«Τούτες τις αλήθειες προσεγγίζει η θεολογία με τρόπο επιστημονικό»
Ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κος Ιερώνυμος Β΄ χαιρέτισε τους πρωτοετείς φοιτητές της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ τη 17η Νοεμβρίου 2020 με τα λόγια αυτά, ανάμεσα σε άλλα όχι λιγότερο σημαντικά. Δεν παρέλειψε να αναφερθεί στην περατότητα του ανθρώπου και εντέλει στην αδυναμία του να εξαντλήσει την αλήθεια, αλλά ούτε και να τονίσει ότι οι νέοι μας θεολόγοι δεν πρέπει επ’ ουδενί να υποτιμήσουν την αξία της έρευνας, ενέχουσα όπως μπορεί να αποδειχτεί, τον σπόρο της αμφισβήτησης. Την ίδια ώρα η προσωπική αναζήτηση του Θεού, η «συζήτηση» μαζί του, φάνηκε από τα συμφραζόμενα του λόγου του Αρχιεπισκόπου ότι δεν αναιρεί την επιστημονική ιδιότητα, ούτε προκαλεί αντιφάσεις που αποδομούν και απορρίπτουν.
Μπορούμε να αναφερθούμε στο έργο του Αρχιεπισκόπου ενόψει της ολοκλήρωσης έως το τρέχον έτος μιας δεκατετραετούς πορείας στην κεφαλή της Εκκλησίας της Ελλάδος και να του ευχηθούμε να παραμείνει στη θέση του όσο ο ίδιος το επιθυμεί και αισθάνεται ότι μπορεί να προσφέρει αγόγγυστα στο πνευματικό και ποιμαντικό έργο το οποίο τόση μεγάλη ανάγκη έχει ο σύγχρονος άνθρωπος. Αυτό θέλουμε και εμείς και αυτή θα είναι η ευχή μας από καρδίας. Όμως είναι καλύτερα να μιλήσουμε για το έργο που περιμένουμε από εκείνον και όχι για εκείνο που έχει ήδη περατώσει, όσο σπουδαίο και αν υπήρξε. Αυτό το έργο, με αφορμή τον τίτλο που δόθηκε σε αυτές τις λίγες γραμμές, φαίνεται ότι έχει ως θεμέλιά του συνεπείς αρχές, που μπορούν να το οδηγήσουν προς το μέλλον ώστε να ανθίσει ακόμα περισσότερο, αποδίδοντας διαρκείς καρπούς. Διότι είναι τώρα μια από τις σπουδαίες εκείνες περιστάσεις που η Εκκλησία βουτά στα ταραγμένα ύδατα της ίδιας της ζωής και επιχειρεί να τα γαληνέψει. Δεν ήταν η πρώτη φορά που ο Αρχιεπίσκοπος εξέφρασε αυτό το πνεύμα, δεδομένης και της προτροπής του στην εκδήλωση του Δήμου Λεβαδέων προς τιμήν του το περασμένο καλοκαίρι: «Όσοι πολεμάνε Θρησκεία και Επιστήμη είναι σε λανθασμένο δρόμο. Θρησκεία και η Επιστήμη έχουν τον χώρο τους και έχουν την δυνατότητα να συνεργαστούν. Άλλωστε είναι υποχρεωμένοι σε αυτήν την συνεργασία».
Η Εκκλησία έχει στηρίξει τις πρωτοβουλίες της επιστήμης, ειδικά της ιατρικής, σε φλέγοντα ζητήματα, όπως έκανε παλαιότερα με το επίμαχο θέμα των μεταμοσχεύσεων. Στη φιλάνθρωπη σκέψη της είναι βαθιά ριζωμένη η αντίληψη ότι η αγαπητική προσφορά, απαλλαγμένη από ποταπά κίνητρα και οφέλη, είναι αποδεκτή από τον Θεό, επομένως και από τους λειτουργούς και τους πιστούς του. Στις ημέρες μας αναδεικνύεται μια ακόμα ευκαιρία για να φανεί ότι η Εκκλησία δεν πρεσβεύει ότι ασκεί το μονοπώλιο στη σωτηρία του ανθρώπου, ειδικά αν αυτή η σωτηρία είναι η σωματική. Έχουν όμως σημασία οι όροι και οι συνθήκες, επάνω από όλα η καθαρότητα του νου που υπαγορεύει τις πρωτοβουλίες και τις κινήσεις. Δεν είναι ο άνθρωπος το κέντρο της ζωής, κατά τρόπο ώστε να μην χρειάζεται τη θρησκεία, ούτε μπορεί να πολεμά μόνος του, ανεξάρτητος από την καθοδήγηση του Θεού και τη συνεργασία των συνανθρώπων του.
Άλλωστε τα είχε εκφράσει αυτά από το 2011 ο Αρχιεπίσκοπος, δεν περίμενε δηλαδή να δει το ποίμνιό του στις εντατικές ή στα κρεβάτια των απλών δωματίων των νοσοκομείων, όπως συμβαίνει τα δύο τελευταία χρόνια τόσο δραματικά και οδυνηρά. Είχε τότε δηλώσει ότι η επιστήμη είναι δώρο του Θεού, επομένως η Εκκλησία είναι υπέρ της προόδου της. Επρόκειτο για ρήση στο πλαίσιο της εκδήλωσης «Χριστιανισμός και Επιστήμη», όπου πρόσθεσε ο ταγός της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας ότι «η επιστήμη είναι η δημιουργική χρήση του ανθρώπινου νου, όταν στο βιβλίο της Γεννήσεως αναφέρεται η φράση αυξάνεσθε, κατακυριεύσατε και φυλάσσειν. Σ’ αυτές τις φράσεις βρίσκεται η απαρχή της έρευνας και της επιστήμης».
Οι προτροπές αυτές έχουν στις ημέρες μας και θα έχουν σε αυτές που πρόκειται να ακολουθήσουν μέγιστη σημασία αφού, πέρα από τη σωματική υπόσταση του ανθρώπου, αποσκοπούν και στην ψυχοσυναισθηματική του υγεία και ευημερία. Τον περασμένο Δεκέμβριο τονίστηκε αυτή η διάσταση στη συνάντηση με τον πάπα Φραγκίσκο, όταν διατυπώθηκε στον λόγο του Αρχιεπισκόπου μας πως εξαιτίας της πανδημικής κρίσης ήρθαν στην επιφάνεια ποικίλα προβλήματα, με χαρακτηριστικότερα τη βία, την ανασφάλεια, τον φόβο, την απελπισία και κυρίως την απογοήτευση. Κυρίευσαν τις καρδιές των ανθρώπων, ανεξάρτητα από το χρώμα, τη θρησκεία ή τη γλώσσα και τον πολιτισμό τους. «Απέναντι στη φθορά του θανάτου είμεθα όλοι ίσοι».
*Αρχιμανδρίτης Δρ. Απόστολος Καβαλιώτης
Post doc on autism, phd, med
Διευθυντής του Γραφείου Ευρωπαϊκής Διασύνδεσης της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών.