Τα σημερινά μέτρα που έχουν τεθεί από τις πόλεις για την αντιμετώπιση της κυκλοφοριακής συμφόρησης στοχεύουν στο να αποτρέψουν τους μετακινούμενους από τη χρήση των ιδιωτικών οχημάτων τους (εφαρμογή δακτυλίου, αύξηση τελών κυκλοφορίας, τέλη στάθμευσης κ.λπ.), αλλά σπάνια στηρίζονται στην προώθηση εναλλακτικών μέσων μεταφοράς. Μια λύση για την κυκλοφοριακή συμφόρηση είναι η έξυπνη κινητικότητα. Με τον όρο «έξυπνη κινητικότητα» αναφερόμαστε στην εφαρμογή ευφυών συστημάτων και τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών, με στόχο τη βελτιστοποίηση της κινητικότητας και τη μείωση της κυκλοφοριακής συμφόρησης στην πόλη.
Μια βασική παράμετρος για την έξυπνη κινητικότητα είναι η διασύνδεση και επικοινωνία μεταξύ των επιμέρους συνιστωσών του μεταφορικού συστήματος. Η υποδομή (π.χ. φωτεινοί σηματοδότες, οδοί, σταθμοί μέσων μαζικής μεταφοράς) καθώς και τα οχήματα (π.χ. αυτοκίνητα, λεωφορεία, τρένα, ποδήλατα) επικοινωνούν μεταξύ τους και ανταλλάσσουν δεδομένα σε πραγματικό χρόνο. Με αυτό τον τρόπο γίνεται αποδοτικότερα η διαχείριση της κυκλοφορίας. Οι νέες μορφές κινητικότητας αποτελούν μια ακόμα λύση στην κυκλοφοριακή συμφόρηση των σύγχρονων πόλεων. Τα νέα συστήματα που στηρίζονται στο μοντέλο της «κοινοχρησίας» μπορούν να αποτελέσουν μια βιώσιμη εναλλακτική επιλογή για τις αστικές μετακινήσεις, καθώς βασίζονται στην απαγκίστρωση του ατόμου αποκλειστικά από την ιδιοκτησία οχήματος και τη χρήση ενός «κοινόχρηστου» συστήματος μαζικών μεταφορών. Τέτοιες μορφές είναι οι υπηρεσίες κοινόχρηστων οχημάτων (αυτοκίνητα και ποδήλατα), οι υπηρεσίες μικροκινητικότητας (e-scooters), ο συνεπιβατισμός και οι υπηρεσίες μεταφοράς κατά παραγγελία. Αυτές οι νέες μορφές μπορούν να συνδυαστούν με τα παραδοσιακά μέσα μαζικής μεταφοράς καλύπτοντας το πρώτο ή/και το τελευταίο μίλι των μετακινήσεων εντός μιας πόλης, ενώ σε πολλές περιπτώσεις μπορούν να εξυπηρετήσουν ολόκληρη την αστική μετακίνηση του ατόμου.
Η εναέρια αστική κινητικότητα αποτελεί επίσης μια καινοτόμο ιδέα για την κινητικότητα ατόμων και εμπορευμάτων στις πόλεις του μέλλοντος. Οι μεταφορές με εναέρια οχήματα (air taxis και drones) υπόσχονται να συμβάλουν τόσο στη μείωση της κυκλοφοριακής συμφόρησης στο έδαφος όσο και στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος από τις μεταφορές. Στόχος πάντα πρέπει να είναι η βελτίωση των υπηρεσιών που προσφέρονται από τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Ομως οι νέες μορφές κινητικότητας μπορούν βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα να συμβάλουν στην αλλαγή της νοοτροπίας και της μεταφορικής συμπεριφοράς των ατόμων μακριά από το ιδιωτικό όχημα.
* Η δρ Ιωάννα Παγώνη είναι μέλος του Δ.Σ. του Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων και ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου.