αγωγή στην Ελλάδα (30,4%), όπως και η παντελής έλλειψη στοιχείων για τον αριθμό των παιδικών σταθμών, που ανάλογα με τη νομική μορφή τους ανήκουν και σε άλλο υπουργείο.
«Κατ’ αρχάς, θετικό»
Το νέο σχέδιο νόμου έχει προκαλέσει έντονες συζητήσεις στους κόλπους της εκπαιδευτικής κοινότητας. «Οι αλλαγές έχουν κατ’ αρχάς θετικό πρόσημο», σημειώνει η Κατερίνα Κατριβάνου, πρόεδρος του Δημοτικού Βρεφοκομείου Αθηνών, «ωστόσο είναι σημαντικό η προσχολική αγωγή να αντιμετωπιστεί ενιαία από τα νεογέννητα έως τα παιδιά έξι ετών». Από το 2018 ο κλάδος έχει διχοτομηθεί, η προσχολική αγωγή έως τα τέσσερα υπόκειται στο υπουργείο Εσωτερικών και από τα τέσσερα έως τα έξι υπόκειται στο υπουργείο Παιδείας. Ο Βασίλης Σαλονίδης, πρόεδρος του Συλλόγου Βρεφοκόμων Ελλάδας και εργαζόμενος στο Βρεφοκομείο του Δήμου Αθηναίων, συναινεί στην ανάγκη ενοποίησης της προσχολικής αγωγής, «όπως ισχύει στις περισσότερες χώρες της Ε.Ε.». «Η ΚΥΑ του 2017 προέβλεπε τη δυνατότητα εγγραφής παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες σε σταθμούς μέσω πρόσληψης ειδικού επιστημονικού προσωπικού με συμβάσεις έργου», περιγράφει ο ίδιος. «Οι δήμοι ήταν πρόθυμοι να το κάνουν, αλλά λόγω του είδους της σύμβασης όφειλαν να απευθυνθούν στην αποκεντρωμένη διοίκηση που απέρριπτε το αίτημα, καθώς οι εν λόγω εργαζόμενοι θα κάλυπταν πάγιες και διαρκείς ανάγκες». Το αποτέλεσμα; «Δεν μπόρεσαν να προχωρήσουν οι διορισμοί και το μπαλάκι έπεσε στους γονείς των εν λόγω παιδιών, που κλήθηκαν να αναλάβουν το κόστος της παράλληλης στήριξης». Τέλος, «έχουν να γίνουν διορισμοί από το 2009 με ό,τι αυτό συνεπάγεται· όπως ότι δεν μπορεί να διευρυνθεί το ωράριο των δημοτικών παιδικών σταθμών».
Η δήλωση ότι μέχρι σήμερα δεν τελείται παιδαγωγικό έργο στους σταθμούς βρίσκει αντίθετους τους εκπαιδευτικούς. «Οσα μας προτείνει το νέο πλαίσιο είναι όσα εδώ και χρόνια εφαρμόζουμε στους ιδιωτικούς παιδικούς σταθμούς», τονίζει από την πλευρά της η Χαρά Σελλή, ιδιοκτήτρια σταθμού και πρόεδρος του ΣΙΜΜΙΠΑΣΕ (Σύλλογος Ιδιωτικών Μεγάλων και Μικρών Παιδικών Σταθμών και Νηπιαγωγείων Ελλάδος). «Μας αντιμετωπίζουν σαν να βρισκόμαστε στη δεκαετία του ’50». Ακόμα η ίδια θεωρεί μη ρεαλιστική τη βελτίωση της αναλογίας βρεφοκόμων και βρεφών, κάτι που θα αυξήσει σημαντικά το κόστος λειτουργίας των ιδιωτικών σταθμών, σε μια εποχή που πολλοί σταθμοί στηρίζονται στα voucher από το πρόγραμμα ΕΣΠΑ.
Από πλευράς υπουργείου διευκρινίζεται ότι «η επιστημονική επιτροπή έκανε λόγο για αναγκαιότητα βελτίωσης της αναλογίας, ωστόσο σεβόμαστε τα δεδομένα της Ελλάδας και προς το παρόν δεν προχωρούμε στην εν λόγω αλλαγή, που θεωρείται ωστόσο βέλτιστη πρακτική». Από το Ταμείο Ανάκαμψης έχει εξασφαλιστεί το ποσό των 15 εκατ. ευρώ που αφορά το παιδαγωγικό κιτ που θα διανεμηθεί στους σταθμούς. Ακόμα, από το παραπάνω ποσό θα καλυφθούν τα εξειδικευμένα τεστ για την ανίχνευση των αναπτυξιακών δυσκολιών και οι μισθοί των μεντόρων. «Θέλουμε να εξασφαλίσουμε το μίνιμουμ ποιοτικής εκπαίδευσης, καθώς έως σήμερα όλα επαφίεντο στον επαγγελματισμό του εκάστοτε εκπαιδευτικού». Οσο για την «νταντά της γειτονιάς», που έχει εξαγγείλει σχεδόν ταυτόχρονα η υφυπουργός Μαρία Συρεγγέλα, διευκρινίζεται ότι αφορά άλλο κοινό. «Υπάρχουν γονείς που θέλουν να κρατήσουν σπίτι τα παιδιά τους και το σεβόμαστε αυτό».
Αυτή τη στιγμή η προσχολική αγωγή έως τα τέσσερα έτη υπόκειται στο υπουργείο Εσωτερικών και από τα τέσσερα έως τα έξι έτη στο υπουργείο Παιδείας!