Η «απογραφή», οι δείκτες και η διεθνοποίηση των ελληνικών πανεπιστημίων

Η «απογραφή», οι δείκτες και η διεθνοποίηση των ελληνικών πανεπιστημίων

4' 12" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Η διοίκηση του ΔΟΑΤΑΠ βρίσκεται στη μέση της θητείας της. Πρώτα, ένας σύντομος απολογισμός. Οταν ανέλαβε, τον Φεβρουάριο 2020, ο χρόνος αναμονής κάθε αίτησης από την υποβολή μέχρι τον έλεγχο πληρότητας ήταν 180 ημέρες. Από τον Απρίλιο 2020 είναι κάτω από 40 ημέρες. Στη δεκαετία 2010-2019 υποβάλλονταν κατά μέσον όρο 6.300 αιτήσεις ετησίως και εκδίδονταν, αντίστοιχα, 5.340 πράξεις. Στο πρώτο έτος της θητείας της νέας διοίκησης υποβλήθηκαν 6.863 αιτήσεις. Εκδόθηκαν 7.561 πράξεις, αύξηση 41,6% σε σχέση με τον ετήσιο μέσο όρο της δεκαετίας 2010-2019, σε συνθήκες πανδημίας. Για πρώτη φορά από ιδρύσεως ΔΟΑΤΑΠ (2005) δημιουργήθηκε ετήσιο πλεόνασμα 700 πράξεων (έναντι αιτήσεων). Κάθε προηγούμενο έτος έκλεινε με διεύρυνση του ελλείμματος μη ολοκληρωμένων αιτήσεων. Αν έως το τέλος του έτους δεν αλλάξει ο ρυθμός ροής και ολοκλήρωσης αιτήσεων, το 2021 προβλέπεται ότι θα κλείσει με 8.700 πράξεις, αύξηση 63% σε σχέση με τον ετήσιο μέσο όρο της δεκαετίας 2010-2019 ή 15% σε σχέση με πέρυσι. Για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά αναμένεται πλεόνασμα περίπου 300 αιτήσεων. Παρόλο που για το 2021 προβλέπεται ρεκόρ αιτήσεων, 8.400. Με τα στοιχεία του 2020, το 46% των αιτήσεων αφορά τίτλους της Κυπριακής Δημοκρατίας, 21,5% του Ηνωμένου Βασιλείου και 5% της Βουλγαρίας. Μεγάλες ακαδημαϊκές δυνάμεις της Ευρώπης και της Αμερικής αντιπροσωπεύουν ποσοστά μόλις 1%-3%. Από τις 3.227 τίτλους της Κύπρου, το 78% αφορά μεταπτυχιακά, στη συντριπτική τους πλειονότητα (97%) εξ αποστάσεως.

Μελανά σημεία. Διαχρονικά, τα δύο μελανά σημεία του ΔΟΑΤΑΠ είναι οι καθυστερήσεις στην αναγνώριση τίτλων και τα κενά στην ενημέρωση των πολιτών. Παρά τη δυσμενή συγκυρία της πανδημίας, γίνονται συνεχείς προσπάθειες βελτίωσης. Σήμερα, από την ημέρα ελέγχου πληρότητας των αιτήσεων: 48,1% ολοκληρώνονται σε 1-2 μήνες, 30,8% σε 4-5 μήνες, 5,5% σε 5-6 μήνες, 8,5% σε 8-9 μήνες, 2,8% σε 11-12 μήνες και 4,3% σε 14-15 μήνες, ανάλογα με τον επιστημονικό κλάδο. Η νέα διοίκηση απορρίπτει κάθε αίτημα παραβίασης της σειράς προτεραιότητας, για λόγους ίσης μεταχείρισης των πολιτών, συμπεριλαμβανομένων εξωτερικών παρεμβάσεων από τρίτους. Μια μεγάλη παρέμβαση που θα μειώσει αισθητά τις καθυστερήσεις είναι η ψηφιοποίηση των 100.000 έγχαρτων φακέλων του ΔΟΑΤΑΠ με πρόγραμμα ΕΣΠΑ που «τρέχει». Στον τομέα της ενημέρωσης διερευνάται η δυνατότητα παροχής τηλεφωνικών υπηρεσιών από τρίτους, στα στενά νομικά πλαίσια ενός ΝΠΔΔ, ενώ η αναβάθμιση της ιστοσελίδας σε ηλεκτρονική πύλη πληροφόρησης από τον περασμένο Σεπτέμβριο αναμένεται να βελτιώσει σημαντικά την ενημέρωση των πολιτών. Παρά τα μεγάλα κενά στην ενημέρωση, κάθε μήνα ο οργανισμός ενημερώνει τηλεφωνικά περίπου 2.500 πολίτες, ηλεκτρονικά περίπου 2.000 και διά ζώσης μερικές εκατοντάδες.

Η νέα διοίκηση του ΔΟΑΤΑΠ απορρίπτει κάθε αίτημα παραβίασης της σειράς προτεραιότητας, για λόγους ίσης μεταχείρισης των πολιτών.

Παρωχημένο πλαίσιο. Αυτή η σημαντική βελτίωση των δεικτών συσκοτίζεται από τη δυστοπία του πλαισίου αναγνώρισης τίτλων, του ν. 3328/2005. Ακόμη και σε σχέση με το νομικό πλαίσιο του 1979 του ΔΙΚΑΤΣΑ, ο 3328/2005 αποτέλεσε οπισθοδρόμηση, αδυνατώντας να παρακολουθήσει τις ριζικές αλλαγές στον διεθνή και ευρωπαϊκό ακαδημαϊκό χάρτη, αλλά και εκείνες εντός της χώρας. Τρία είναι τα βασικά χαρακτηριστικά του, που καθιστούν το πλαίσιο δυσλειτουργικό και παρωχημένο. Το ένα είναι ο ελληνοκεντρισμός του. Κάθε πτυχίο της αλλοδαπής για να αναγνωρισθεί πρέπει να ταιριάζει απόλυτα με το πώς απονέμονται οι τίτλοι στο ελληνικό πανεπιστήμιο. Πτυχία κορυφαίων πανεπιστημίων της Ευρώπης αναγνωρίζονται ως ισότιμα με τα πρώην ΤΕΙ (sic), επειδή ακολουθούν το μοντέλο της Μπολόνια. Κορυφαία προγράμματα ΜΒΑ των ΗΠΑ και της Ευρώπης απορρίπτονται επειδή ανάμεσα στους διδάσκοντες βρίσκονται υψηλόβαθμα επαγγελματικά στελέχη χωρίς διδακτορικό. Πτυχία που δεν αναγνωρίζονται στην Ελλάδα αναγνωρίζονται σε όλες τις επιστημονικές και ακαδημαϊκές δυνάμεις του πλανήτη. Το δεύτερο πρόβλημα είναι η απουσία διάκρισης μεταξύ ακαδημαϊκής και επαγγελματικής αναγνώρισης. «ΔΟΑΤΑΠ» υπάρχουν σε όλες τις χώρες. Σε καμία, όμως, δεν απαιτείται ατομική αναγνώριση πτυχίου για εκπόνηση μεταπτυχιακών ή διδακτορικών σπουδών, εκτός από την Ελλάδα. Χιλιάδες απόφοιτοι των ελληνικών ΑΕΙ συνεχίζουν τις σπουδές τους σε όλον τον πλανήτη, χωρίς να ζητηθεί ατομική αναγνώριση του ελληνικού πτυχίου. Παράλληλα, η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα από τις 55 του Συμβουλίου της Ευρώπης που δεν έχει κυρώσει τη Συνθήκη Αναγνώρισης (ακαδημαϊκών προσόντων) της Λισσαβόνας. Τρίτο πρόβλημα είναι η δαιδαλώδης διαδικασία αναγνώρισης, που περιγράφεται λεπτομερώς στον 3328/2005, προκαλεί καθυστερήσεις, ταλαιπωρεί τους πολίτες και εκθέτει διεθνώς τη χώρα.

Συμπεράσματα. Οπως αναφέρεται στα συμπεράσματα της ετήσιας Εκθεσης Απολογισμού του Δ.Σ. του ΔΟΑΤΑΠ, που υποβλήθηκε στην υπουργό Παιδείας και στη Διαρκή Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής, τον Μάρτιο 2021: «…Το νομοθετικό πλαίσιο πρακτικά θέτει την Ελλάδα εκτός ενιαίου ευρωπαϊκού χώρου ανώτατης εκπαίδευσης και αποτελεί τροχοπέδη στο brain gain και στη διαδικασία διεθνοποίησης των ελληνικών πανεπιστημίων. Το νέο Δ.Σ. του ΔΟΑΤΑΠ, με προσήλωση στις αρχές της χρηστής διοίκησης, της ισονομίας, της διαφάνειας και της ίσης μεταχείρισης των πολιτών, σε στενή συνεργασία με το υψηλού επιπέδου προσωπικό, μέσα στις σκληρές συνθήκες της πανδημίας, βελτίωσε ουσιαστικά και μετρήσιμα τους δείκτες παραγωγικότητας του οργανισμού. Ομως, το αναχρονιστικό θεσμικό πλαίσιο θέτει πεπερασμένα όρια στην αποστολή του και εμποδίζει την αξιοποίηση της ιδιαίτερα πλούσιας τεχνογνωσίας του προσωπικού του. Η διοίκηση και το προσωπικό του ΔΟΑΤΑΠ θα συνεχίσουν να εργάζονται εντατικά για τη μετατροπή της αρνητικής πλευράς της εικόνας του οργανισμού στην κοινωνία σε θετική. Προσβλέποντας στη μεταρρύθμιση του θεσμικού πλαισίου, ώστε να μπορέσει να ανταποκριθεί στις προσδοκίες της ελληνικής κοινωνίας».

* Ο κ. Ορέστης Καλογήρου είναι πρόεδρος του ΔΟΑΤΑΠ και καθηγητής ΑΠΘ.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή