«Για να είμαι ειλικρινής, είναι μια πολύ δύσκολη περίοδος. Παρότι υπάρχουν στιγμές που νιώθω πως όλα θα πάνε καλά και παίρνω δύναμη από όλο τον κόσμο που μας στηρίζει, δεν έχει περάσει ούτε μια μέρα τον τελευταίο μήνα που να μην έχω ξεσπάσει σε κλάματα», λέει στην «Κ» η Σάρα Μαρτίνι από το Βερολίνο όπου ζει, λίγες μέρες πριν από το πρώτο της δικαστήριο στη Μυτιλήνη. Η ίδια, μαζί με άλλα 23 άτομα –κυρίως εθελοντές όπως εκείνη– κατηγορούνται για σοβαρά αδικήματα λόγω της δράσης τους σε μια ΜΚΟ: σύσταση εγκληματικής οργάνωσης, διευκόλυνση διακίνησης μεταναστών, πλαστογραφία, κατασκοπεία και παράνομη ακρόαση συχνοτήτων της ακτοφυλακής.
Η είδηση πως το καλοκαίρι του 2018 η Σάρα συνελήφθη και προφυλακίστηκε είχε κάνει τον γύρο του κόσμου και αυτό γιατί η τότε 25χρονη Σύρια ήταν ήδη γνωστή παγκοσμίως ως ένα σύμβολο ελπίδας. Με την αδελφή της Γιούσρα είχαν ξεκινήσει το 2015 ένα επικίνδυνο ταξίδι από τη Δαμασκό και κινδύνευσαν όταν η βάρκα τους χάλασε και βούτηξαν στα παγωμένα νερά του Αιγαίου για να σώσουν τους συνταξιδιώτες τους. Eφτασαν μέχρι τη Γερμανία και εκεί η Γιούσρα μπήκε στην ολυμπιακή ομάδα προσφύγων, ενώ η Σάρα έγινε δεκτή στο παράρτημα ενός μεγάλου αμερικανικού πανεπιστημίου. Οι δύο αδελφές ταξίδευαν σε όλο τον κόσμο για βραβεύσεις και ομιλίες, ενώ στο Χόλιγουντ είχαν ήδη ξεκινήσει γυρίσματα για μια ταινία αφιερωμένη στη ζωή τους.
Γι’ αυτό και όταν μαθεύτηκε πως η Σάρα βρισκόταν σε ένα κελί του Κορυδαλλού, δημοσιογράφοι, μη κυβερνητικές οργανώσεις, ακόμα και πολιτικοί άλλων χωρών, προσπαθούσαν να μάθουν τι ακριβώς είχε συμβεί. Η ίδια μέσα από τη φυλακή είχε διηγηθεί στην «Κ» την ιστορία της: πως όταν το 2016 είχε συνοδέψει την αδελφή της στους Ολυμπιακούς Αγώνες, είχε λάβει το μήνυμα ενός εθελοντή πως η ιστορία της έδινε ελπίδα σε μικρά προσφυγόπουλα. Ηταν η στιγμή που αποφάσισε να επιστρέψει στη Λέσβο, αυτή τη φορά ως εθελόντρια, για να προσφέρει αυτά που δεν είχε βρει εκείνη όταν ξεκινούσε το δικό της ταξίδι.
Το 2015, η οδύσσειά της από τη Δαμασκό έως το Βερολίνο την ανέδειξε σε σύμβολο ελπίδας. Σήμερα βρίσκεται αντιμέτωπη με βαριές κατηγορίες για τη δράση της σε μια ΜΚΟ.
Αρχικά ερχόταν περιστασιακά, στη συνέχεια πήρε άδεια από το πανεπιστήμιο και μετακόμισε στο νησί. Υποδεχόταν στις ακτές ανθρώπους, πολλές φορές έμπαινε στο νερό για να τους βοηθήσει, μετέφραζε, κατάφερε επίσης να εξασφαλίσει πλυντήρια ρούχων για τα camps. Για τις Αρχές, αυτές οι κινήσεις διευκόλυναν την παράνομη είσοδο των μεταναστών. Για μήνες τα μέλη της ΜΚΟ και η δράση τους ήταν στο μικροσκόπιο. Μέχρι που τον Αύγουστο του 2018 ακολούθησαν τη Σάρα στο αεροδρόμιο της Λέσβου. Ηταν η μέρα που θα επέστρεφε στο Βερολίνο για να συνεχίσει τις σπουδές της. Με μια μικρή βαλίτσα στο χέρι και τη γάτα της σε ένα μικρό κλουβί, περπατούσε προς την πύλη επιβίβασης, όταν πέντε άνδρες με πολιτικά τη συνέλαβαν.
Η προφυλάκισή της κράτησε 3,5 μήνες. Το βράδυ που βγήκε από τον Κορυδαλλό είχε μιλήσει στην «Κ». Παρότι είχε περάσει δύσκολα, προτιμούσε να μιλήσει για τα θετικά του εγκλεισμού. Πως διάβαζε πολύ, πως είχε καταφέρει να διεκδικήσει καλύτερες συνθήκες κράτησης, πως οι σωφρονιστικοί τής είχαν φερθεί με καλοσύνη. Λίγες μέρες αργότερα είχε επιστρέψει στη Γερμανία και οι δικοί της θεωρούσαν πως είχε βρει ξανά τους ρυθμούς της. Τόσο με τη σχολή, αλλά και την εθελοντική της δράση: συγκέντρωνε είδη πρώτης ανάγκης για τη Λέσβο, συνέχισε να ταξιδεύει και να δίνει ομιλίες. Η δικαστική περιπέτεια έμοιαζε να απομακρύνεται, αλλά τον Απρίλιο του 2019 έμαθε πως η εισαγγελέας, όχι μόνο δεν έβαλε την υπόθεση στο αρχείο, αλλά ζητούσε να ασκηθεί επιπλέον μια δίωξη για το αδίκημα της απάτης και του «ξεπλύματος»: πως δηλαδή παρείχαν ανθρωπιστική βοήθεια με μοναδικό στόχο τα χρήματα από δωρεές.
Για πολλούς μήνες η Σάρα δεν έμοιαζε να πτοείται ούτε να φοβάται. Και όμως πλέον μιλάει ανοικτά για το απίστευτο βάρος που νιώθει. Για τη διάγνωση της κατάθλιψης, του μετατραυματικού στρες και τη δυσκολία να διαχειριστεί τα όσα της συνέβησαν: όχι στην εμπόλεμη ζώνη ούτε στο επικίνδυνο ταξίδι που παραλίγο να της στοιχίσει τη ζωή. Αλλά από την άδικη δίωξη που την οδήγησε στη φυλακή. «Είμαι 27 χρόνων, στην ηλικία μου θα έπρεπε να κάνω όνειρα για το μέλλον, να διασκεδάζω, να είμαι ανέμελη. Οχι να ζω με τον φόβο μιας άδικης δίκης και μιας τεράστιας ποινής (20 χρόνια) που μπορεί να αντιμετωπίσω», λέει στην «Κ».
Πριν από ενάμιση χρόνο παράτησε τις σπουδές της και τώρα προσπαθεί μέρα με τη μέρα να ξαναβρεί τον εαυτό της. Θα ηρεμήσει μόνο όταν τελειώσει η δικαστική της περιπέτεια, η οποία έχει μέλλον: στις 18 Νοεμβρίου θα ξεκινήσει η πρώτη δίκη αποκλειστικά για τα πλημμελήματα για τα οποία κατηγορείται, καθώς αυτά ήταν κοντά στην παραγραφή. «Είναι μια μικρογραφία της μεγάλης δίκης που θα ακολουθήσει για τα κακουργήματα και της οποίας η ανάκριση ακόμα εκκρεμεί», εξηγεί στην «Κ» ο Ζαχαρίας Κεσές, ο δικηγόρος της. Ως εκ τούτου η έκβαση αυτού του πρώτου δικαστηρίου είναι κρίσιμη. Η ίδια ελπίζει πως θα λάβει την άδεια και θα μπορέσει να παραστεί (υπάρχει απόφαση απαγόρευσης εισόδου της στη χώρα).
«Την Ελλάδα την αγαπώ»
Σε πρόσφατη ομιλία της, η Σάρα μίλησε ανοικτά για κάποιες από τις στιγμές που την έχουν σημαδέψει: τις δύο εβδομάδες στο αστυνομικό τμήμα της Λέσβου σε ένα μικροσκοπικό κελί χωρίς τουαλέτα και χωρίς να ξέρει για τι κατηγορείται ή τα βλέμματα του κόσμου όταν τη μετέφεραν με χειροπέδες στο πλοίο για την Αθήνα. Τη ρωτάμε πόσο δύσκολη θα είναι για εκείνη η επιστροφή στην Ελλάδα. «Βασικά, ανυπομονώ. Την Ελλάδα την αγαπώ. Η Λέσβος παραμένει το δεύτερό μου σπίτι, μετά τη Συρία» απαντάει. «Αυτό δεν σημαίνει όμως πως πρόκειται να ξεχάσω ούτε να (τους) συγχωρήσω γι’ αυτό που περνάω», προσθέτει και αποκαλύπτει πως σκοπεύει και εκείνη να κινηθεί νομικά. «Δεν μπορείς να καταστρέφεις τη ζωή κάποιου με αυτόν τον τρόπο χωρίς επιπτώσεις. Εχω ήδη αποφασίσει σε ποιον θα απευθυνθώ για να με εκπροσωπήσει. Μια γυναίκα που θαυμάζω από μικρή. Την Αμάλ Κλούνεϊ», καταλήγει.