Μία νέα σελίδα στην ιστορία της ιατρικής άρχισε να γράφεται στις αρχές της εβδομάδας, γεμίζοντας ελπίδα εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους που περιμένουν, συχνά μάταια, συμβατό μόσχευμα στις λίστες αναμονής των εξειδικευμένων κέντρων.
Η πρώτη ετερόλογη μεταμόσχευση καρδιάς από γενετικά τροποποιημένο χοίρο σε έναν 57χρονο Αμερικανό καρδιοπαθή τελικού σταδίου σηματοδοτεί, αισιοδοξούν οι επιστήμονες, την αρχή του τέλους της δραματικής έλλειψης μοσχευμάτων.
Η διάρκειας οκτώ ωρών χειρουργική επέμβαση, που πραγματοποιήθηκε από τον δρα Μπάρτλεϊ Γκρίφιθ, ολοκληρώθηκε με επιτυχία στα τέλη της περασμένης εβδομάδας, στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ στη Βαλτιμόρη.
Η κατάσταση του λήπτη του μοσχεύματος κρίθηκε ικανοποιητική, μετά την παρέλευση των πρώτων κρίσιμων 24ώρων. Οι ειδικοί, ωστόσο, προειδοποίησαν ότι αδυνατούν να διαβεβαιώσουν ότι ξεπεράστηκε κάθε κίνδυνος, αλλά παραμένουν αισιόδοξοι.
Δικαιωματικά στην πρώτη ετερόλογη μεταμόσχευση καρδιάς αξίζει περίοπτη θέση στην ιστορία της ιατρικής. Παρόμοιες προσπάθειες πραγματοποιήθηκαν τα περασμένα χρόνια, χωρίς ωστόσο να ευοδωθούν.
Οι επιστήμονες αισιοδοξούν ότι είναι η αρχή του τέλους της δραματικής έλλειψης μοσχευμάτων.
Αυτή τη φορά η έκβαση ήταν διαφορετική, χάρη στην εξέλιξη της γενετικής μηχανικής, που την τελευταία δεκαετία έκανε άλματα, χαρίζοντας στους ειδικούς ένα πολύτιμο εργαλείο. Οι επιστήμονες μπορούν πλέον να παρέμβουν στο γονιδίωμα ανθρώπου και ζώων. Αυτό ακριβώς αποτέλεσε την προϋπόθεση για την επιτυχία της πρόσφατης καρδιακής ξενομεταμόσχευσης.
H καρδιά που έλαβε ο 57χρονος ασθενής αφαιρέθηκε από γενετικώς τροποποιημένο χοίρο που δημιούργησε η εταιρεία αναγεννητικής ιατρικής Revivicor. Το γονιδίωμα του «δωρητή» είχε μεταβληθεί ώστε να αδρανοποιηθούν τρία γονίδια που συνδέονται με την αυτόματη απόρριψη του μοσχεύματος από το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Ταυτόχρονα, είχαν προστεθεί έξι ανθρώπινα γονίδια, τα οποία, επίσης, κατέστησαν το μόσχευμα καλύτερα ανεκτό στον ανθρώπινο οργανισμό, μειώνοντας περαιτέρω τον κίνδυνο απόρριψης. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ερευνητές «έσβησαν» το γονίδιο του ζώου που ευθύνεται για την αύξηση της καρδιακής μάζας του.
Παρά τον καλό προγραμματισμό, ο δρ Γκρίφιθ και οι συνεργάτες του αντιμετώπισαν στο χειρουργείο προβλήματα της τελευταίας στιγμής. Το σχήμα της καρδιάς του ζώου χρειάστηκε να μεταβληθεί με πλαστική χειρουργική, προκειμένου να ταιριάζει απόλυτα στον 57χρονο ασθενή. Η επιστημονική ομάδα, επίσης, παρασκεύασε ένα νέο εξειδικευμένο ανοσοκατασταλτικό σκεύασμα, που αποτρέπει την απόρριψη του μοσχεύματος.
Παρά την επιτυχία της ξενομεταμόσχευσης και την «απόδειξη επί της αρχής» του εγχειρήματος, οι κίνδυνοι μιας τέτοιας επέμβασης παραμένουν σημαντικοί.
Τα μοσχεύματα, ακόμα και όταν προέρχονται από συμβατό ανθρώπινο δότη, μπορεί να απορριφθούν. Για να περιοριστεί ο κίνδυνος, οι μεταμοσχευμένοι ασθενείς επιβάλλεται να λαμβάνουν διά βίου ανοσοκατασταλτικά φάρμακα, τα οποία, ταυτόχρονα, τους καθιστούν ιδιαίτερα ευάλωτους σε κάθε λοίμωξη, όπως από τον κορωνοϊό. Παρόμοιες ετερόλογες μεταμοσχεύσεις πραγματοποιήθηκαν τον Σεπτέμβριο και τον Νοέμβριο στο νοσοκομείο NYU Langone Health της Νέας Υόρκης. Σε αυτές τις επεμβάσεις οι ειδικοί μεταμόσχευσαν νεφρούς από γενετικώς τροποποιημένους χοίρους, που, επίσης, είχε παραγάγει η Revivicor. Οι δέκτες των μοσχευμάτων ήταν εγκεφαλικά νεκροί ασθενείς που παρέμεναν στη ζωή μόνο χάρη στη μηχανική υποστήριξη. Ομως οι επεμβάσεις στέφθηκαν από επιτυχία και οι νεφροί λειτουργήσαν κανονικά, ακριβώς όπως θα περίμενε κάνεις από ανθρώπινα όργανα.
Οι πρώτες επιτυχημένες ξενομεταμοσχεύσεις αναπτέρωσαν τις ελπίδες των χιλιάδων αρρώστων που έχουν την ανάγκη συμβατών μοσχευμάτων προκειμένου να επιζήσουν. Αυτό όμως, επί του παρόντος, είναι ευχή και ελπίδα, αλλά ο δρόμος μέχρι την υλοποίηση μακρύς.