«Σήμερα το βράδυ κάλεσα την Αστυνομία για ενδοοικογενειακή βία σε γειτονικό σπίτι που ζει και ανήλικο […] Το περιπολικό ήρθε μετά από 25 λεπτά, δεν μπήκαν καν στον κόπο να ανεβούν, άνοιξαν απλά τα παράθυρα και έφυγαν». Αυτά έγραφε στο Facebook ανήσυχη για την τύχη της γειτόνισσάς της και απογοητευμένη από τη στάση των αστυνομικών η κ. Σύλβια Μουρούτη, απευθυνόμενη στους 200 διαδικτυακούς της φίλους στις 11 Ιουλίου.
Τότε φοβόταν ότι ο σύζυγος μπορούσε να γίνει ακόμα πιο επικίνδυνος, όπως και συνέβη, αλλά δεν υποψιαζόταν πόσο σημαντικός ήταν ο δικός της ρόλος. Στον ένα μήνα που έχει μεσολαβήσει, η καταγγελία της δεν απέδωσε μεν εγκαίρως καρπούς, πυροδότησε όμως μια σειρά από εξελίξεις, πρωτόγνωρες για τα ελληνικά δεδομένα.
Η ολιγωρία των αστυνομικών, που διαδόθηκε μέσω των social media και επιβεβαιώθηκε εν συνεχεία αρμοδίως, τιμωρήθηκε, καθώς η ηγεσία της Αστυνομίας τους έθεσε σε διαθεσιμότητα. Ταυτόχρονα, η Αστυνομία τις επόμενες μέρες έδωσε στοιχεία για όλες τις καταγγελίες και τις συλλήψεις για ενδοοικογενειακή βία, προσδίδοντας έτσι τις πραγματικές διαστάσεις του προβλήματος.
Μάλιστα, λίγες ώρες μετά τη γυναικοκτονία στη Δάφνη, ακόμα μία γυναίκα στη Ρόδο που βρέθηκε υπό την απειλή του συζύγου της, ο οποίος της επιτέθηκε επίσης με μαχαίρι, σώθηκε επειδή ο μηχανισμός λειτούργησε. Η «γειτόνισσα στη Δάφνη», όπως έγινε γνωστή στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, αναδείχθηκε στην ηρωίδα της διπλανής πόρτας, που μπορεί να μην κατάφερε να σώσει το θύμα της ενδοοικογενειακής βίας, έστειλε όμως με το προσωπικό της παράδειγμα ένα ηχηρό μήνυμα: γίνεται να προστατεύσουμε τις γυναίκες, που υφίστανται βία, αν ο καθένας αναλάβει το μερίδιο της ευθύνης που του αναλογεί.
Οπως εξήγησε σε τηλεοπτική εκπομπή μετά τη δολοφονία η ίδια, βρισκόταν μοιραία πολλές ώρες στο σπίτι λόγω τηλεργασίας, έτσι ήταν αυτήκοος μάρτυρας της συστηματικής κακοποίησης του θύματος από τον θύτη. Μπορεί οι δύο γυναίκες που ζούσαν σε τόσο μικρή απόσταση να μην είχαν διαπροσωπική σχέση, αλλά η κακοποίηση που υφίστατο η μία δεν γινόταν να αφήσει ασυγκίνητη την άλλη.
Η καταγγελία της γειτόνισσας στη Δάφνη, η χειρ βοηθείας που έτεινε η σερβιτόρα στην Ηλιούπολη, η ενημέρωση που έκανε στην Αστυνομία η γυναίκα για τον γυναικοκτόνο στη Φολέγανδρο αποδεικνύουν ότι κάτι αλλάζει στις συνειδήσεις όλων μας. Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία από την τηλεφωνική γραμμή 15900 που αφορά την ενδοοικογενειακή βία, ένας μεγάλος αριθμός τηλεφωνημάτων γίνεται από τρίτα πρόσωπα.
Οι κλήσεις
Συγκεκριμένα, τον Ιανουάριο του τρέχοντος έτους από τις συνολικά 540 κλήσεις οι 153 έγιναν από τρίτα πρόσωπα, τον Φεβρουάριο από 719 οι 135, τον Μάρτιο από 764 οι 146, τον Απρίλιο από 556 οι 142, τον Μάιο από 645 οι 155 και τον Ιούνιο από συνολικά 708 τηλεφωνήματα τα 140 έγιναν από τρίτα πρόσωπα. Πρόκειται κυρίως για γείτονες, φίλους, συγγενείς, μεταξύ των οποίων και πολλά παιδιά θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας.
«Πολλές φορές πρόκειται για κόρες των θυμάτων», σημειώνει εκπρόσωπος της «Διοτίμα», ερευνητικού κέντρου εξειδικευμένου σε θέματα φύλου και ισότητας. «Νεότερες δηλαδή γυναίκες με διαφορετική νοοτροπία και καλύτερη δικτύωση που δεν αντέχουν να βλέπουν τις μητέρες τους δέσμιες σε τέτοιες καταστάσεις».
Η «Διοτίμα» παρέχει ψυχοκοινωνική υποστήριξη και νομική συμβουλευτική σε γυναίκες με περιορισμένο εισόδημα. «Στους οικείους που μας καλούν από έγνοια συστήνουμε αρχικά να συνομιλήσουν με το θύμα και τη στιγμή του συμβάντος να καλούν το 100, τους υπενθυμίζουμε μάλιστα ότι βάσει του νόμου 3500/2006 οι μάρτυρες σε υποθέσεις ενδοοικογενειακής βίας προστατεύονται και βέβαια η ύπαρξη μάρτυρα παίζει καθοριστικό ρόλο στη μετέπειτα εκδίκαση της υπόθεσης». Τα μέλη της «Διοτίμα» διαπιστώνουν επίσης μια σταδιακή αλλαγή στον ρόλο που παίζουν τα τρίτα πρόσωπα. Παλαιότερα η αντίδραση ήταν «κάνε υπομονή, μη χαλάς το σπίτι σου». Τώρα τόσο το κίνημα #MeToo σε Ελλάδα και εξωτερικό όσο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν βοηθήσει στην ενδυνάμωση των γυναικών αλλά και στην ανάδειξη του φαινομένου, που έχει μεγάλες διαστάσεις: μία στις τρεις γυναίκες στην Ε.Ε. υφίσταται βία. Αλλωστε, φέτος έχουν ήδη σημειωθεί επτά γυναικοκτονίες στη χώρα μας – απίστευτης, μάλιστα, αγριότητας.
«Ως εκ τούτου, έχουν συνολικά πολλαπλασιαστεί τους τελευταίους μήνες οι κλήσεις που δεχόμαστε, πρωτίστως από τα ίδια τα θύματα», προσθέτουν από τη «Διοτίμα». «Η γνωστοποίηση της δολοφονίας της Καρολάιν από τον σύζυγό της έκανε πολλές γυναίκες να συνειδητοποιήσουν πόσο λίγο απέχουν από το να βρεθούν στη θέση της, πόσο πολύ κινδυνεύουν ζώντας πλάι στον σύζυγό τους».
Οπως διευκρινίζουν, «μέσα σε αυτές τις σχέσεις συνυπάρχουν όλες οι μορφές βίας, όπως και η οικονομική αποστέρηση ακόμα και από δικούς τους πόρους». Σε κάποιες περιπτώσεις, μάλιστα, «γυναίκες έχουν εξαναγκαστεί να κάνουν αίτηση για δάνεια, για λογαριασμό των συζύγων τους, με αποτέλεσμα να εμφανίζεται το χρέος ως δικό τους». Από όσες καλούν στη «Διοτίμα» πάνω από το 99% μεταβαίνει στον χώρο της για διά ζώσης συμβουλευτική, έτσι ώστε να μάθουν ακριβώς τα δικαιώματά τους. «Η πλειονότητα προχωρεί και στο επόμενο βήμα, λίγες υποχωρούν είτε επειδή τις μεταπείθουν είτε επειδή διαπιστώνουν ότι η βία γίνεται απειλητικότερη όταν ανακοινώνουν χωρισμό».