Οταν η καταστροφή στο Μάτι ήταν στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας ένας επίσκοπος την απέδωσε στην αθεΐα του τότε πρωθυπουργού. Στηλίτευσα το γεγονός σε επιστολή μου στην «Καθημερινή» (31.7.2018). Εις μάτην. Οι φετινές πυρκαγιές αποδόθηκαν από άλλον επίσκοπο στο «αμάρτημα» του σημερινού πρωθυπουργού να συμπεριλάβει στην κυβέρνηση στελέχη ανεξαρτήτως φυλετικού προσανατολισμού. Ο λαός άλλαξε πρωθυπουργό, αλλά δεν εξευμένισε τον Θεό. Πρόκειται για έναν θεό με μικρό θ, όπως τον θέλουν κάποιοι μισαλλόδοξοι, μέσα και έξω από την Εκκλησία. Προσθέστε στα παραπάνω τον ολέθριο δισταγμό της Εκκλησίας να καταδικάσει ξεκάθαρα το αντιεμβολιαστικό κίνημα, τη στιγμή που αυτό πλήττει βαρύτατα τη χώρα. Αν η Εκκλησία ήθελε να συμπαρασταθεί στην Πολιτεία θα έπρεπε να κηρύξει τον εμβολιασμό επιστράτευση και την αποφυγή του λιποταξία. Ηρθε τέλος μια είδηση που πέρασε στα ψιλά. Ενας εφημέριος αρνήθηκε να κοινωνήσει μια κυοφορούσα επειδή η σύλληψη του εμβρύου προηγήθηκε του γάμου της! Η υπογεννητικότητα αποτελεί την ύψιστη απειλή του Ελληνισμού, οι Ελληνες και οι Ελληνίδες προσπαθούν να τα βολέψουν μέσα σε αντίξοες συνθήκες, εντάσσοντας στα σχέδιά τους και το πότε και πόσα παιδιά θα ήθελαν να αποκτήσουν, αλλά κάποιοι στην Εκκλησία έχουν τις δικές τους ιδέες. Το ονομάζω αντικοινωνικότητα για να μην το πω αντιεθνισμό.
Η Εκκλησία επιμένει να έχει λόγο στο τι πρέπει να διδάσκονται τα Ελληνόπουλα στο Δημοτικό, το Γυμνάσιο και το Λύκειο. Οι κυβερνήσεις ενδίδουν –ανεξαρτήτως πολιτικού προσανατολισμού– γιατί ο πολιτικός προσανατολισμός είναι υποδεέστερος του πολιτικού κόστους. Η κατάσταση θα παραμείνει έτσι όσο δεν υπάρχει μια ξεκάθαρη διακήρυξη ότι η δημόσια παιδεία αποτελεί αποκλειστική ευθύνη της Πολιτείας. Εχοντας ασχοληθεί με τη δυναμική της Εξέλιξης –κυρίως, αλλά όχι μόνο, του βιολογικού κόσμου– αντιλαμβάνομαι τους κινδύνους από την πίεση μιας ταχύρρυθμης αλλαγής αλλά και από τις δυνάμεις της στασιμότητας. Στα βιβλία μου για το ευρύτερο κοινό έχω τονίσει την ανάγκη για συνυπευθυνότητα των φορέων εξουσίας και αυτών που επηρεάζουν την κοινή γνώμη. Αυτή η ανάγκη με ωθεί στο να επισημάνω τα σημάδια της αντικοινωνικότητας που εμφωλεύει στους κόλπους της Εκκλησίας και που σε κρίσιμες καταστάσεις, όπως η πανδημία του κορωνοϊού, εκδηλώνεται με καταστρεπτικές συνέπειες. Το επιχείρημα ότι πρόκειται για σποραδικά συμπτώματα δεν πείθει όσο δεν υπάρχει ξεκάθαρη καταδίκη.
Αν η Εκκλησία θεωρεί ότι πρέπει να έχει λόγο στο τι θα πει ο δάσκαλος στη σχολική αίθουσα, τότε και η Πολιτεία δικαιούται να έχει λόγο στο τι θα πει ο ιερέας μέσα στον ναό. Αλλιώς να ξεχωρίσουν τις αρμοδιότητές τους. Το να διδάσκεται σήμερα το παιδί ότι η Εύα προέκυψε από ένα παΐδι του Αδάμ είναι τόσο αντιπαιδαγωγικό όσο αντικοινωνική (και, θα έλεγα, αντιθρησκευτική) είναι η απόδοση των φυσικών καταστροφών στις προσωπικές πεποιθήσεις των πρωθυπουργών. Μετά την εξάτμιση της φαιδρότητας του κηρύγματος παραμένει το ίζημα της απόπειρας αποβλάκωσης του μαθητή και του πολίτη. Η συναρμοδιότητα στην παιδεία και τη διαμόρφωση του ήθους του πολίτη δίδει το δικαίωμα στην Πολιτεία να επέμβει στα της Εκκλησίας. Οπως ο άθεος δεν δικαιούται να υβρίζει τη θρησκεία, έτσι και ο θρησκευόμενος δεν δικαιούται να διαπομπεύει τον άθεο. Η άρνηση της μετάληψης ήταν μια καθύβριση για τη γυναίκα που την υπέστη, αλλά και για ένα μεγάλο σύνολο θρησκευομένων που έχουν μια πιο ανθρώπινη άποψη για τη θρησκεία τους. Αν όλα αυτά είναι δευτερεύοντα για την Εκκλησία, τότε η Εκκλησία δεν μπορεί να επικουρήσει την Πολιτεία στον 21ο αιώνα. Ας συγκατανεύσει στο διαζύγιο με την πολιτική εξουσία και ας περιχαράξει τον κοινωνικό της κύκλο στην ακτίνα που της αρμόζει. Αλλωστε το δίλημμα κάθε ιδεολογίας, πολιτικής ή μεταφυσικής, είναι πάντα μεταξύ ενός μεγάλου πλουραλιστικού χώρου ή ενός χώρου δογματικής καθαρότητας σε νομοτελειακή συρρίκνωση.
* Ο κ. Λευτέρης Ζούρος είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης, αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.