Στις 25 Ιουλίου 1822, ενόψει του συνεδρίου της Βερόνας, ο Μέτερνιχ έγραψε σε μια επιστολή του: «Μια ακόμα ερώτηση που έχει ενδιαφέρον είναι αν θα συναντήσω τον Καποδίστρια. Προβληματίζομαι γι’ αυτό. Ο άνθρωπος είναι νεκρός και δεν φοβάμαι ούτε τους νεκρούς ούτε τα φαντάσματα». Ο Αυστριακός καγκελάριος είχε μπει στο μυαλό του τσάρου. Είχε νικήσει τον Καποδίστρια στο ελληνικό ζήτημα και ήταν θέμα χρόνου η παραίτηση του τελευταίου. Με ποιον όμως μοιραζόταν την έπαρσή του γι’ αυτή τη μεγάλη του στιγμή;
Επρόκειτο μάλλον για γυναίκα. Την ερωμένη του, που ο σύζυγός της ήταν «υπάλληλος» του Καποδίστρια, δηλαδή ο πρεσβευτής της Ρωσίας στο Λονδίνο, ο κόμης Χριστόφορος φον Λίβεν. Η Δωροθέα, η σύζυγός του, είχε ερωτική σχέση με τον Μέτερνιχ από το 1818. Οταν δεν ήταν μαζί, αλληλογραφούσαν με πάθος. Δεν επρόκειτο για τυχαία γυναίκα. Πολύ σπάνια θα συναντήσει κανείς τέτοιον άνθρωπο στην ιστορία. Γεμάτη πνεύμα, ευφυΐα, χιούμορ, όρεξη για ζωή, για πολιτική ή για κουτσομπολιό, όπως έλεγε η ίδια.
Η μαντάμ Λίβεν ήταν το απόλυτο είδωλο στους κοσμικούς κύκλους του Λονδίνου. Ο τρόπος που ντυνόταν, ο τρόπος που χόρευε και έπαιζε πιάνο σημάδεψε την πόλη, και τη χώρα. Εμαθε στους Λονδρέζους το βαλς και συμμετείχε στις θρυλικές νύχτες του Almack, της λέσχης που δίδαξε εκτός από τους νέους χορούς και το τι είναι «σνομπ». Οι άνδρες έπρεπε να ντύνονται με κάλτσες μέχρι το γόνατο και λευκή γραβάτα. Ο δούκας του Ουέλινγκτον, ο νικητής του Ναπολέοντα, εμφανίστηκε ένα από αυτά τα βράδια με μαύρο παντελόνι, και έζησε βέβαια στην πόρτα του μεγάρου το δικό του Βατερλώ.
Ο Ουέλινγκτον ήταν ένας από αυτούς που πολιορκούσαν τη Λίβεν. Οι κακές γλώσσες επέμεναν ότι ήταν κι αυτός εραστής της. Ο ίδιος οργισμένα έλεγε ότι ο βασιλιάς της Αγγλίας, Γεώργιος Δ΄, είχε επίσης ερωτική σχέση με τη Λίβεν. Οχι μόνο η κυβέρνηση των Τόρις και ο βασιλιάς, αλλά και η αντιπολίτευση είχε πέσει στα δίχτυα της γοητείας της. Συγκεκριμένα, ο αρχηγός της, ο λόρδος Γκρέι, έβαζε πάντα μερικές σταγόνες ακριβού αρώματος στα γράμματα που ετοίμαζε για τη Δωροθέα.
Το 1823, τον Οκτώβριο, η Λίβεν κατευθύνθηκε προς στην Ιταλία για να καλυτερεύσει την υγεία της. Στη Γενεύη συνάντησε τον αυτοεξορισμένο πια Καποδίστρια. Φυσικά έδωσε αναφορά μιλώντας γι’ αυτόν ειρωνικά στον Μέτερνιχ: «(Ο Καποδίστριας) πιστεύει ακράδαντα σε αυτά που θέλει να πιστεύει. Είναι σίγουρος ότι όλα κινούνται υπέρ του κόμματός του… ο φιλελευθερισμός (είπε) είναι στις καρδιές των ανθρώπων. Δεν μπορείς να τον πολεμήσεις. Θα τον αποδεχτείς ή θα ρισκάρεις την ήττα. Ο αυτοκράτορας Αλέξανδρος… θα νιώσει, όπως ο λαός του θα το ήθελε, την ατίμωση να τον κυβερνάει ένας αυστριακός υπουργός».
Η Δωροθέα επέστρεψε στο Λονδίνο τον Μάιο του 1824. Ενημέρωσε τον Μέτερνιχ ότι η αγγλική κυβέρνηση της έδινε το πλοίο του βασιλιά για να τη μεταφέρει στην Αγία Πετρούπολη. Το ταξίδι όμως δεν έγινε. Ηταν έγκυος στο 6ο της παιδί. Συνέχισε λοιπόν να αλληλογραφεί με τον Μέτερνιχ με κυρίαρχο θέμα τις μηχανορραφίες κατά του Κάνινγκ που από το 1822 είχε αναλάβει το υπουργείο των Εξωτερικών της Αγγλίας. Τέσσερις μήνες μετά τη γέννα, τον Ιούνιο του 1825 ξεκίνησε το ταξίδι που είχε αναβάλει, ενημερώνοντας πάντα τον Μέτερνιχ και δηλώνοντας τόσο ερωτευμένη μαζί του, όσο προσηλωμένη ήταν στην πολιτική του για το ανατολικό ζήτημα, υπέρ των Τούρκων.
Τον Ιούλιο έφτασε επιτέλους στην Αγία Πετρούπολη. Δεν είχε κάποιο συγκεκριμένο σχέδιο, αλλά ήταν αποφασισμένη να πει την αλήθεια στον τσάρο, τον οποίο ήλπιζε να δει. Τον είδε όντως, παρότι αυτός είχε απομονωθεί μαζί με μία βίβλο και την αυτοκράτειρα σε ένα άδειο παλάτι. Του είπε την αλήθειά της: Η Ρωσία έπρεπε να απομακρυνθεί από την επιρροή του Μέτερνιχ και να συνεννοηθεί με τον Κάνινγκ στο ελληνικό ζήτημα. Λίγο πριν φύγει, την επισκέφθηκε ο Νέσελροντ, ο υπουργός των Εξωτερικών του τσάρου. Της έδωσε προφορικά και γραπτά τις εντολές του τσάρου. Η Λίβεν σάστισε: «…τότε ο τσάρος επιθυμεί να σπάσει τη συμμαχία. Θέλει μια ξεχωριστή σχέση με την Αγγλία και, σε συμφωνία μαζί της, θέλει να διώξει τους Τούρκους. Να ορθώσει στη θέση τους μια χριστιανική δύναμη…;» Και ο Νέσελροντ απάντησε χαμηλόφωνα: «Καλώς, είναι πιθανό ότι αυτό ονειρεύεται».
Η Δωροθέα Λίβεν είχε αναλάβει μόλις την πρώτη διπλωματική αποστολή που δόθηκε ποτέ σε γυναίκα, για την οποία λίγο αργότερα θα τιμηθεί με τον τίτλο της πριγκίπισσας. Και η αποστολή αυτή ήταν η απελευθέρωση της Ελλάδας. Η συνάντηση αυτή οδήγησε στη συνθήκη της 6ης Ιουλίου 1827 που συνέταξε ο σύζυγός της με τον Κάνινγκ και αναγνώριζε την αυτονομία της Ελλάδας. Η ίδια γυναίκα στήριξε τον πρωθυπουργό πια, λόρδο Γκρέι, στην υπόθεση των αυξημένων συνόρων που δόθηκαν στην Ελλάδα το 1831.
Και το ερώτημα είναι γιατί δεν γνωρίζουμε τίποτα για τη Δωροθέα Λίβεν και τη συνεισφορά της στην απελευθέρωση της Ελλάδας; Πρώτα από όλα επειδή ήταν κατάσκοπος και μάλλον η μεγαλύτερη σε όλες τις εποχές. Οι Ρώσοι δεν μπορούσαν να το παραδεχθούν και μέχρι σήμερα κρατούν ένα μέρος των αρχείων Λίβεν κλειστό. Οι Αγγλοι δεν μπορούσαν να παραδεχθούν επίσης ότι μια γυναίκα ανέτρεψε την πολιτική εκατονταετιών υπέρ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Επειτα, ήταν γυναίκα και για τους ιστορικούς εκείνου του αιώνα, αυτό αποτελούσε έγκλημα αναξιοπιστίας. Ηταν επίσης μια γυναίκα που διέθετε το σώμα της όπως ήθελε και κάποιες φορές προς όφελος της πατρίδας της. Καμιά μομφή βέβαια δεν υπήρχε εναντίον των εραστών της που έκαναν το ίδιο, έστω και αν αυτοί απλώς νόμιζαν ότι το έκαναν για τα συμφέροντα της πατρίδας τους. Υπάρχουν βέβαια και οι Ελληνες ιστορικοί, οι οποίοι αγνόησαν τη Λίβεν, με την ισχυρή πεποίθηση έως σήμερα ότι την εξωτερική πολιτική της επαναστατημένης χώρας την ασκούσε ο Μαυροκορδάτος.
Και ο Μέτερνιχ; Ο Μέτερνιχ έχασε τη γη κάτω από τα πόδια του, έχασε την υπόθεση της κατάπνιξης της ελληνικής επανάστασης και το μόνο που μπόρεσε να κάνει ήταν να της στείλει πίσω τις επιστολές της, το 1827. Αλλά αυτός ήταν πια, όπως έγραφε η Δωροθέα Λίβεν στον αδερφό της, «νεκρός, καθώς δεν υπάρχει καθόλου ευφυΐα στην παρούσα πολιτική του». Ή όπως του έγραφε αργότερα: «Ασφαλώς καταλαβαίνεις ότι το λευκό φάντασμα είναι η Αυστρία. Αυτό της ταιριάζει αυτή τη στιγμή. Σε χαιρετώ».
* Ο κ. Παναγιώτης Πασπαλιάρης είναι ιστορικός.