Υπέρ της επαναφοράς της δυνατότητας νομιμοποίησης κτιρίων που είναι εξ’ολοκλήρου αυθαίρετα, ή έχουν μεγάλες πολεοδομικές αυθαιρεσίες τάχθηκε το Κεντρικό Συμβούλιο Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων (ΚΕΣΥΠΟΘΑ). Όπως εκτιμά το όργανο του υπουργείου Περιβάλλοντος υπάρχουν συγκεκριμένες κατηγορίες, όπως τα ακίνητα δημοσίου συμφέροντος ή εκείνα που δεν έχουν μεν άδεια αλλά δεν παραβιάζουν τους όρους δόμησης μιας περιοχής, στα οποία η Πολιτεία θα έπρεπε να εξετάσει την επέκταση της ρύθμισης. Υπέρ της επαναφοράς της νομιμοποίησης αλλά υπό αυστηρότερους τάσσεται και ο υφυπουργός Χωροταξίας και Αστικού Περιβάλλοντος Νίκος Ταγαράς, κάτι που δεν έχει ακόμα αποφασιστεί.
Η δυνατότητα νομιμοποίησης εξ’ ολοκλήρου αυθαιρέτων κτιρίων (που χτίστηκαν πριν τον Ιούλιο του 2011) δόθηκε για πρώτη φορά την τελευταία δεκαετία με τον 4014/2011 και διατηρήθηκε μετά από δύο ρυθμίσεις έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2020, οπότε και (σύμφωνα με τον ν. 4497/2017) έληξε. Όμως, με έναν άλλο νόμο (ν. 4759/2020) δόθηκε παράταση στη νομιμοποίηση ορισμένων ειδικών περιπτώσεων της «κατηγορίας 5», όπως ονομάστηκε. Αφορά ακίνητα που αποκτήθηκαν μέσω αναγκαστικού πλειστηριασμού, μέσω κληρονομιάς, ακίνητα που είχαν μισθωθεί με leasing ή ανήκουν στην ΕΤΑΔ (Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου) και ακίνητα σε περιοχές που κηρύχθηκαν το 2020 σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Η προθεσμία για τις περιπτώσεις αυτές είναι η 31η Δεκεμβρίου 2025.
Η επαναφορά των ρυθμίσεων για άλλες υπο-περιπτώσεις ή για το σύνολο της κατηγορίας 5 επανέρχεται έκτοτε κατά διαστήματα στο δημόσιο διάλογο, κυρίως μέσα από αιτήματα τεχνικών φορέων ή ιδιοκτήτες ακινήτων. Από μια τέτοια αφετηρία το θέμα ήρθε στο ΚΕΣΥΠΟΘΑ στα τέλη του προηγούμενου έτους, με τη γνωμοδότηση να δημοσιεύεται προ μηνός. Το ΚΕΣΥΠΟΘΑ εξέτασε δύο υποπεριπτώσεις:
– Ακίνητα που ανεγέρθηκαν χωρίς οικοδομική άδεια μετά το 1983, αλλά δεν παραβιάζουν τις όρους δόμησης μιας περιοχής. «Εξαιτίας νομοθετικού κενού ακυρώνονται οι ευνοϊκές διατάξεις του νόμου για τις αυθαίρετες κατασκευές που έχουν τις προϋποθέσεις υπαγωγής», αναφέρει η γνωμοδότηση του ΚΕΣΥΠΟΘΑ, υποστηρίζοντας ότι θα αρκούσε μια ρύθμιση του πληροφοριακού συστήματος του Τεχνικού Επιμελητηρίου (στο οποίο δηλώνονται τα αυθαίρετα) ώστε το θέμα να λυθεί.
– Αυθαίρετα άλλων ειδικών κατηγοριών. Το ΚΕΣΥΠΟΘΑ εξετάζοντας και άλλες υποπεριπτώσεις, όπως αυθαίρετα σε στάσιμους οικισμούς, σε κτίρια του Οργανισμού Εργαστικής Κατοικίας και γενικώς σε ακίνητα δημοσίου ενδιαφέροντος εκτιμά ότι «θεωρείται θετική και σκόπιμη η νομοθετική διευθέτηση του θέματος, ιδίως για τα ακίνητα δημοσίου ενδιαφέροντος».
Το θέμα έχει απασχολήσει την ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος, απόφαση όμως δεν έχει ληφθεί ακόμα. «Το ζήτημα είναι ανοιχτό. Κατά τη γνώμη μου πρέπει να δοθεί άπαξ μια ορίζοντια λύση, αντί της σημερινής, αποσπασματικής διαχείρισης», εκτιμά ο υφυπουργός Χωροταξίας και Αστικού Περιβάλλοντος, Νίκος Ταγαράς. «Η επαναφορά της νομιμοποίησης των αυθαιρέτων της κατηγορίας 5 θα μπορούσε κατά τη γνώμη μου να γίνει σε ένα αυστηρό πλαίσιο, με έλεγχο όλων των δηλώσεων από Ελεγκτές Δόμησης και αυξημένα πρόστιμα, μέσω της ηλεκτρονικής ταυτότητας κτιρίου και πάντα με την ίδια «κόκκινη γραμμή» του 2011».
Δεν θα άνοιγε όμως κάτι τέτοιο τους ασκούς του Αιόλου, όπως έγινε το 2011 (και οδήγησε διαπιστωμένα στην… εκ των υστέρων ανέγερση παράνομων κτιρίων προς νομιμοποίηση); «Εκτιμώ ότι σε ένα αυστηρότερο πλαίσιο κάτι τέτοιο μπορεί να αποφευχθεί», λέει ο κ. Ταγαράς. «Επιπλέον, τα αυθαίρετα κατηγορίας 5 που έχουν ήδη δηλωθεί συμβάλλουν στο Πράσινο Ταμείο με περίπου 4 δισ. ευρώ. Θα μπορούσαν οι πόροι που στο εξής συγκεντρωθούν να χρησιμοποιούνταν αποκλειστικά για ρυμοτομικές απαλλοτριώσεις, για την εφαρμογή παλαιών σχεδίων πόλεως που καρκινοβατούν».
Πόσα αυθαίρετα κατηγορίας 5 έχουν δηλωθεί
Σύμφωνα με στοιχεία του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, από τις 30 Σεπτεμβρίου 2020 έως χθες (7/2/22) έχουν νομιμοποιηθεί (ή βρίσκονται σε διαδικασία νομιμοποίησης) 13.230 αυθαίρετα κατηγορίας 5 (χωρίς οικοδομική άδεια ή με μεγάλες πολεοδομικές αυθαιρεσίες) μέσω των κατηγοριών των εξαιρέσεων. Όπως ήταν επόμενο, κυριαρχούν τα αυθαίρετα από περιοχές που επλήγησαν από φυσικές καταστροφές.
Πιο συγκεκριμένα:
– 12.079 αυθαίρετα από περιοχές που το 2020 κηρύχθηκαν σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης.
– 779 αυθαίρετα που αποκτήθηκαν κατόπιν κληρονομικής διαδοχής
– 342 αυθαίρετα που αποκτήθηκαν μέσω αναγκαστικού πλειστηριασμού
– 20 αυθαίρετα που εκμισθώνονταν με leasing μετά τη λύση της σύμβασης
– 10 ακίνητα της Εταιρείας Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ).