Ο πρώτος κλιματικός νόμος της Ελλάδας, που θα αποτελέσει τον οδικό χάρτη της χώρας για πλήρη απανθρακοποίηση της οικονομίας έως το 2050 τίθεται σε δημόσια διαβούλευση. Προβλέπει, μεταξύ άλλων, απολιγνιτοποίηση έως το 2028, κατάργηση όλων των καυστήρων πετρελαίου έως το 2030 και απαγόρευση πώλησης οχημάτων με συμβατικά καύσιμα από το 2030, ενώ επιβεβαιώνει ότι η μετάβαση της χώρας θα υποστηριχθεί τουλάχιστον έως το 2030 από το φυσικό αέριο, παρότι και αυτό λογίζεται στα ορυκτά καύσιμα.
Σύμφωνα με όσα παρουσίασε χθες ο υπουργός Περιβάλλοντος, Κώστας Σκρέκας:
• Καταληκτική ημερομηνία για την απολιγνιτοποίηση παραμένει το 2028, ενώ από το 2023 θα εξεταστεί η επίσπευσή της.
• Ο στόχος για την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας παραμένει το 2050, όπως έχει καθοριστεί από την Ευρωπαϊκή Eνωση. Τίθεται ως ενδιάμεσος στόχος η μείωση των εκπομπών ρύπων του θερμοκηπίου κατά 55% (σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990) έως το 2030 και κατά 80% το 2040. Οι στόχοι θα επανεξετάζονται κάθε πέντε χρόνια, αρχής γενομένης από το 2024.
• Για να επιτευχθεί ο στόχος θα θεσπιστούν από το 2023 πενταετείς στόχοι ανά τομέα της οικονομίας, όπως παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας, μεταφορές, βιομηχανία, κτίρια, γεωργία και κτηνοτροφία (απουσιάζει ο τουρισμός), αλλά και για άλλες πηγές ρύπων, όπως τα κτίρια.
• Θα απαγορευτεί από το 2030 η χρήση μαζούτ στα νησιά για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
• Για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή θα εκπονηθεί εθνική στρατηγική (από το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας), περιφερειακά και δημοτικά σχέδια. Η εθνική στρατηγική θα ορίζει τους στόχους και θα προσδιορίζει τους τομείς προτεραιότητας. Τα περιφερειακά σχέδια θα ιεραρχούν τα απαραίτητα μέτρα και τις δράσεις σε τοπικό επίπεδο. Τέλος, τα δημοτικά σχέδια θα περιλαμβάνουν απογραφή των εκπομπών από τα κτίρια, τον εξοπλισμό και τις υποδομές που χρησιμοποιεί ο κάθε δήμος και στόχους για τη μείωσή τους.
Η μετάβαση της χώρας θα υποστηριχθεί από το φυσικό αέριο τουλάχιστον έως το 2030, έτος κατά το οποίο θα απαγορευθεί η χρήση μαζούτ στα νησιά για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
• Από το σχέδιο νόμου απουσιάζουν συγκεκριμένοι στόχοι στην απεξάρτηση από το φυσικό αέριο. Σε ερώτηση της «Κ», ο κ. Σκρέκας απάντησε ότι ενδιάμεσοι στόχοι ίσως τεθούν από το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) κατά την αναθεώρησή του. «Εχουμε ξεκάθαρα πει ότι το φυσικό αέριο θα είναι το μεταβατικό μας καύσιμο έως το 2030. Μακάρι να προχωρήσει η τεχνολογία ώστε να μπορέσουμε να το μειώσουμε πιο γρήγορα», ανέφερε.
Το σχέδιο έχει ειδικές προβλέψεις για δύο τομείς, τη θέρμανση των κτιρίων και τα Ι.Χ. οχήματα.
• Για τα κτίρια, από το 2023 θα απαγορευτεί η εγκατάσταση καυστήρων πετρελαίου όπου υπάρχει δίκτυο φυσικού αερίου (μέχρι το τέλος του 2022 το ΥΠΕΝ θα καθορίσει αναλυτικά τις περιοχές). Από το 2025 θα απαγορευτεί εντελώς η εγκατάσταση καυστήρων πετρελαίου και από το 2030 η χρήση τους. Σε ερωτήσεις δημοσιογράφων, ο κ. Σκρέκας εκτίμησε ότι καυστήρες πετρελαίου έχουν σήμερα περίπου το 30% των κτιρίων και ότι το 40% των δικαιούχων επιδότησης χρησιμοποιούν αυτό το μέσο θέρμανσης. Υποσχέθηκε δε ότι θα ανακοινωθούν μέτρα μέσα στον χρόνο ζωής της κυβέρνησης για την υποστήριξη της μετάβασης αυτής.
• Τα νέα κτίρια ειδικών χρήσεων άνω των 500 τ.μ., για τα οποία θα υποβληθεί φάκελος για οικοδομική άδεια από τις αρχές του 2023, θα πρέπει να περιλαμβάνουν κάλυψη των ενεργειακών αναγκών τους τουλάχιστον κατά 30% από φωτοβολταϊκά ή άλλες ΑΠΕ. Ενδιαφέρον είναι ότι εξαιρούνται ρητώς τα τουριστικά καταλύματα.
• Από το 2025 όλα τα νέα κτίρια σε ζώνες υψηλής τρωτότητας θα πρέπει να ασφαλίζονται υποχρεωτικά. Το ποιοι είναι υπόχρεοι θα ορίζεται για τις πλημμύρες από τα σχέδια εκτίμησης κινδύνου του ΥΠΕΝ και για τις πυρκαγιές (εγγύτητα με δασικές περιοχές) με απόφαση περιφερειάρχη.
• Για τα οχήματα προβλέπεται ότι από το 2030 θα παύσει η πώληση με κινητήρα εσωτερικής καύσης. Επίσης από το 2025 όλα τα νέα ταξί στην Αττική και τη Θεσσαλονίκη, καθώς και το ένα τρίτο των νέων ενοικιαζόμενων οχημάτων (με την εξαίρεση των νησιών) θα πρέπει να είναι ηλεκτρικά. Επίσης από το 2023 το ένα τέταρτο των νέων εταιρικών αυτοκινήτων ιδιωτικής χρήσης (όχι τα δημόσιας χρήσης, δηλαδή τα φορτηγά) θα πρέπει να είναι ηλεκτρικά ή υβριδικά χαμηλών ρύπων.
• Επίσης, από το 2025 όλα τα έργα και οι δραστηριότητες συγκεκριμένων τομέων της οικονομίας (βιομηχανίες, συστήματα περιβαλλοντικών υποδομών, κτιριακά έργα, τουριστικές εγκαταστάσεις και έργα αθλητισμού και αναψυχής, πτηνοτροφεία και υδατοκαλλιέργειες) θα πρέπει να έχουν σχέδιο για μείωση των εκπομπών τους κατά 30% έως το 2030. Η μείωση θα μπορεί να γίνει και με αντιστάθμιση, μέσω φυτεύσεων, αναδασώσεων, αγορά πράσινων πιστοποιητικών κ.ά. «Πρόκειται για μια ιστορική νομοθετική πρωτοβουλία γιατί για πρώτη φορά η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής προβλέπεται με τη δεσμευτικότητα μιας νομοθετικής επιταγής», ανέφερε ο κ. Σκρέκας.