Μία από τις μόλις πέντε ερωτήσεις που απάντησε ο Πάπας Φραγκίσκος κατά τη διάρκεια της σύντομης εναέριας συνέντευξης Τύπου, που έδωσε λίγα λεπτά μετά την απογείωση του αεροσκάφους της Aegean Airlines, το οποίο επέστρεψε τον ίδιο, την ομάδα του και τους δημοσιογράφους που ακολούθησαν το ταξίδι του σε Κύπρο και Ελλάδα –με την «Κ» να είναι το μόνο εκπροσωπούμενο ελληνικό μέσο– στη Ρώμη, ήταν της «Κ». Ακούγοντας την ερώτηση, την οποία απάντησε διπλωματικά αλλά και ένθερμα, ο Πάπας χαμογέλασε.
«Κ»: Aγιε Πατέρα, σας ευχαριστούμε για την επίσκεψή σας στην Ελλάδα. Στην ομιλία σας στο Προεδρικό Μέγαρο στην Αθήνα, δηλώσατε ότι παρατηρείται υποχώρηση της δημοκρατίας παγκοσμίως, και συγκεκριμένα στην Ευρώπη – μπορείτε να μας πείτε κάτι παραπάνω; Σε ποιες χώρες αναφερόσασταν; Τι θα λέγατε σε ακροδεξιούς ηγέτες που δηλώνουν πιστοί χριστιανοί, αλλά ταυτόχρονα προωθούν αντιδημοκρατικές αξίες και πολιτικές;
Τι είπε ο Ποντίφικας στην «Κ», σε μία από τις μόλις πέντε ερωτήσεις που απάντησε εν πτήσει.
Απάντηση: «Η δημοκρατία είναι θησαυρός, θησαυρός πολιτισμού και πρέπει να φυλάσσεται, πρέπει να διατηρείται. Να φυλάσσεται όχι μόνο από μια ανώτερη οντότητα, αλλά και από τις ίδιες τις χώρες, είναι απαραίτητο να φυλάσσουμε τη δημοκρατία των άλλων. Σήμερα βλέπω δύο κινδύνους κατά της δημοκρατίας: ο ένας είναι αυτός των λαϊκισμών, που είναι εδώ κι εκεί, αρχίζουν να δείχνουν τα νύχια τους. Σκέφτομαι τον μεγάλο λαϊκισμό του περασμένου αιώνα, τον ναζισμό, που ήταν ένας λαϊκισμός ο οποίος, υπερασπιζόμενος τις εθνικές αξίες, όπως είπε, κατέληξε να εκμηδενίσει τη δημοκρατική ζωή, και για την ακρίβεια την ίδια τη ζωή με τον θάνατο του λαού, με το ότι έγινε μια αιματηρή δικτατορία. Σήμερα θα πω, επειδή ρωτήσατε για τις δεξιές κυβερνήσεις, ας προσέξουμε οι κυβερνήσεις –δεν λέω δεξιά ή αριστερά, λέω κάτι άλλο– να μη διολισθήσουν σε αυτόν τον δρόμο του λαϊκισμού, των ας πούμε πολιτικών “λαϊκισμών”, που δεν έχουν καθόλου να κάνουν με τη λαϊκότητα, που είναι η ελεύθερη έκφραση των λαών, που εκφράζεται με την ταυτότητά τους, τη λαογραφία τους, τις αξίες τους, την τέχνη τους. Ο λαϊκισμός είναι κάτι άλλο. Από την άλλη, η δημοκρατία μπαίνει σε ένα δρόμο που σιγά σιγά την αποδυναμώνει όταν θυσιάζονται οι εθνικές αξίες, κάμπτονται προς, ας πούμε –μια κακή λέξη, αλλά δεν βρίσκω άλλη– μια “αυτοκρατορία”, ένα είδος υπερεθνικής κυβέρνησης και αυτό είναι κάτι που πρέπει να σκεφτούμε. Ούτε πρέπει να πέφτουμε στον λαϊκισμό, όπου ο λαός –λέμε ο λαός, αλλά δεν είναι ο λαός, αλλά μια δικτατορία του «εμείς και όχι οι άλλοι», όπως ο ναζισμός–… ούτε να πνίγουμε τις ταυτότητές μας υπό μία διεθνή κυβέρνηση. Πάνω σε αυτό υπάρχει ένα μυθιστόρημα γραμμένο το 1903 –θα πείτε “πόσο απαρχαιωμένος είναι αυτός ο Πάπας στη λογοτεχνία!” (γελάει)– από τον Μπένσον, έναν Αγγλο συγγραφέα, «Ο Κύριος του Κόσμου», που φαντάζεται ένα μέλλον στο οποίο μια διεθνής κυβέρνηση κυβερνά όλες τις άλλες χώρες μέσω οικονομικών και πολιτικών μέτρων. Και όταν έχεις τέτοιου είδους κυβέρνηση, εξηγεί, χάνεις την ελευθερία και προσπαθείς να έχεις ισότητα μεταξύ όλων – αυτό συμβαίνει όταν υπάρχει μια υπερδύναμη που υπαγορεύει την οικονομική, πολιτιστική και κοινωνική συμπεριφορά των άλλων χωρών. Η αποδυνάμωση της δημοκρατίας προκαλείται από τον κίνδυνο του λαϊκισμού, που δεν είναι λαϊκότητα, και τον κίνδυνο αυτών των αναφορών σε διεθνείς οικονομικές και πολιτιστικές δυνάμεις. Αυτό μου έρχεται στο μυαλό, αλλά δεν είμαι πολιτικός επιστήμονας, λέω απλά αυτό που σκέφτομαι».
Ο Ποντίφικας αναφέρθηκε επίσης στη συγγνώμη του στον Αρχιεπίσκοπο κ. Ιερώνυμο για τους καθολικούς που πριν από 200 χρόνια δεν υποστήριξαν την Επανάσταση –τονίζοντας όμως πως αυτό δεν ίσχυε για τους καθολικούς κατοίκους των νησιών, πολλοί εκ των οποίων έχασαν τις ζωές τους στον αγώνα για την ανεξαρτησία–, στη σημασία της Ευρωπαϊκής Ενωσης και της ενσωμάτωσης των προσφύγων, αλλά και στην ευθύνη κάθε κυβέρνησης της Ε.Ε. να πει πόσους μπορεί να δεχτεί. Δήλωσε επίσης πως το έγγραφο της Ε.Ε. για τα Χριστούγεννα είναι αναχρονιστικό, ενώ αναφερόμενος στη συγκάλυψη ιστορικών κακοποιήσεων στην Εκκλησία είπε ότι «η νοοτροπία ήταν να καλύπτονται». «Είναι μια νοοτροπία που δυστυχώς έχουν και πολλές οικογένειες. Λέμε “όχι!”, τέτοια συγκάλυψη δεν είναι σωστή», υπογράμμισε.
«Να προχωρήσουμε μαζί»
Τέλος, δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο μιας συνάντησης με τον Πατριάρχη Μόσχας Κύριλλο στο εγγύς μέλλον. «Είμαι ευγνώμων στον Ιερώνυμο, στον Χρυσόστομο και σε όλους τους Πατριάρχες που έχουν την επιθυμία να περπατήσουμε μαζί», σημείωσε ο Ποντίφικας. «Πρέπει να προσπαθήσουμε να προχωρήσουμε μαζί, να δουλέψουμε και να περπατήσουμε ενωμένοι», δήλωσε, «για την ενότητα».