Η ανάλυση των δεδομένων προηγούμενων ιών μάς δείχνει ότι ξεκίνησαν ως επικίνδυνοι και συνέχιζαν να μεταλλάσσονται και να απειλούν ολοένα και πιο σοβαρά την κοινωνία. Μετά την επίμονη και οργανωμένη αντίδραση της κοινωνίας, κατέληγαν να γίνουν ενδημικοί. Η μεταδοτικότητα και η θνησιμότητα των μεταλλάξεων ανησυχούν την κοινωνία. Η εξασθένηση είτε της μεταδοτικότητας είτε της θνησιμότητας κάποιας μετάλλαξης ίσως να μαρτυρεί την εξασθένηση και των επόμενων μεταλλάξεων έως ότου ο ιός γίνει ενδημικός.
Η μετάλλαξη «Ομικρον» διαδίδεται σε όλο τον κόσμο με πολύ υψηλό ρυθμό, καθώς τα κρούσματα διπλασιάζονται κάθε δύο έως τρεις ημέρες. Οσον αφορά τη θνησιμότητα, εξαρτάται από τις νοσηλείες, όπου υπάρχουν ενθαρρυντικά στοιχεία για αρκετά μικρότερα επίπεδα. Χρειάζονται περαιτέρω δεδομένα για να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα.
Με δεδομένο ότι η «Ομικρον» μεταδίδεται 3-4 φορές περισσότερο από τη «Δέλτα», θα πρέπει να δούμε 3-4 φορές λιγότερες νοσηλείες και θανάτους για να αντισταθμιστεί η υψηλή μεταδοτικότητα έναντι της «Δέλτα». Σύμφωνα με τα δεδομένα της Gauteng της Ν. Αφρικής, το κύμα της «Ομικρον» κορυφώθηκε και ήδη μειώνεται σταθερά, ήταν μικρότερης χρονικής διάρκειας (σε 1,5 μήνα έφθασε στην κορυφή), έφθασε στο 90% της κορυφής της «Δέλτα», οι εισαγωγές στα νοσοκομεία ήταν 50% λιγότερες και οι θάνατοι ήταν 85% λιγότεροι σε σχέση με τη «Δέλτα». Παρόλο που αυτά τα δεδομένα είναι πολύ ενθαρρυντικά, υπάρχουν αρκετές διαφορές με την Ελλάδα (μικρή μέση ηλικία, καλοκαίρι κ.λπ.) και πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί έως ότου δούμε τα πραγματικά δεδομένα της χώρας μας. Αντίστοιχα ενθαρρυντικά είναι τα δεδομένα από τη Δανία, τη Γερμανία, τη Νορβηγία, την Ελβετία, την Ιταλία, τον Καναδά και το Ηνωμένο Βασίλειο. Ομως, ένα μικρό ποσοστό ενός μεγάλου αριθμού μπορεί να είναι ένας μεγάλος αριθμός και κυρίως για τη χώρα μας, όπου η «Δέλτα» επιμένει δίνοντας υψηλό επίπεδο θανάτων.
Η κόκκινη καμπύλη απεικονίζει την πορεία των κρουσμάτων όταν αυτά διπλασιάζονται κάθε δύο ημέρες και η μπλε καμπύλη όταν διπλασιάζονται κάθε τρεις ημέρες. Στον οριζόντιο άξονα απεικονίζονται οι ημέρες της εξέλιξης του κύματος. Τα πρόσφατα μέτρα της πολιτείας έχουν σκοπό να καθυστερήσουν την εμφάνιση του διπλασιασμού των κρουσμάτων κάθε δύο μέρες. Ο διπλασιασμός των κρουσμάτων κάθε τρεις αντί για δύο ημέρες θα καθυστερήσει την ανάπτυξη του κύματος περίπου 10 ημέρες και θα κατανείμει την πίεση στα νοσοκομεία σε περισσότερες ημέρες. Εάν τα μέτρα τηρηθούν, ίσως ο διπλασιασμός των κρουσμάτων να γίνεται κάθε τέσσερις μέρες, οπότε η καθυστέρηση ανάπτυξης του κύματος θα είναι περίπου 20 ημέρες. Αυτός ο χρόνος θα είναι πολύτιμος για την επίσπευση των εμβολιασμών. Παρ’ όλα αυτά, η απότομη άνοδος των κρουσμάτων θα αντιστοιχεί και σε μειωμένη διάρκεια του κύματος.
Τα δεδομένα δείχνουν ότι ο εμβολιασμός και η τήρηση των μέτρων είναι μονόδρομος.
Μέχρι σήμερα είναι εμβολιασμένο περίπου το 70% του πληθυσμού με μία δόση και περίπου το 65% με δύο δόσεις. Περίπου το 30% έχει λάβει την αναμνηστική δόση. Καθώς η «Ομικρον» παρακάμπτει την ανοσία, ένα μέρος των μολύνσεων θα προέρχεται από τη «δεξαμενή» των εμβολιασμένων και αυτών που ήδη έχουν νοσήσει και το υπόλοιπο από τους μη έχοντες ανοσία. Χρειάζονται περισσότερα πραγματικά δεδομένα για να δούμε το ακριβές ποσοστό αυτών που θα νοσηλευτούν. Εν τω μεταξύ, τα δεδομένα δείχνουν ότι ο εμβολιασμός και η τήρηση των μέτρων είναι μονόδρομος για την αντιμετώπιση της «Ομικρον».
* Ο κ. Γιώργος Ατσαλάκης είναι καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης.
** Ο κ. Βασίλης Τσούμπρης είναι ερευνητής, Εργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης.