Η πρόσφατη αύξηση των εμβολιασμών με την πρώτη δόση είναι πολύ ενθαρρυντική, καθώς εντός των επομένων δύο εβδομάδων θα αυξηθεί το ποσοστό των εμβολιασμένων κατά 5% και θα φθάσει από το 61% που είναι σήμερα περίπου στο 66%. Θα ήταν πολύ σημαντικό μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου το ποσοστό αυτό να ξεπεράσει το 70%. Η αύξηση των εμβολιασμένων κατά 10% θα αποκλιμακώσει τα κρούσματα περίπου κατά 30% από τα υψηλά τους. Πρόσφατη δεκάμηνης διάρκειας έρευνα από το Τέξας των ΗΠΑ δείχνει ότι οι μη εμβολιασμένοι είχαν 45 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να νοσήσουν από ό,τι οι πλήρως εμβολιασμένοι. Επίσης, οι μη εμβολιασμένοι που νόσησαν, είχαν 40 φορές περισσότερες πιθανότητες να φύγουν από τη ζωή σε σχέση με τους εμβολιασμένους.
Γνωρίζουμε ότι τα εμβόλια είτε μπορούν να αποτρέψον πλήρως τη λοίμωξη είτε να μας προστατεύσουν από μια βαριά νοσηλεία. Ακόμη, μπορούν να μειώσουν τη διασπορά της νόσου. Τα στοιχεία του Ισραήλ, το οποίο έχει προχωρήσει από πολύ νωρίς στην 3η δόση, δείχνουν ότι περίπου το 90%-96% προστατεύεται από τη λοίμωξη. Επίσης, πληθαίνουν τα στοιχεία και από άλλες χώρες, τα οποία δείχνουν ότι με την 3η δόση μειώνεται κατά 95% η πιθανότητα νόσησης.
Ουσιαστικά, η 3η δόση αυξάνει την αποτελεσματικότητα των εμβολίων από το 85% στο 95%, καθώς μειώνει το Re στο 3,61. Δηλαδή η τρίτη δόση συνεισφέρει ελάχιστα στην ανάσχεση της μετάδοσης της μετάλλαξης «Δ» καθώς το Re θα μειωθεί κατά 0,36 (3,97-3,61).
Εάν όμως το επόμενο διάστημα αυξηθεί το ποσοστό των εμβολιασμένων στο 70%, τότε το Re θα μπορούσε να μειωθεί στο 2,83 (7χ1-0,7χ0,85). Δηλαδή θα συνεισφέρει κατά 1,14 (3,97-2,83) στη μείωση της μετάδοσης Δ. Αυτό σημαίνει ότι μια στρατηγική επέκτασης των εμβολιασμών με στόχο το 70% θα είναι πάνω από 3 φορές (1,14:0,36=3,16) πιο αποτελεσματική στη μείωση της εξάπλωσης της μετάλλαξης Δ, έναντι της τρίτης δόσης στους ήδη εμβολιασμένους. Εάν δε οι εμβολιασμοί στοχεύσουν στις ηλικίες άνω των 60 ετών όπου υπάρχουν πολλοί ανεμβολίαστοι και οι οποίοι έχουν υψηλότερη πιθανότητα να νοσήσουν βαριά, θα μπορέσουμε να αποτρέψουμε σημαντικές ανθρώπινες απώλειες.
Η 3η δόση όμως είναι πολύ σημαντική για να κρατηθεί «ενεργό» το ήδη εμβολιασμένο ποσοστό του πληθυσμού που έχει κλείσει ένα εξάμηνο από τότε που εμβολιάστηκε. Την 20ή Νοεμβρίου στο 2,5% του πληθυσμού έχουν παρέλθει 9 μήνες από τον εμβολιασμό τους. Στο 2% έχουν παρέλθει 8 μήνες, στο 2,9% έχουν παρέλθει 7 μήνες και στο 9,1% έχουν παρέλθει 6 μήνες. Συνολικά για το 16,5% του πληθυσμού έχουν παρέλθει έξι μήνες από τον εμβολιασμό τους.
Τα αντίστοιχα ποσοστά την 31/12/2021 θα είναι: στο 2,9% του πληθυσμού θα έχουν παρέλθει 9 μήνες από τον εμβολιασμό τους. Στο 5,9% θα έχουν παρέλθει 8 μήνες, στο 10,4% θα έχουν παρέλθει 7 μήνες και στο 16,2% θα έχουν παρέλθει 6 μήνες. Συνολικά για το 35,4% του πληθυσμού θα έχουν παρέλθει έξι μήνες από τον εμβολιασμό τους στο τέλος του έτους. Για να παραμείνει «ενεργό» αυτό το ποσοστό του 35,4% θα πρέπει να εμβολιαστούν με την 3η δόση αυτά τα 3.788.906 άτομα μέχρι το τέλος Ιανουαρίου. Το δε 16,5% θα έπρεπε ήδη να έχει κάνει την 3η δόση ή να την κάνει τον επόμενο μήνα με προτεραιότητα στα ευάλωτα άτομα και στους ηλικιωμένους.
Η σημασία να ολοκληρωθεί ο εμβολιασμός αυτών των ατόμων με την 3η δόση είναι τεράστια. Ο μη έγκαιρος εμβολιασμός τους με την 3η δόση θα ακυρώσει το σημαντικό όφελος της επέκτασης του ποσοστού των εμβολιασμένων. Δηλαδή ενδέχεται να αυξάνονται τα ποσοστά εμβολιασμένων που όλοι διακαώς επιθυμούμε, αλλά τα οφέλη να ακυρώνονται από τους «ανενεργούς» εμβολιασμούς.
Βασικός ρόλος των εμβολίων είναι να αποτρέψουν τη βαριά νόσηση. Και πάλι σύμφωνα με τα στοιχεία του Ισραήλ, η προστασία από σοβαρή νόσηση σε όσους διαγνώστηκαν θετικοί ήταν περίπου 90% σε αυτούς που είχαν κάνει δύο δόσεις και 97,5% σε όσους είχαν κάνει τρεις δόσεις.
* Ο κ. Γιώργος Ατσαλάκης είναι αναπληρωτής καθηγητής Π.Κ., Εργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης.