Κορωνοϊός: Στο στρατηγείο εντοπισμού των μεταλλάξεων

Κορωνοϊός: Στο στρατηγείο εντοπισμού των μεταλλάξεων

Η επικράτησή του ήταν σχεδόν καθολική. Μεταπηδώντας από ξενιστή σε ξενιστή ταχύτερα από τους ανταγωνιστές του, το στέλεχος «Δέλτα» είχε καταφέρει προς τα τέλη του καλοκαιριού να κυριαρχήσει και στη χώρα μας

5' 1" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Η επικράτησή του ήταν σχεδόν καθολική. Μεταπηδώντας από ξενιστή σε ξενιστή ταχύτερα από τους ανταγωνιστές του, το στέλεχος «Δέλτα» είχε καταφέρει προς τα τέλη του καλοκαιριού να κυριαρχήσει και στη χώρα μας. Εμοιαζε ότι δεν είχε αντίπαλο. Τις τελευταίες εβδομάδες, όμως, οι επιστήμονες που χαρτογραφούν την εξάπλωση παραλλαγμένων στελεχών του SARS‑CoV‑2 στο Ελληνικό Κέντρο Γονιδιωματικής του Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών βρίσκονται ξανά σε επιφυλακή. Το κυνήγι των μεταλλάξεων δεν έχει τελειώσει.

Η εμφάνιση του νέου στελέχους «Ομικρον», πρώτα στη Νότια Αφρική και έπειτα σε άλλες γωνιές του κόσμου, έχει οδηγήσει σε εντατικοποίηση της ήδη αδιάκοπης εργασίας τους. Ακόμη δεν είναι ξεκάθαρο εάν θα εκθρονίσει την παραλλαγή «Δέλτα» ούτε εάν προκαλεί πιο βαριά νόσηση. Η πρώτη καταγραφή των χαρακτηριστικών του, όμως, καθώς και ο ρυθμός εξάπλωσής του στη Βρετανία, στη Δανία και σε άλλα κράτη έχουν θορυβήσει, οδηγώντας στη λήψη νέων περιοριστικών μέτρων και έχουν επισπεύσει τη χορήγηση αναμνηστικών δόσεων του εμβολίου.

Κορωνοϊός: Στο στρατηγείο εντοπισμού των μεταλλάξεων-1
Από το πρώτο στάδιο της παραλαβής των δειγμάτων μέχρι την ολοκλήρωση των αναλύσεων μεσολαβούν τέσσερα 24ωρα. (Φωτ. ΟΡΕΣΤΗΣ ΣΕΦΕΡΟΓΛΟΥ)

«Οσο βρίσκει χώρο και μεγαλώνει ο ιός χωρίς αντίσταση, χωρίς την πρώτη γραμμή άμυνας που είναι τα αντισώματα από τον εμβολιασμό, τότε θα πολλαπλασιάζεται ανεξέλεγκτα. Οσο πιο γρήγορα και αγχωτικά πολλαπλασιάζεται τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα να αντιγράψει κάπου λάθος τον εαυτό του. Αυτά τα λάθη μπορεί να δώσουν στον ιό ένα εκλεκτικό πλεονέκτημα που μπορεί να σχετίζεται με τη μεταδοτικότητα ή την ανοσιακή διαφυγή», λέει στην «Κ» η ερευνήτρια Κατερίνα Ζώη, υπεύθυνη διαγνωστικής λειτουργίας στο Ελληνικό Κέντρο Γονιδιωματικής.

Από τις 6 Νοεμβρίου μέχρι και τις 13 Δεκεμβρίου η αλληλούχιση και ανάλυση του γονιδιώματος του ιού επιβεβαίωσε 17 κρούσματα του στελέχους «Ομικρον» στη χώρα μας σε 1.173 δείγματα που είχαν επιλεγεί τυχαιοποιημένα ή στοχευμένα. Τα πρώτα πέντε κρούσματα που είχαν ανιχνευθεί εμφάνιζαν ήπια συμπτώματα, αλλά είχαν υψηλό ιικό φορτίο. Δύο εξ αυτών είχαν ταξιδέψει πρόσφατα από τη Νότια Αφρική προς την Ελλάδα, άλλοι δύο είχαν φτάσει από τη Γαλλία.

Κορωνοϊός: Στο στρατηγείο εντοπισμού των μεταλλάξεων-2
Μετά την παραλαβή των δειγμάτων ακολουθεί το στάδιο ενίσχυσης του γενετικού υλικού του ιού. (Φωτ. ΟΡΕΣΤΗΣ ΣΕΦΕΡΟΓΛΟΥ)

«Τη δεδομένη χρονική στιγμή είναι αναγκαίο να ελέγξουμε όσο το δυνατόν νωρίτερα όσα περισσότερα δείγματα μας στέλνουν», λέει η κ. Ζώη. «Και από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων υπάρχει οδηγία να αυξηθεί η δυναμική, ο αριθμός των ελέγχων με αλληλούχιση».

Βιβλιοθήκες αλληλούχισης

Στο εργαστήριό τους φτάνουν πλέον κατά βάση δείγματα που στέλνονται από την Πολιτική Προστασία, που έχουν συλλεγεί κυρίως από τις πύλες εισόδου της χώρας, αλλά και από τα συνεργαζόμενα εργαστήρια του Εθνικού Δικτύου Γονιδιωματικής Επιτήρησης υπό τον συντονισμό του ΕΟΔΥ. Μετά την παραλαβή τους ακολουθεί η διαδικασία της κατασκευής βιβλιοθηκών αλληλούχισης νέας γενιάς, δηλαδή το στάδιο ενίσχυσης του γενετικού υλικού του ιού. Επειτα τα δείγματα εισάγονται σε ειδικά μηχανήματα, τους αλληλουχητές DNA.

Το πρωτόκολλο, από την παραλαβή του γενετικού υλικού μέχρι την ολοκλήρωση της αλληλούχισης διαρκεί περίπου τέσσερις ημέρες, ενώ υπάρχει η δυνατότητα ανάλυσης έως και 1.500 δειγμάτων την εβδομάδα. Ο Γιάννης Βατσέλας, εργαστηριακός υπεύθυνος στο Κέντρο Γονιδιωματικής, εξηγεί στην «Κ» ότι μετά την εμφάνιση της παραλλαγής «Ομικρον» έχουν υπερδιπλασιάσει τον αριθμό των δειγμάτων που ελέγχουν, φτάνοντας τα 1.000 εβδομαδιαίως. Παράλληλα μπορούν να ερευνήσουν και δείγματα τα οποία θεωρούνται έκτακτα.

Από την επικράτηση της παραλλαγής «Δέλτα», στην επιφυλακή για το στέλεχος «Ομικρον». Ο αγώνας δρόμου στο Ελληνικό Κέντρο Γονιδιωματικής της Ακαδημίας Αθηνών.

Μετά την ολοκλήρωση του έργου των αλληλουχητών DNA ακολουθεί η ανάλυση στον υπερυπολογιστή του Κέντρου Γονιδιωματικής, που πραγματοποιεί όλες τις βιοπληροφορικές αναλύσεις, ώστε να ταυτοποιηθεί με ακρίβεια ποιο στέλεχος του ιού εντοπίστηκε σε κάποιο δείγμα, καθώς και τι μεταλλάξεις φέρει.

Τόσο ο κ. Βατσέλας όσο και η κ. Ζώη αναφέρουν ότι δεν αναμένουν με αυτή την επιτήρηση να αναχαιτιστεί η διασπορά του στελέχους «Ομικρον». Αυτό που προσδοκούν είναι να ανακοπεί η ορμή με την οποία θα μπορέσει να διαδοθεί, να μην υπάρξει κάποιο περιθώριο για ραγδαία αύξηση, ώστε να κερδηθεί χρόνος και να εφαρμόσουν άλλες στρατηγικές άμυνας, όπως την επιτάχυνση της χορήγησης αναμνηστικής δόσης σε εμβολιασθέντες.

Σχετικά με τη βαρύτητα του στελέχους «Ομικρον» λένε ότι είναι ακόμη πρόωρο να βγει κάποιο τελικό συμπέρασμα. Η κ. Ζώη αναφέρει τις πρώτες ενδείξεις που έχουν προκύψει από την εξάπλωση του παραλλαγμένου στελέχους στη Νότια Αφρική, επισημαίνοντας όμως ότι εκεί είχε εμβολιαστεί το 24% του πληθυσμού της χώρας, ενώ στο σύνολο της αφρικανικής ηπείρου το αντίστοιχο ποσοστό δεν ξεπερνούσε το 7%. Ακόμη και το γεγονός ότι η ραγδαία αύξηση κρουσμάτων που παρατηρήθηκε εκεί σχετιζόταν με ηπιότερη νόσηση, δεν θα μπορούσε να ληφθεί ως χαρακτηριστικό αυτής της παραλλαγής, καθώς τα συγκεκριμένα στοιχεία αφορούσαν κυρίως ανθρώπους νεαρής ηλικίας.

Κορωνοϊός: Στο στρατηγείο εντοπισμού των μεταλλάξεων-3
Οι ερευνητές εργάζονται σε εντατικούς ρυθμούς για την ανίχνευση των μεταλλάξεων. (Φωτ. ΟΡΕΣΤΗΣ ΣΕΦΕΡΟΓΛΟΥ)

«Η “Ομικρον” έχει 32 μεταλλάξεις στην πρωτεΐνη-ακίδα την οποία χρησιμοποιεί ο ιός για να εισέλθει στον οργανισμό μας. Κάποιες από αυτές τις μεταλλάξεις τις έχουμε βρει και σε άλλα στελέχη, όπως το “Αλφα”. Για κάποιες από τις μεταλλάξεις δεν έχουμε πληροφορίες. Μπορούμε με τη χρήση προβλεπτικών μοντέλων να έχουμε κάποιες πρωταρχικές ενδείξεις για το αν αυτές οι μεταλλάξεις συσχετίζονται με αυξημένη μεταδοτικότητα ή ανοσιακή διαφυγή. Παρ’ όλα αυτά δεν ξέρουμε ακόμα πώς ο συνδυασμός όλων αυτών των μεταλλάξεων σε ένα στέλεχος θα διαμορφώσει και την τελική κατάσταση», λέει η κ. Ζώη.

Ο τρόπος με τον οποίο εμφανίστηκαν, πρώτα σε χώρες με μικρή εμβολιαστική κάλυψη τόσο το στέλεχος «Δέλτα» όσο και το «Ομικρον» και εξαπλώθηκαν έπειτα ανά τον κόσμο, πλήττοντας κυρίως ανεμβολίαστους, δείχνει πως ό,τι συμβαίνει σε κάποια άλλη γωνιά του πλανήτη μπορεί να έχει αντίκτυπο και στη δική μας ζωή. «Μια πανδημία δεν είναι προσωπική υπόθεση του καθενός. Είμαστε ένα μεγάλο χωριό, μια παγκόσμια κοινότητα», λέει η κ. Ζώη. «Οσο οι άνθρωποι επικοινωνούν, γιατί δεν μπορείς να σταματήσεις τη ζωή, ο ιός θα κυκλοφορεί. Δεν αρκεί όμως να προστατεύσουμε μόνο το σπίτι μας. Αν καίγεται το δάσος δεν φτάνει μόνο μια αντιπυρική ζώνη για να προστατέψει το σπίτι μας».

Ειδήσεις σήμερα

Στόχος, η καθυστέρηση επέλασης της πανδημίας

«Όμικρον»: Πρόκληση άνευ προηγουμένου η τελευταία μετάλλαξη

«Μαμά, κλείσε μου γρήγορα ραντεβού να κάνω το εμβόλιο»

Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr 

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή