Στην αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος έναντι ορισμένων μορίων RNA που δημιουργούνται κατά τα αρχικά στάδια της διαδικασίας παρασκευής του αγγελιαφόρου RNA (mRNA), το οποίο θα χρησιμοποιηθεί στο εμβόλιο, ή προκύπτουν αργότερα, κατά την παρασκευή ή αποθήκευση των εμβολίων, οφείλονται τα εξαιρετικά σπάνια περιστατικά μυοκαρδίτιδας ή περικαρδίτιδας μετά τον εμβολιασμό. Αυτό καταδεικνύει ελληνική μελέτη που δημοσιεύθηκε στο έγκυρο επιστημονικό περιοδικό Vaccine, τα συμπεράσματα της οποίας αναμένεται να συμβάλουν στην ασφαλέστερη και αποτελεσματικότερη χρήση των καινοτόμων εμβολίων mRNA, όχι μόνο για την COVID-19 αλλά και για άλλες ασθένειες.
Οπως επισημαίνουν οι συντάκτες της μελέτης, τα εμβόλια έναντι της COVID-19 που βασίζονται στη νέα τεχνολογία mRNA αποδεικνύονται ασφαλή και αποτελεσματικά σε πολύ μεγάλο βαθμό. Στο πλαίσιο της καταγραφής μέσα από πρωτόκολλα φαρμακοεπαγρύπνησης όλων των δεδομένων που αφορούν την ασφάλεια των εμβολίων, κάποια εξαιρετικά σπάνια περιστατικά μυοκαρδίτιδας ή περικαρδίτιδας, δηλαδή φλεγμονής της καρδιάς και του περικαρδίου, ήπια στην πλειονότητά τους, συνδέθηκαν με τη χορήγηση mRNA εμβολίων. Η πιο πιθανή εξήγηση είναι ότι αυτές οι φλεγμονώδεις αντιδράσεις προκαλούνται από την αντίδραση εγγενών ανοσολογικών αισθητήρων (όπως είναι οι toll-like υποδοχείς και οι κινάσες κυτταροπλασματικών πρωτεϊνών) έναντι κάποιων επιπλέον ειδών RNA (μονόκλωνου και δίκλωνου) που περιέχονται στα εμβόλια mRNA και αναγνωρίζονται από το ανοσοποιητικό μας σύστημα ως δυνάμει παθογόνοι «εισβολείς», επειδή παρόμοια τμήματα νουκλεϊκών οξέων θα μπορούσαν να απαντώνται σε παθογόνους ιούς.
Τα μόρια RNA που ενδέχεται να προκαλέσουν τη συγκεκριμένη ανοσοδιέγερση πιθανότατα δημιουργούνται κατά τα αρχικά στάδια της διαδικασίας παρασκευής του mRNA ή προκύπτουν αργότερα, κατά την παρασκευή ή αποθήκευση των εμβολίων, λόγω της εγγενούς αστάθειας του RNA. Η τροποποίηση της νουκλεοτιδικής σύνθεσης του βιομορίου (ώστε να περιέχει Ν1-μεθυλψευδο-ουριδίνη αντί της ουριδίνης) ελαχιστοποιεί αλλά δεν αποτρέπει πάντα τέτοιες ανεπιθύμητες ανοσοαποκρίσεις. Επίσης, παρά την ενθυλάκωση του mRNA σε λιποσωμιακά νανοσωματίδια, η αποδόμησή του δεν αποκλείεται να συμβεί, ιδιαίτερα αν δεν ακολουθηθούν σωστά οι οδηγίες αποθήκευσης, κατάψυξης και απόψυξης.
Η μελέτη είναι αποτέλεσμα της συνεργασίας της A΄ Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής στο Ιπποκράτειο (Γ. Λάζαρος, Κ. Τσιούφης) και του Εργαστηρίου Μικροβιολογίας της Ιατρικής Αθηνών (Κλ. Αναστασοπούλου, Αθ. Τσακρής). Συμμετείχαν το Καρδιαγγειακό Τμήμα της Cleveland Clinic του Οχάιο, ΗΠΑ (Allan L. Klein) και το Εργαστήριο Φαρμακευτικής Τεχνολογίας του Παν. Πατρών (Σ. Χατζηαντωνίου).