Το δύσκολο εγχείρημα επιστροφής στην κανονικότητα μετά 20 μήνες περιορισμών, με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ασφάλεια, δοκιμάζεται στην πράξη από το Σάββατο, καθώς η χώρα άλλαξε σελίδα σε ό,τι αφορά τη διαχείριση της πανδημίας, δίνοντας περισσότερη ελευθερία στους εμβολιασμένους και στέλνοντας μήνυμα στους ανεμβολίαστους ότι η επιστροφή στις προ COVID συνήθειες περνάει από τον εμβολιασμό.
Ο κίνδυνος είναι να παρερμηνευθεί το μήνυμα και οι αλλαγές στη διαχείριση της COVID-19 να εκληφθούν ως το τέλος της πανδημίας, ειδικά σε μια περίοδο κατά την οποία η επιδημιολογική εικόνα παραμένει επιβαρυμένη και σχεδόν τέσσερις στους δέκα πολίτες είναι ανεμβολίαστοι. Οπως άλλωστε τονίζει στην «Κ» ο αναπληρωτής καθηγητής Επιδημιολογίας –Προληπτικής Ιατρικής στο Εργαστήριο Υγιεινής Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, Δημήτρης Παρασκευής, «η επιδημιολογική κατάσταση παραμένει υπό επιτήρηση. Δεν καταργούνται τα μέτρα προστασίας. Ακόμα δεν έχει τελειώσει η πανδημία. Σίγουρα η εμβολιαστική κάλυψη του πληθυσμού στη χώρα μας δεν επιτρέπει τον εφησυχασμό».
Το βάρος και σε αυτή τη νέα σελίδα στη διαχείριση της πανδημίας θα δοθεί στο να πεισθούν όλο και περισσότεροι να εμβολιαστούν. Εως σήμερα, το ποσοστό εμβολιαστικής κάλυψης του πληθυσμού είναι κοντά στο 62%, και ένας στους τέσσερις πολίτες άνω των 80 ετών παραμένει ανεμβολίαστος, τη στιγμή μάλιστα που σε Ισπανία και Πορτογαλία το αντίστοιχο ποσοστό είναι 100% και στην Ιταλία ξεπερνάει το 97%. Στο πλαίσιο αυτό εντατικοποιούνται οι εξορμήσεις των κινητών συνεργείων εμβολιασμού σε απομακρυσμένα χωριά περιοχών με χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη. Την ερχόμενη εβδομάδα κινητές μονάδες θα βρεθούν σε πλατείες χωριών σε Πιερία, Κιλκίς, Ξάνθη, Δράμα, Πέλλα, Φλώρινα και Σέρρες.
Από προχθές σε κλειστούς χώρους μπαρ, καφέ και γενικά σε καταστήματα εστίασης και διασκέδασης που είναι αμιγώς για εμβολιασμένους, οι περιορισμοί όπως αποστάσεις στα τραπέζια, περιορισμένος αριθμός πελατών και μόνο καθήμενοι δεν υφίστανται. Παρελθόν είναι και η απαγόρευση της κυκλοφορίας συγκεκριμένες ώρες της ημέρας και της μουσικής στα καταστήματα στις «κόκκινες»επιδημιολογικά περιοχές. Πίσω από την απόφαση για τον νέο τρόπο διαχείρισης της πανδημίας είναι η γνώση πλέον ότι οι εμβολιασμένοι έχουν λιγότερες πιθανότητες να μολυνθούν από την COVID-19, μεταδίδουν λιγότερο τη νόσο και έχουν πολύ χαμηλότερο κίνδυνο να νοσήσουν σοβαρά, γεγονός που καθιστά τον συγχρωτισμό των εμβολιασμένων λιγότερο επικίνδυνο.
Οπως αναφέρει στην «Κ»ο κ. Παρασκευής, «σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση δεδομένων του CDC (Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ) από την πολιτεία της Νέας Υόρκης, η αποτελεσματικότητα του εμβολίου έναντι μόλυνσης από τον κορωνοϊό υπολογίστηκε στο 90% τον περασμένο Μάιο και έφτασε στο 77% τον Αύγουστο με την επικράτηση του στελέχους «Δέλτα». Αυτό σημαίνει ότι οι εμβολιασμένοι έχουν υποτετραπλάσιες πιθανότητες να μολυνθούν από τον κορωνοϊό σε σχέση με όσους δεν έχουν εμβολιαστεί. Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, οι εμβολιασμένοι ακόμα και εάν μολυνθούν από τον ιό έχουν πολύ μικρότερη πιθανότητα να τον μεταδώσουν, σε σχέση με τους ανεμβολίαστους, κυρίως διότι το διάστημα κατά το οποίο είναι μεταδοτικοί είναι μικρότερο».
Από χθες ισχύει το «ελευθέρας» για εμβολιασμένους σε χώρους εστίασης και διασκέδασης – «Δεν επιτρέπεται εφησυχασμός», το μήνυμα των επιστημόνων.
Η σημαντική διαφοροποίηση μεταξύ εμβολιασμένων και ανεμβολίαστων πάντως είναι ότι οι πιθανότητες να νοσήσει σοβαρά αυτός που έχει κάνει το εμβόλιο είναι πολύ μικρές. «Το εμβόλιο παρέχει προστασία κατά 85% έως 95% από τη σοβαρή νόσο» σημειώνει ο κ. Παρασκευής και προσθέτει, «τα στοιχεία του CDC από 13 πολιτείες των ΗΠΑ έδειξαν ότι οι ανεμβολίαστοι διατρέχουν 10 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να χρειαστούν νοσηλεία λόγω της COVID-19, σε σχέση με τους εμβολιασμένους, και 11 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να καταλήξουν λόγω της νόσου».
Ανάλογη εικόνα δίνουν και τα στοιχεία από τη χώρα μας, τα οποία παρουσίασαν πρόσφατα στελέχη του ΕΟΔΥ, σύμφωνα με τα οποία οι ανεμβολίαστοι άνω των 60 ετών έχουν 12 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να καταλήξουν λόγω της νόσου σε σχέση με τους εμβολιασμένους και 20 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να νοσηλευθούν σε ΜΕΘ. Στις ΜΕΘ COVID στην Ελλάδα οι ανεμβολίαστοι αποτελούν σταθερά το 90% των νοσηλευόμενων. Την περασμένη Πέμπτη στα νοσοκομεία της Βόρειας Ελλάδας νοσηλεύονταν σε απλές κλίνες COVID 525 ασθενείς εκ των οποίων οι 423 (ποσοστό 80,5%) είναι ανεμβολίαστοι ή μερικώς εμβολιασμένοι. Στις ΜΕΘ COVID νοσηλεύονταν 123 ασθενείς εκ των οποίων 113 δεν είχαν εμβολιαστεί πλήρως έναντι του κορωνοϊού (ποσοστό 92%).
«Το στοίχημα σε αυτή τη φάση της πανδημίας είναι να προφυλάξουμε ειδικά τις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού και να δώσουμε ξανά το μήνυμα ότι το αποτελεσματικότερο μέτρο προστασίας είναι το εμβόλιο» επισημαίνει ο κ. Παρασκευής, και προσθέτει, «θα πρέπει τα άτομα που έχουν απορίες και επιφυλάξεις για το εμβόλιο, να συμβουλευτούν τον επαγγελματία υγείας που εμπιστεύονται προκειμένου να πάρουν απαντήσεις στα ερωτήματά τους. Οσο ο ιός κυκλοφορεί στην κοινότητα ο κίνδυνος να μολυνθούν είναι υπαρκτός. Δεν πρέπει να εφησυχάζουν με τη διενέργεια πολλών τεστ. Το μέτρο του συχνού “τέστινγκ” δεν έχει τον χαρακτήρα της προστασίας και της πρόληψης, αλλά της έγκαιρης διάγνωσης. Με άλλα λόγια, οι συχνοί διαγνωστικοί έλεγχοι δεν προφυλάσσουν από τον κίνδυνο σοβαρής νόσου, αλλά διασφαλίζουν την έγκαιρη διάγνωση, τον περιορισμό της διασποράς και τη μείωση του κινδύνου μετάδοσης».
Συστάσεις από το ECDC
Για τους κινδύνους που εγκυμονεί μία άρση των περιορισμών σε αυτή φάση και ενώ ακόμα υπάρχει μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού που δεν έχει ανοσία, προειδοποίησε και το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC). Σε πρόσφατη έκθεσή του για την εκτίμηση κινδύνου, αναφέρει ότι με την έως τώρα πορεία των εμβολισμών υπάρχει υψηλός κίνδυνος για αύξηση των λοιμώξεων στην Ε.Ε. έως το τέλος Νοεμβρίου. Μάλιστα, συνιστά σε χώρες με μέτρια ποσοστά εμβολιαστικής κάλυψης του γενικού πληθυσμού -55% έως 65%- στις οποίες συγκαταλέγεται και η Ελλάδα, να διατηρήσουν μέτρα που αποτρέπουν τον συνωστισμό ατόμων σε δημόσιους κλειστούς χώρους, καθώς και μέτρα όπως χρήση μάσκας, καραντίνα όσων νοσούν, ιχνηλάτηση, αλλά και τηλεργασία όπου είναι εφικτό, για να αποφύγουν μια μεγάλη επιβάρυνση σε νοσηλείες και θανάτους λόγω COVID-19.
Αξίζει να σημειωθεί ότι προς το παρόν στην άρση σχεδόν όλων των περιορισμών έχουν προχωρήσει η Δανία, η Νορβηγία και η Σουηδία, χώρες με εξαιρετικά υψηλό ποσοστό εμβολιασμού στα άτομα άνω των 60 ετών. Σύμφωνα με τα δεδομένα του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, στη Δανία το ποσοστό των εμβολιασμένων άνω των 80 ετών είναι 100%, στη Σουηδία 95,1% και στη Νορβηγία 98,4%. Στις ηλικίες 70-79 τα αντίστοιχα ποσοστά είναι 100%, 96,4% και 100%. Στη Δανία σε όλες τις ηλικιακές ομάδες άνω των 18 ετών το ποσοστό των πλήρως εμβολιασμένων είναι στο 95,2%, στη Νορβηγία στο 91,6% και στη Σουηδία κοντά στο 79%.