Ζυγίζει γύρω στα δυόμισι κιλά και το μεταφέρει παντού, κρεμασμένο από τον ώμο του. Το τσαντάκι συνδέεται με καλώδιο στο σώμα του και λειτουργεί ως μια γέφυρα που τον κρατάει στη ζωή, για όσο διάστημα διαρκεί η αναμονή μέχρι την εύρεση μοσχεύματος. «Είναι η καρδιά σου. Σαν να την έχεις βγάλει και την κουβαλάς μαζί σου, όπου κι αν πας», λέει ο 37χρονος Μιχάλης Μαζαράκας, ασθενής με καρδιακή ανεπάρκεια τελικού σταδίου, στον οποίο έχει εμφυτευθεί συσκευή μηχανικής υποστήριξης.
Το 2017 ο κ. Μαζαράκας, κατά τη διάρκεια της εργασίας του ως επαγγελματίας οδηγός, αισθάνθηκε αιφνιδίως βαρύ πόνο στο στήθος, μούδιασμα στα χέρια και μεγάλη κόπωση. Οι εξετάσεις που έκανε έδειξαν το σοβαρό καρδιολογικό πρόβλημα που αντιμετώπιζε. Του τοποθέτησαν απινιδωτή και η καθημερινότητά του περιορίστηκε αισθητά. «Δεν μπορούσα πλέον να δουλέψω, πήρα αναπηρική σύνταξη. Μου ήταν δύσκολο να περπατήσω, να φάω, έμπαινα συχνά στα νοσοκομεία γιατί έκανα συνέχεια ανακοπές», σημειώνει. Ωσπου την περασμένη άνοιξη κρίθηκε από τους θεράποντες γιατρούς στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο ότι η μηχανική υποβοήθηση (τεχνητή καρδιά) ήταν μονόδρομος, μέχρι τη μεταμόσχευση.
«Είναι ψυχοφθόρο», λέει ο κ. Μαζαράκας, πατέρας δύο παιδιών, για το διάστημα της αναμονής. «Γιατί δεν ξέρεις τι θα γίνει αύριο, τι σε περιμένει». Κανείς δεν μπορεί να πει με ακρίβεια πότε θα βρεθεί μόσχευμα. Ο Σταμάτης Αδαμόπουλος, διευθυντής στη Μονάδα Καρδιακής Ανεπάρκειας και υπεύθυνος του προγράμματος μεταμοσχεύσεων καρδιάς στο Ωνάσειο, λέει ότι κατά μέσον όρο η αναμονή διαρκεί 18 με 20 μήνες (χρόνος μεγαλύτερος σε σχέση με άλλα ευρωπαϊκά κράτη λόγω της σπανιότητας των δοτών στην Ελλάδα). Υπήρξε πάντως ασθενής σε παρόμοια μηχανική υποστήριξη με τον κ. Μαζαράκα που μεταμοσχεύτηκε έπειτα από έξι χρόνια. Τριάντα πέντε άνθρωποι βρίσκονται σήμερα σε λίστα αναμονής για μεταμόσχευση καρδιάς στη χώρα μας, εκ των οποίων οι 13 ζουν με μηχανική υποστήριξη αριστερής κοιλίας.
Η είδηση της πρόσφατης μεταμόσχευσης καρδιάς ενός γενετικώς τροποποιημένου χοίρου σε 57χρονο ασθενή στη Βαλτιμόρη των ΗΠΑ δεν πέρασε απαρατήρητη από τον κ. Μαζαράκα. «Μου φάνηκε πρωτοποριακό», λέει. «Μπορεί σε μερικά χρόνια να μας γλιτώσει από την αναμονή για τη μεταμόσχευση. Ακόμη όμως είναι σε πειραματικό στάδιο, πρέπει να δούμε πώς θα εξελιχθεί». «Είναι ένα ελπιδοφόρο νέο, γίνεται μια καινοτόμος προσπάθεια», σχολιάζει και ο Χρήστος Σβάρνας, πρόεδρος του Πανελληνίου Συλλόγου Μεταμοσχευμένων Νεφρού.
Σημαντικό βήμα
«Μπορεί από έναν άνθρωπο που έχει χαθεί να πάρουν τουλάχιστον άλλοι πέντε ζωή».
Ο Ιωάννης Μπολέτης, πρόεδρος του Ωνασείου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου, διευθυντής της Νεφρολογικής Κλινικής και της Μονάδας Μεταμοσχεύσεων Νεφρού του Λαϊκού Νοσοκομείου της Αθήνας, αναγνωρίζει ότι η επέμβαση-ορόσημο στις ΗΠΑ είναι ένα σημαντικό βήμα για το μέλλον των μεταμοσχεύσεων. Ωστόσο επισημαίνει ότι δεν υπάρχει περιθώριο για επανάπαυση. Τονίζει ότι στην Ελλάδα η δωρεά οργάνων παραμένει σε χαμηλά επίπεδα σε σύγκριση με άλλα ευρωπαϊκά κράτη. Αναφέρει ενδεικτικά ότι μας αναλογούν πέντε με έξι δότες ανά εκατομμύριο πληθυσμού, ενώ ο ευρωπαϊκός μέσος όρος φτάνει το 22.
Ερωτηθείς για το τι φταίει, λέει ότι στο παρελθόν οι προσεγγίσεις ήταν αποσπασματικές και υπογραμμίζει ότι πλέον υπάρχουν οι προϋποθέσεις για να αλλάξει αυτό. Τον περασμένο Ιούλιο, το Ιδρυμα Ωνάση παρέδωσε στην κυβέρνηση ένα ολοκληρωμένο εθνικό σχέδιο μεταμοσχεύσεων. Εργο που ανατέθηκε στο London School of Economics με τη συνεργασία του Imperial College London και εκπονήθηκε από ερευνητική ομάδα Ελλήνων και ξένων επιστημόνων με επικεφαλής τους καθηγητές Ηλία Μόσιαλο και Βασίλη Παπαλόη. Βάσει των στοιχείων που είχαν παρουσιάσει, η κατάσταση σχετικά με τις μεταμοσχεύσεις στην Ελλάδα είχε χαρακτηριστεί «απελπιστική». Περισσότεροι από 1.300 άνθρωποι βρίσκονται στη λίστα αναμονής για μεταμόσχευση. Σε αιμοκάθαρση υποβάλλονται 11.500 νεφροπαθείς στη χώρα μας και το 25% θα αποβιώσει τον πρώτο χρόνο. Το διάστημα αναμονής για μεταμόσχευση νεφρού φτάνει κατά μέσον όρο τα 8,8 έτη.
Το 2024 αναμένεται να ολοκληρωθεί η κατασκευή του Ωνασείου Εθνικού Μεταμοσχευτικού Κέντρου, ενώ μεταξύ άλλων στο σχέδιο που προτάθηκε στην πολιτεία γίνεται μνεία στον κομβικό ρόλο των τοπικών συντονιστών δωρεάς οργάνων. Θα βρίσκονται στις ΜΕΘ παρακολουθώντας τους δυνητικούς δότες, ασθενείς με καταστροφική και μη αναστρέψιμη εγκεφαλική βλάβη στους οποίους διαγιγνώσκεται εγκεφαλικός θάνατος. Θα συνεργάζονται με τους γιατρούς της εντατικής και θα ενημερώνουν συγγενείς σχετικά με τη δωρεά οργάνων. Ηδη έχουν επιλέγει επτά άτομα ως τοπικοί συντονιστές στην Ελλάδα, οι οποίοι μέσα στους επόμενους μήνες θα προσληφθούν, θα εκπαιδευθούν και θα τοποθετηθούν πιλοτικά σε ΜΕΘ με δωρεά του Ιδρύματος Ωνάση.
Με τη μηχανική υποβοήθηση ο κ. Μαζαράκας κατάφερε να ανακτήσει αρκετές από τις δυνάμεις του. Ο κ. Αδαμόπουλος εξηγεί ότι ασθενείς όπως ο 37χρονος είναι μεν εξαρτημένοι από το μηχάνημα και πρέπει να λαμβάνουν αντιπηκτική αγωγή, ωστόσο καταφέρνουν να γίνουν και πάλι δραστήριοι. Μετά την εμφύτευση χρειάστηκε να περάσει κάποιο διάστημα προσαρμογής. «Επρεπε να το συνηθίσω. Στην αρχή μού φαινόταν σαν ένα ξένο σώμα», τονίζει ο κ. Μαζαράκας. «Το βλέπεις με άλλο μάτι όταν πλέον κάνεις πράγματα τα οποία ήταν αδύνατα πριν. Σε ξανανιώνει».
Ο χαμηλός βαθμός ανταπόκρισης των συμπολιτών του στο θέμα της δωρεάς οργάνων από αποβιώσαντες τον έχει προβληματίσει. Επισημαίνει ότι είναι πλέον καιρός ο κόσμος να ευαισθητοποιηθεί. «Μπορεί από έναν άνθρωπο που έχει χαθεί να πάρουν τουλάχιστον άλλοι πέντε ζωή», λέει.