Αποσαφήνιση, αυστηροποίηση και επιτάχυνση της διαδικασίας απέλασης όσων δεν δικαιούνται διεθνή προστασία, με στόχο την απομάκρυνσή τους από τη χώρα, προβλέπει νομοσχέδιο που κατατέθηκε χθες στη Βουλή από το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου. Το σχέδιο νόμου με τίτλο «Αναμόρφωση διαδικασιών απελάσεων και επιστροφών πολιτών τρίτων χωρών, ζητήματα αδειών διαμονής και διαδικασιών χορήγησης διεθνούς προστασίας και άλλες διατάξεις αρμοδιότητας υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου και υπουργείου Προστασίας του Πολίτη» τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση από 18 Ιουνίου έως 2 Ιουλίου και πλέον έρχεται προς ψήφιση στο Κοινοβούλιο. Η συζήτηση στην αρμόδια επιτροπή ξεκινά αύριο. Βασική ρύθμιση που εισάγεται είναι η εφαρμογή των διαδικασιών απέλασης στους συλληφθέντες στα σύνορα και όχι των διαδικασιών επιστροφής, πάντα εντός του νομοθετικού πλαισίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Πιο συγκεκριμένα, σε αλλοδαπό που εισέρχεται στη χώρα από μη θεσμοθετημένα σημεία διέλευσης και συλλαμβάνεται, εκδίδεται απόφαση απέλασης η οποία εφαρμόζεται από τις αστυνομικές αρχές άμεσα, σε περίπτωση που ο αλλοδαπός δεν αιτηθεί άσυλο είτε, αν υποβάλει αίτημα ασύλου, μετά την απόρριψη του αιτήματός του. Στην περίπτωση απέλασης ο αλλοδαπός που κρίνεται ύποπτος φυγής ή επικίνδυνος για τη δημόσια τάξη ή αποφεύγει ή παρεμποδίζει την προετοιμασία της αναχώρησής του, κρατείται μέχρι την απομάκρυνσή του από τη χώρα. Η απέλαση διατάσσεται απευθείας από τις αστυνομικές αρχές, χωρίς να υπάρχει εμπλοκή των αρμοδίων αρχών ασύλου και μετανάστευσης, όπως ισχύει στην περίπτωση της επιστροφής.
Επιπλέον προβλέπεται η μείωση του χρονικού διαστήματος μέσα στο οποίο πρέπει ο αλλοδαπός να προχωρήσει σε οικειοθελή αναχώρηση (από 30 σε 7-25 μέρες) και η αυστηροποίηση των διατάξεων που αφορούν τη δυνατότητα παράτασης του διαστήματος αυτού. Ταυτόχρονα, προβλέπεται δυνατότητα εισήγησης από την αστυνομία για τη μη χορήγηση σχετικού δικαιώματος (οικειοθελούς αναχώρησης), όταν υπάρχει κίνδυνος διαφυγής ή ο υπήκοος τρίτης χώρας αποτελεί κίνδυνο για τη δημόσια ασφάλεια, τη δημόσια τάξη ή την εθνική ασφάλεια. Επίσης, αυστηροποιείται η χορήγηση εξαίρεσης απομάκρυνσης για «ανθρωπιστικούς λόγους».
Προβλέπεται ακόμα σαφής καθορισμός των ενδίκων μέσων κατά των αποφάσεων επιστροφών και ορίζεται ως χρόνος άσκησής τους οι 30 μέρες από την απόφαση, ώστε να μη γίνεται καταχρηστική άσκησή τους.
Οι κατηγορίες των δομών φιλοξενίας μειώνονται από έξι σε τρεις. Στη νέα φάση οι δομές πλέον θα είναι τα ΚΥΤ (Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης), οι ελεγχόμενες δομές φιλοξενίας και οι κλειστές ελεγχόμενες δομές, οι οποίες αποκτούν έναν πολυλειτουργικό χαρακτήρα, καθώς εντός της έκτασής τους λειτουργούν διακριτές εγκαταστάσεις προσωρινής φιλοξενίας και ειδικές εγκαταστάσεις κράτησης.
Οσον αφορά τη δράση ελληνικών και διεθνών εθελοντικών οργανώσεων, ΜΚΟ και οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών σε χώρους αρμοδιότητας του Λιμενικού Σώματος και της Ελληνικής Ακτοφυλακής, καθορίζονται οι προϋποθέσεις ώστε να εξασφαλίζεται αφενός η αποτροπή ατυχημάτων στη θάλασσα και αφετέρου η αποτελεσματικότερη φύλαξη των συνόρων. Αποσαφηνίζεται επίσης το πλαίσιο δραστηριοποίησης και οι προβλεπόμενες ποινές σε περίπτωση παράβασης.
Από την άλλη, το ν/σ εισάγει έναν νέο τύπο εθνικής θεώρησης εισόδου, που παρέχει τη δυνατότητα προσωρινής -έως 12 μήνες- διαμονής στην Ελλάδα σε πολίτες τρίτων χωρών οι οποίοι εργάζονται εξ αποστάσεως με τη χρήση ψηφιακής τεχνολογίας με εργοδότες ή πελάτες εκτός Ελλάδας (ψηφιακοί νομάδες/digital nomads). Υπάρχει πρόβλεψη για μετατροπή της εθνικής θεώρησης σε άδεια διαμονής υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Στόχος είναι η προσέλκυση ψηφιακών νομάδων στη χώρα, ενός θεσμού με θετικό οικονομικό αποτύπωμα. Τέλος, προβλέπεται η κάλυψη αναγκών ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, πρόσβασης στις υπηρεσίες υγείας και στην κοινωνική ασφάλιση ασυνόδευτων ανηλίκων, των οποίων η αίτηση διεθνούς προστασίας έχει μεν απορριφθεί, αλλά στην περίπτωσή τους δεν μπορεί να εκδοθεί απόφαση επιστροφής ή να εκτελεστεί αυτή διά της απομάκρυνσής τους από τη χώρα.