Το Πολυτεχνείο, ως ορόσημο πολιτικό, είναι επίσης και ένα ορόσημο που άλλαξε την Αθήνα. Ως ιστορική συγκυρία, το Πολυτεχνείο –με την ετήσια απόδοση φόρου τιμής στους εξεγερθέντες φοιτητές– έχει αναδειχθεί ήδη από το 1974 σε υπερτοπικό προορισμό. Από τότε, ορίζεται μια πρόσθετη συμβολική λειτουργία του ιστορικού κτιρίου σε σχέση με το ψυχικό υπόστρωμα της πόλης και τη συλλογική μνήμη. Το Πολυτεχνείο παράγει, σχεδόν μισόν αιώνα τώρα, ατμούς άυλου πολιτισμού. Εγγράφεται στην Ιστορία και στη συνείδηση.
Αλλά το Πολυτεχνείο του 1973 συνέβη σε μια κρίσιμη καμπή και για την εξέλιξη της ίδιας της Αθήνας ως πρωτεύουσας. Στη διάρκεια της δικτατορίας είχε επιδεινωθεί το οικιστικό περιβάλλον, όταν δόθηκε η δυνατότητα για νέα ύψη και για μεγάλη κάλυψη των οικοπέδων. Η Αθήνα είχε αρχίσει να νιώθει την υποβάθμιση στην καθημερινότητα ήδη από τη δεκαετία του ’60, αλλά ήταν μετά το 1970 που ζητήματα όπως η ατμοσφαιρική ρύπανση (το νέφος), η ολοένα και πυκνότερη κίνηση των οχημάτων στους δρόμους και ο περιορισμός των ελεύθερων χώρων, που οδηγούσαν τις παλιές συνοικίες προς ένα όριο κορεσμού, είχαν αρχίσει να προβληματίζουν τους Αθηναίους. Η Αθήνα του 1973 απείχε παρασάγγας από την Αθήνα του 1963.
Το Πολυτεχνείο, ως ιστορική τομή, συμβαίνει σε μια εποχή που η Αθήνα μετασχηματίζεται. Το ίδιο το Πολυτεχνείο συνέβη στη διάρκεια μιας τέτοιας συγκυρίας, αλλά ήταν και το ίδιο το Πολυτεχνείο που επιτάχυνε και προκάλεσε αλλαγές, ιδίως στην ευρύτερη ακτίνα του, επιδρώντας ακόμη και στην κτηματομεσιτική αγορά της Πατησίων.
Ως ιστορική τομή, συμβαίνει σε μια εποχή που η Αθήνα μετασχηματίζεται.
Οι πολλές παράμετροι ενός μείζονος γεγονότος όπως ήταν το Πολυτεχνείο είναι αναμενόμενο πως γεννούν σύνθετους προβληματισμούς. Επακόλουθο είναι να προκύπτουν και διαφορετικές εκτιμήσεις. Πάντως, έχει ενδιαφέρον να δει κανείς τη μεγάλη πολιτική καμπή του 1973 (και 1974) ως κορύφωση μιας σειράς εξελίξεων στο σώμα της ελληνικής κοινωνίας που είχαν αρχίσει λίγα χρόνια πριν από τη δικτατορία και οι οποίες αποτυπώθηκαν και στο ευρύτερο κοινωνικό αλλά και οικιστικό περιβάλλον. Η ταχεία αστικοποίηση ευρύτερων στρωμάτων μέσα από τη διαδικασία της αντιπαροχής και η μετατροπή πρώην αγροτών, μικροβιοτεχνών και εργατών σε ιδιοκτήτες αστικών διαμερισμάτων είχε ως αποτέλεσμα από τη μία τη στερέωση μιας πλατιάς, μικροαστικής βάσης στην κοινωνία και από την άλλη την πύκνωση όλων των λειτουργιών στην πρωτεύουσα.
Το Πολυτεχνείο ξεσπάει όταν η ζωή στην Αθήνα είχε πλέον πολλές αναγνώσεις ως προς τις ανέσεις και τα πλεονεκτήματα που προσέφερε. Ηδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1970 είχε αρχίσει η αραιή, αρχικά, έξοδος μεσοαστών από τις παλιές συνοικίες της Αθήνας προς τα προάστια. Η έξοδος αυτή που επιταχύνθηκε στα τέλη της δεκαετίας του ’70 και σε όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του ’80 και είχε δύο επιδράσεις: τη σταδιακή αντικατάσταση των παλαιών πληθυσμών στην Πατησίων, στην Αχαρνών, στο Παγκράτι, στο Κουκάκι, στην Κυψέλη και αλλού, και την ανάπτυξη των προαστίων ως πόλεων δορυφόρων. Τη δεκαετία του 1970 είχε αρχίσει να διαδίδεται στα πιο ακριβά προάστια η νέου τύπου πολυκατοικία (μεμονωμένα ήδη από τη δεκαετία του ’60) με τη νέα κάτοψη, τα μεγάλα λίβινγκ ρουμ, τα τζάκια και τις μεγάλες βεράντες που έβλεπαν σε κήπο. Η σύγκριση με την ήδη αναχρονιστική διαρρύθμιση των παλαιών διαμερισμάτων της Αθήνας που ασφυκτιούσε ήταν άνιση.
Το Πολυτεχνείο επέδρασε σημαντικά στη φυσιογνωμία της Πατησίων και των Εξαρχείων. Πιθανώς οι αλλαγές αυτές απλώς να είχαν καθυστερήσει. Μπορεί όμως και να είχαν διαφορετική εξέλιξη. Η μετέπειτα σύνδεση της επετείου του Πολυτεχνείου με την πρόκληση γεγονότων που διέκοπταν τη λειτουργία της πόλης συνδέεται άμεσα ή έμμεσα με τη ριζοσπαστικοποίηση των Εξαρχείων, τη συγκέντρωση παραβατικών στοιχείων, την άλωση του ίδιου του κτιρίου του Πολυτεχνείου (με πιο θλιβερή κατάληξη το κάψιμο της Πρυτανείας το 1991) και τη σταδιακή αλλοίωση του παλαιού μεσοαστικού χαρακτήρα της ευρύτερης περιοχής γύρω από το Μουσείο προς τη Βικτώρια, αλλά και από την Ιουλιανού προς Αχαρνών, όπως και από τη Στουρνάρη προς την πλατεία Εξαρχείων. Η νέα κατάσταση στην περιοχή συνδέεται με την επί σειράν ετών παρακμή του περιβάλλοντος χώρου του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, ακόμη και με την αδυναμία λειτουργίας του Ακροπόλ Παλάς.
