Θα μπορούσε να είναι το πιο ξέγνοιαστο διάλειμμα της ημέρας τόσο για τους γονείς όσο και για τα βρέφη αν η βόλτα με το καρότσι δεν είχε πλέον εξελιχθεί σε μια στρεσογόνο συνθήκη. Το να περιδιαβαίνει κανείς στην πόλη με καρότσι, αμαξίδιο, ακόμα και με μπαστούνι, δεν ήταν ποτέ μια εύκολη υπόθεση λόγω των στενών ή ανύπαρκτων πεζοδρομίων και της αυθαίρετης στάθμευσης.
«Τώρα, όμως, προστίθεται ένας επιπλέον εχθρός: τα μηχανάκια, που έχουν μετατρέψει τα πεζοδρόμια σε δρόμους και έχουν καταργήσει τους μονοδρόμους», λέει στην «Κ» η κ. Δανάη Δραγωνέα, κάτοικος Κολωνακίου και μητέρα ενός μωρού οκτώ μηνών. «Πριν από μερικές μέρες, ένα μηχανάκι που έτρεχε πάνω στο πεζοδρόμιο πήγε να πατήσει εμένα και το μωρό μου στο καρότσι», περιγράφει η ίδια, σοκαρισμένη ακόμα, στην «Κ».
«Το μηχανάκι πετάχτηκε ξαφνικά από τα δεξιά μας και μας απέφυγε με έναν ελιγμό της τελευταίας στιγμής. Ευτυχώς εγώ κράτησα το καρότσι ακίνητο – όχι από ψυχραιμία, απλώς επειδή πάγωσα». Η νεαρή μαμά και το μωρό βρίσκονται ακριβώς πίσω από την εκκλησία του Αγίου Διονυσίου. «Η Δημοκρίτου ανεβαίνει, το μηχανάκι κατέβαινε από το πεζοδρόμιο». Δεν ήταν η πρώτη φορά που η κ. Δραγωνέα ένιωσε την απειλή από τα διερχόμενα δίκυκλα σε ένα από τα πιο κεντρικά σημεία της πόλης. «Εχουμε οργανωθεί έτσι ώστε να βγάζουμε πάντοτε μαζί με τον άνδρα μου το παιδί βόλτα, ώστε ο ένας να ελέγχει τον δρόμο από όλες τις πλευρές και ο άλλος να σέρνει το καρότσι».
«Ανάβει πράσινο για τους πεζούς, ξεκινάω με το καρότσι να περάσω απέναντι και ταυτόχρονα περνάει μηχανάκι με κόκκινο», αναφέρει κάτοικος Παγκρατίου.
Δημοσιοποιώντας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης την περιπέτειά της, η κ. Δραγωνέα διαπίστωσε ότι το πρόβλημα είναι γενικευμένο – περισσότεροι από πενήντα γονείς από όλα τα σημεία της Αττικής μοιράστηκαν μαζί της ανάλογες εμπειρίες.
«Πριν από ένα χρόνο, στεκόμασταν μαζί με την κοπέλα μου και το παιδί μας στη Ριζάρη περιμένοντας να διασχίσουμε τη διάβαση», περιγράφει ο κ. Τάσος Τσούκαλης-Δημητριάδης, κάτοικος Παγκρατίου. «Ανάβει πράσινο για τους πεζούς, ξεκινάω με το καρότσι να περάσω απέναντι –δυστυχώς χωρίς να κοιτάξω– και ταυτόχρονα περνάει μηχανάκι με κόκκινο και χτυπάει το καρότσι».
Για καλή τους τύχη, η μαμά είχε πάρει πέντε λεπτά νωρίτερα το παιδί στην αγκαλιά της και το καρότσι ήταν κενό… «Αυτή είναι μια ιστορία από τις πολλές εδώ στο Παγκράτι, που όλοι παρκάρουν όπου θέλουν και περνούν με κόκκινο. Οι διαβάσεις, δε, έξω από το Προεδρικό Μέγαρο και το Μαξίμου είναι απλώς διακοσμητικές και τα αυτοκίνητα τρέχουν με 80 χλμ. το λιγότερο». Ούτε όμως η βόλτα με μάρσιπο είναι απαραίτητα απρόσκοπτη.
«Αποφασίζουμε να πάμε βόλτα, Σάββατο πρωί, με το τριών μηνών μωρό μου στον μάρσιπο και τη γυναίκα μου», διηγείται ο Α.Ξ., κάτοικος Κυψέλης.
«Περπατάμε στο πεζοδρόμιο και έρχεται προς τα πάνω μας με μεγάλη ταχύτητα μηχανάκι γνωστής εταιρείας delivery, το οποίο, αν και μας βλέπει, δεν κατεβαίνει από το πεζοδρόμιο». Το ζευγάρι συνεχίζει και τελικά πεζοί και μηχανάκι σχεδόν διασταυρώνονται. «Τελευταία στιγμή με έσπρωξε η γυναίκα μου και κατεβήκαμε εμείς στον δρόμο». Η κατάσταση δεν διαφέρει ούτε στα προάστια. Σε πλατείες, μάλιστα, όπου συγκεντρώνονται παιδιά προσχολικής ηλικίας και δημοτικού, όπως η πλατεία Αγίου Θωμά στο Γουδί και η κεντρική πλατεία στο Νέο Ηράκλειο, μηχανές μεγάλου κυβισμού κινούνται ανενόχλητες χωρίς καν να μειώνουν ταχύτητα – ενώπιον έντρομων γονέων.
«Είναι διάχυτη η αίσθηση ότι η κυκλοφορία με δίκυκλα έχει αυξηθεί λόγω πανδημίας – περισσότερο delivery και ηλεκτρονικές αγορές, διάθεση αποφυγής των ΜΜΜ αλλά και του κυκλοφοριακού», σχολιάζει η κ. Δραγωνέα, που αναρωτιέται πώς θα μπορεί να κυκλοφορεί με ασφάλεια σε λίγους μήνες με την κόρη της, όταν εκείνη θα αρχίσει να περπατά. Σύμφωνα με τους καταγγέλλοντες γονείς, η δυσκολία να χαρούν τα παιδιά τους τον δημόσιο χώρο, που αποτελεί τα τελευταία δύο χρόνια το μοναδικό ασφαλές «απάγκιο», αποτελεί λόγο μετακόμισης. Το ερώτημα, βέβαια, είναι προς τα πού, καθώς φαίνεται ότι οι γειτονιές που διασφαλίζουν μια ξέγνοιαστη βόλτα είναι μετρημένες στα δάκτυλα του ενός χεριού. Μεγαλώνοντας τους μελλοντικούς Αθηναίους, οι γονείς φιλοδοξούν να τους εμφυσήσουν την τήρηση των ορίων και τον σεβασμό στον πλησίον, πράγμα δύσκολο όταν τα παιδιά γύρω τους βλέπουν καθημερινά να μην ακολουθείται ούτε καν ο φωτεινός σηματοδότης. «Επί πανδημίας επικρατεί μια αίσθηση επείγοντος και κανείς δεν δίνει σημασία στους κανόνες», καταλήγει προβληματισμένη η κ. Δραγωνέα.
Χαρτογράφηση οκτώ διαδρομών για άτομα με αναπηρία
O Κεραμεικός, η Ακρόπολη και ο Εθνικός Κήπος θα γίνουν στο εξής πόλος έλξης και για πολίτες οι οποίοι έως σήμερα δεν ένιωθαν εκεί ευπρόσδεκτοι. Εχοντας γνώση των υπαρχόντων προβλημάτων προσβασιμότητας, ο Δήμος Αθηναίων ανέλαβε την πρωτοβουλία να χαρτογραφήσει οκτώ διαδρομές εντός των ορίων του, τέσσερις κατάλληλες για ανθρώπους με κινητική αναπηρία και τέσσερις για όσους έχουν προβλήματα όρασης. Τις προσβάσιμες διαδρομές χάραξαν από κοινού το «This is Athens», ο επίσημος τουριστικός οδηγός της Αθήνας και βασικός πυλώνας της Εταιρείας Ανάπτυξης και Τουριστικής Προβολής του Δήμου Αθηναίων (ΕΑΤΑ) με την αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία «Με άλλα μάτια». Πρόκειται για περιπάτους πολιτιστικού και τουριστικού ενδιαφέροντος, οι οποίοι περιλαμβάνουν τα λιγότερα δυνατά εμπόδια.Στην πλήρως προσβάσιμη ηλεκτρονική σελίδα https://accessibleroutes.thisisathens.org αποτυπώνονται σε διαδραστικό χάρτη οι προτεινόμενες διαδρομές με όλα τα πιθανά εμπόδια, όπως και τρόποι αποφυγής. Τα βήματα είναι ξεκάθαρα και αναλυτικά και υπάρχει ηχητική δυνατότητα (μέσω widget) για άτομα με προβλήματα όρασης. Για τις ανάγκες της καταγραφής, μάλιστα, συστάθηκαν ομάδες έρευνας ατόμων με κινητική και οπτική αναπηρία, καθώς και άλλων εξειδικευμένων επαγγελματιών, οι οποίοι μελέτησαν τις διαδρομές αξιοποιώντας και τις προσωπικές τους εμπειρίες. Οι πληροφορίες στη σελίδα διατίθενται στα ελληνικά και τα αγγλικά, καθώς η πρωτοβουλία απευθύνεται και σε ξένους επισκέπτες. Επιλέγοντας διαδρομή εμφανίζεται στον χρήστη η καταγραφή των σημείων ενδιαφέροντος, η σύνοψη της διαδρομής, η προσβασιμότητά της, καθώς και η αναλυτική διαδρομή και ο χάρτης που την απεικονίζει με link στο Google Maps. Στη σελίδα αναφέρονται και οι δυνατότητες μετακίνησης με μέσα μαζικής μεταφοράς.
Οι διαδρομές είναι οι εξής: Περίπατος από το ιστορικό κέντρο έως την πλατεία Κεραμεικού (Πλατεία Συντάγματος – Ερμού – Καπνικαρέα – Μοναστηράκι – Θησείο – Γκάζι – Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων – Πλατεία Κεραμεικού), Περίπατος στην Ακρόπολη – «Ξεδιπλώνοντας» την Αρχαία Αθήνα (Διονυσίου Αρεοπαγίτου – Μουσείο Ακρόπολης – Ωδείο Ηρώδου Αττικού – Ιερός Βράχος Ακρόπολης), Περίπατος στην Ομόνοια – Ανακαλύπτουμε τη σύγχρονη Αθήνα (Ακαδημία Αθηνών – Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών – Εθνική Βιβλιοθήκη – Rex – Πολυτεχνείο – Αρχαιολογικό Μουσείο – Ομόνοια), Περίπατος στον Εθνικό Κήπο και τα κοντινά αξιοθέατα (Εθνικός Κήπος – Ζάππειο – Ολυμπιείο – Παναθηναϊκό Στάδιο – Βουλή – Μνημείο Αγνωστου Στρατιώτη).
Σχέδιο κατά της οδηγικής αυθαιρεσίας
Εν εξελίξει βρίσκεται επιχειρησιακό σχέδιο που υλοποιεί η Δημοτική Αστυνομία της Αθήνας μαζί με την Τροχαία στα πέριξ του Συντάγματος και του εμπορικού τριγώνου της πόλης. Στο στόχαστρο βρίσκονται η αντικοινωνική οδική συμπεριφορά και η αυθαιρεσία των οδηγών δικύκλων. «Αυξήθηκε πράγματι ο αριθμός των μοτοσικλετών στο κέντρο, ειδικά όσο δεν υπήρχε δακτύλιος και επικρατούσε κομφούζιο», επιβεβαιώνει ο διευθυντής της Δημοτικής Αστυνομίας, κ. Γιώργος Βλάχος. Στις οδούς Κολοκοτρώνη και Καραγιώργη Σερβίας σημειώθηκαν οι περισσότερες παραβάσεις δικύκλων. «Γίνονται πολλές καταγγελίες για κατάληψη πεζοδρομίων από σταθμευμένα δίκυκλα», προσθέτει ο ίδιος. Ωστόσο, η αρμοδιότητα της Δημοτικής Αστυνομίας περιορίζεται στην παράνομη στάθμευση, ενώ ως προς την οδηγική συμπεριφορά έχει δικαιοδοσία παρέμβασης μόνον όταν πιάνεται επ’ αυτοφώρω ο οδηγός- παραβάτης. Συγκεκριμένα, αν ο μοτοσικλετιστής κυκλοφορεί σε πλατείες, πεζοδρόμους, πεζοδρόμια, νησίδες ασφαλείας και διαχωριστικές νησίδες ή ειδικά ερείσματα, το πρόστιμο που του αναλογεί είναι 100 ευρώ, ενώ επιπλέον του αφαιρούνται πέντε πόντοι ΣΕΣΟ (Σύστημα Ελέγχου Συμπεριφοράς Οδηγών). Τέτοιου τύπου διελεύσεις η Δημοτική Αστυνομία κατέγραψε 67 φορές στο διάστημα Σεπτεμβρίου – Νοεμβρίου. Συνολικά, τα πρόστιμα σε δίκυκλα με διάφορες αιτιολογίες ανήλθαν σε 5.695. Οι περισσότερες κλήσεις σε Ι.Χ. και μοτοσικλέτες δόθηκαν επί της Ερμού (725) και της Πατριάρχου Ιωακείμ (682), ενώ ακολουθούν η Μεσογείων, η Χατζηχρήστου, η Αμερικής και η Ακαδημίας.
«Οι οδηγοί θέλουν να έχουν οπτική επαφή με τα δίκυκλά τους, γιατί φοβούνται τις κλοπές, με αποτέλεσμα να τα αφήνουν οπουδήποτε», αναφέρει ο κ. Βλάχος επισημαίνοντας έναν από τους λόγους που συντηρούν την παράνομη στάθμευση, καθώς οι θέσεις parking για δίκυκλα είναι λιγοστές. «Ωστόσο, στο πλαίσιο του Μεγάλου Περιπάτου έχουμε σχεδιάσει 5.500 επιπλέον θέσεις στάθμευσης για μοτοσικλέτες, εκ των οποίων έχουν ήδη δοθεί οι 2.500», λέει στην «Κ». Ο ίδιος ευελπιστεί ότι οι περισσότερες θέσεις στάθμευσης θα συμβάλουν μακροπρόθεσμα στην αποσυμφόρηση της κατάστασης, την οποία όλοι χρονικά τοποθετούν μετά το πέρας της πανδημίας.
Μεγάλος ο αριθμός των δικύκλων
Οι οδηγοί μοτοσικλετών νιώθουν ότι ο Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας δεν… τους αφορά, ενώ οι δήμοι δεν θέτουν ως προτεραιότητα τη χωροθέτηση θέσεων στάθμευσης. Αυτοί είναι μόνον ορισμένοι από τους λόγους που έχουν δημιουργήσει το εκρηκτικό κοκτέιλ στους δρόμους και κυρίως στα πεζοδρόμια των πόλεων, σύμφωνα με τον κ. Θανάση Τσιάνο, γενικό γραμματέα του Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων. «Στην Ελλάδα, όπου το εύκρατο κλίμα ευνοεί τη χρήση δικύκλων, έχουμε αναλογικά μεγάλο αριθμό μοτοσικλετών – αναλογούν στο 10% του συνόλου των οχημάτων». Οι οδηγοί τους συμπεριφέρονται λες και «όλα επιτρέπονται» χάρη στον μικρό κυβισμό των οχημάτων τους, εκμεταλλευόμενοι και την ως επί το πλείστον ανεπαρκή αστυνόμευση. Ετσι, διασχίζουν μονόδρομους ανάποδα, «ανεβαίνουν» χωρίς δεύτερη σκέψη και χωρίς να μειώνουν την ταχύτητά τους σε πεζοδρόμια και σταθμεύουν σε οποιοδήποτε σημείο τούς διευκολύνει. Συχνά, βέβαια, πρόκειται για επαγγελματίες διανομείς που εργάζονται υπό ασφυχτική χρονική πίεση.
«Με αυτή τη στάση μειώνουν τη βιώσιμη κινητικότητα στην πόλη, θέτουν σε κίνδυνο την ασφάλεια πεζών και οδηγών, καταστρατηγούν το δικαίωμα του πολίτη να βαδίζει στο πεζοδρόμιο, ενώ μέσω της αυθαίρετης στάθμευσης υποβιβάζουν την αισθητική του δημόσιου χώρου», παραθέτει ο κ. Τσιάνος τις συνέπειες. «Είναι αναμφισβήτητα θέμα παιδείας, ωστόσο μεγάλο μερίδιο ευθύνης έχει και η πολιτεία», διευκρινίζει ο ίδιος, «η χρήση δικύκλων είναι πλέον πολύ διαδεδομένη στις μεγαλουπόλεις, οπότε κατ’ επέκταση έχει αυξηθεί και η ανάγκη για νόμιμη στάθμευση». Οι δήμοι όμως δεν έχουν λάβει την ανάλογη μέριμνα. «Για να χωροθετηθούν θέσεις στάθμευσης, πρέπει να έχουν εκπονηθεί κυκλοφοριακές μελέτες, κάτι που σπάνια πλέον γίνεται», υπογραμμίζει ο ίδιος, «σε αυτές προκειμένου να εξασφαλιστούν θέσεις δικύκλων, προτείνονται συχνά ακόμη και αναπλάσεις οδών». Οι προσπάθειες των περισσότερων δήμων προς αυτή την κατεύθυνση είναι αποσπασματικές, χωρίς συνέχεια.
Η συμπεριφορά των μοτοσικλετιστών, πέρα από αντικοινωνική, μπορεί να αποβεί και αυτοκαταστροφική. «Είναι αποδεδειγμένο ότι είναι πιο ευάλωτοι στα ατυχήματα», επισημαίνει ο κ. Τσιάνος. Ο μεγάλος αριθμός τροχαίων εντός του αστικού ιστού οφείλεται στα δίκυκλα.