Στη μάχη για την αποτροπή των σοβαρών λοιμώξεων COVID-19 στη χώρα μας ρίχνονται νέα φαρμακευτικά σχήματα. Από την περασμένη Τρίτη έχει ενεργοποιηθεί η διαδικασία για την κατ’ οίκον παράδοση αντιιικών φαρμάκων σε νοσούντες με υψηλό κίνδυνο για σοβαρή COVID-19. Χορηγούνται στα αρχικά στάδια της νόσου και ο στόχος τους είναι να προλάβουν μια επικίνδυνη επιδείνωσή της. Το ενδιαφέρον από τους ασθενείς είναι υψηλό και ήδη τις τρεις πρώτες ημέρες εφαρμογής του προγράμματος είχαν υποβληθεί 384 αιτήσεις για χορήγηση των φαρμάκων, εκ των οποίων 359 είχαν εγκριθεί και είχαν δρομολογηθεί οι αποστολές των φαρμάκων με κούριερ στους ασθενείς.
Ενδημικός ο κορωνοϊός;
Πάντως, οι ειδικοί γιατροί τονίζουν ότι οι νέες φαρμακευτικές επιλογές σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να υποκαταστήσουν τον ρόλο των εμβολίων. Oπως επισημαίνουν, ακόμα και όταν γίνει ο ιός ενδημικός, το επικρατέστερο σενάριο θα είναι να εμβολιαζόμαστε μία φορά τον χρόνο και τα αντιιικά φάρμακα να χρησιμοποιούνται για την προστασία των ασθενών η κατάσταση της υγείας των οποίων δεν τους επιτρέπει να χτίσουν ανοσία έναντι του κορωνοϊού.
«Η διάθεση νέων θεραπειών δεν πρέπει να γίνει αιτία εφησυχασμού απέναντι στον εμβολιασμό. Το εμβόλιο παραμένει το βασικό μας όπλο στη μάχη κατά της πανδημίας», τονίζει στην «Κ» η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας Μίνα Γκάγκα. Oπως σημειώνει, «τα νέα αντιιικά φάρμακα, εφόσον χορηγηθούν τις πρώτες μέρες μετά τη διάγνωση, μπορούν να βοηθήσουν ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας ή με σοβαρά προβλήματα υγείας, οι οποίοι κινδυνεύουν να νοσήσουν βαριά. Η χορήγηση της νέας αυτής θεραπείας είναι πιο εύκολη και καλύτερα ανεκτή από τους ασθενείς, αφού χορηγείται από το στόμα σε μορφή κάψουλας. Επιπλέον, όλη η διαδικασία διάθεσης των φαρμάκων σχεδιάστηκε με τον πιο φιλικό προς τους ασθενείς τρόπο, με τη συνεργασία του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, της ΗΔΙΚΑ και του ΕΟΠΥΥ. Είναι η πρώτη φορά που παρέχεται μαζικά κατ’ οίκον υπηρεσία σε ασθενείς που νοσούν με COVID-19 και σε ασθενείς γενικότερα».
Σύμφωνα με την κ. Γκάγκα, «η χώρα μας είναι από τις πρώτες της Ευρώπης που εξασφάλισε για τους ασθενείς όλες τις μέχρι σήμερα θεραπείες. Κάθε νέα και αποτελεσματική θεραπεία είναι και θα είναι διαθέσιμη εγκαίρως. Πρέπει, βεβαίως, να υπενθυμίσουμε ότι όλες οι θεραπείες, όσο αποτελεσματικές και να είναι, παρεμβαίνουν εκ των υστέρων, αφότου κάποιος νοσήσει. Επομένως, η διάθεση νέων θεραπειών δεν πρέπει να γίνει αιτία εφησυχασμού απέναντι στον εμβολιασμό. Το εμβόλιο παραμένει το βασικό μας όπλο στη μάχη κατά της πανδημίας, προστατεύοντας εμάς και τους γύρω μας».
«Ακόμα και όταν ο ιός γίνει ενδημικός, πιθανότατα θα εμβολιαζόμαστε μία φορά τον χρόνο και τα αντιιικά φάρμακα θα χρησιμοποιούνται για την προστασία ασθενών που αδυνατούν να χτίσουν ανοσία».
Ο καθηγητής, παθολόγος – λοιμωξιολόγος και διευθυντής της Β΄ Παθολογικής Λοιμωξιολογικής Κλινικής του «Υγεία», Αθανάσιος Σκουτέλης, επισημαίνει στην «Κ»: «Η μεγάλη αλλαγή στη φαρμακευτική αντιμετώπιση της COVID-19 είναι ότι πλέον έχουμε σκευάσματα που χορηγούνται από το στόμα, στο σπίτι του ασθενούς, και στοχεύουν στην προφύλαξη από σοβαρή νόσηση. Το πρώτο βήμα είχε γίνει με τα μονοκλωνικά αντισώματα τον περασμένο Νοέμβριο, τα οποία όμως ήταν σε περιορισμένη ποσότητα και έχουν ως “μειονέκτημα” ότι χορηγούνται ενδοφλεβίως σε νοσοκομειακό περιβάλλον. Αυτά εξαντλήθηκαν στις αρχές Ιανουαρίου και από μια πρώτη εικόνα από την εν εξελίξει επεξεργασία των αποτελεσμάτων τους φαίνεται ότι βοήθησαν σημαντικά».
Μολνουπιραβίρη
Η Ελλάδα σε αυτή τη φάση έχει προς διάθεση 5.700 δόσεις από το αντιιικό φάρμακο μολνουπιραβίρη της Merck-MSD και πρόκειται να λάβει επιπλέον 25.000 δόσεις μόλις το φάρμακο λάβει έγκριση από τις ευρωπαϊκές ρυθμιστικές αρχές, κάτι που αναμένεται εντός του μηνός. Για τη διάθεση του αντιιικού χαπιού στους ασθενείς εφαρμόζεται συγκεκριμένη διαδικασία, η οποία περιλαμβάνει την υποβολή της σχετικής αίτησης από τον θεράποντα γιατρό μέσω του συστήματος ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, την έγκριση της αίτησης από ειδική επιτροπή και την ηλεκτρονική συγκατάθεση του ασθενούς που θα λάβει το φάρμακο.
Θετικό rapid ή μοριακό τεστ
Οπως σημειώνει ο κ. Σκουτέλης, προϋπόθεση είναι ο ασθενής να έχει θετικό rapid ή μοριακό τεστ, ενώ η αίτηση θα πρέπει να υποβληθεί εντός τριών ημερών από τη στιγμή της διάγνωσης. Το αντιιικό χορηγείται σε συγκεκριμένες κατηγορίες ασθενών και κυρίως σε άτομα άνω των 65 ετών, άτομα με δείκτη μάζα σώματος πάνω από 35, μεταμοσχευμένους, αιμοκαθαιρόμενους, καρκινοπαθείς, άτομα με χρόνια νεφρική ή ηπατική νόσο, διαβητικούς, υπερτασικούς, με αναπνευστική ή καρδιακή ανεπάρκεια, στεφανιαία νόσο κ.ά.
«Εξαιρούνται οι έγκυοι και οι γυναίκες κατά τη διάρκεια της γαλουχίας. Τονίζεται ότι πρέπει ο ασθενής να έχει ήπια συμπτώματα. Εάν φτάσει στο σημείο που χρειάζεται νοσηλεία ή οξυγόνο, δεν μπορεί να λάβει το φάρμακο», σημειώνει ο κ. Σκουτέλης και τονίζει: «Πρέπει ο κόσμος να καταλάβει ότι μιλάμε για προληπτική αγωγή για να μην εξελιχθεί η νόσος πιο σοβαρά σε κάποιον που έχει μολυνθεί από τον ιό. Σημασία έχει να προλάβει κάποιος τη νόσηση και αυτό μπορεί να γίνει με το εμβόλιο. Επ’ ουδενί τα φάρμακα αυτά δεν είναι υποκατάσταση του εμβολίου. Είναι λάθος αυτή η οπτική. Το εμβόλιο παραμένει μακράν το νούμερο ένα όπλο μας. Τα φάρμακα είναι στη φαρέτρα μας, αλλά επικουρικά. Ακόμα και όταν περάσουμε σε φάση ενδημικότητας του ιού, πάλι τον ίδιο ρόλο θα έχουν. Θα κάνει ο πληθυσμός μία φορά τον χρόνο το εμβόλιο και τα φάρμακα θα χρησιμοποιούνται επικουρικά σε ασθενείς η κατάσταση της υγείας των οποίων δεν επιτρέπει να χτιστεί η ανοσία. Οπως συμβαίνει και με τη γρίπη. Ολοι σκέφτονται πρώτα το εμβόλιο ως μέτρο προστασίας και λιγότερο το αντιιικό Tamiflu».
Paxlovid και Evusheld
Αρχές Μαρτίου αναμένεται να παραλάβει η χώρα μας τα αντιιικά χάπια της Pfizer (Paxlovid), ενώ σε εξέλιξη είναι οι συζητήσεις για την προμήθεια του μονοκλωνικού αντισώματος της AstraZeneca (Evusheld), το οποίο θα μπορεί να χορηγηθεί και ως προφυλακτική αγωγή σε ειδικές περιπτώσεις ατόμων που βρίσκονται σε υψηλή και συνεχή έκθεση στον ιό. Το αντιιικό της Pfizer έλαβε έγκριση πριν από δέκα ημέρες για χρήση στην Ε.Ε., ενώ το μονοκλωνικό της ΑstraZeneca είναι σε κυλιόμενη αξιολόγηση από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων. Οπως σημειώνει στην «Κ» ο καθηγητής Φαρμακολογίας, Φαρμακογονιδιωματικής και Ιατρικής Ακρίβειας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Ευάγγελος Μανωλόπουλος, «ο αμερικανικός FDA προκρίνει τρία αντιιικά φάρμακα που μπορούν να χορηγηθούν σε άτομα με κίνδυνο σοβαρής νόσησης, τα οποία δεν είναι σε θέση να ανταποκριθούν επαρκώς σε ένα εμβόλιο λόγω της κατάστασης της υγείας τους ή της θεραπείας που λαμβάνουν. Tο αντιιικό της Pfizer είναι ένας αναστολέας πρωτεασών και η δράση του εστιάζει στο να εμποδίσει τον ιό να δεσμευθεί στο ανθρώπινο κύτταρο. Χορηγείται στις ΗΠΑ εδώ και κάποιες εβδομάδες ως πρώτη φαρμακευτική επιλογή. Το αντιιικό χάπι της Merck-MSD, που ήδη χορηγείται στη χώρα μας, επάγει μεταλλάξεις στο RNA του ιού, με αποτέλεσμα να αποδιοργανώνει την αναπαραγωγική του μηχανή. Το τρίτο αντιιικό φάρμακο είναι η ρεμντεσιβίρη –ήδη χορηγείται σε νοσηλευόμενους ασθενείς–, η οποία εμποδίζει τον ιό να πολλαπλασιαστεί μέσα στα κύτταρα. Μελέτες έδειξαν ότι εάν χορηγηθεί νωρίς στη νόσο, μπορεί να λειτουργήσει προληπτικά».