Περίπου 127 εκατ. ευρώ θα κληθεί να πληρώσει φέτος η Ελλάδα στην Ε.Ε., εξαιτίας των χαμηλών επιδόσεών της στην ανακύκλωση πλαστικών συσκευασιών. Μάλιστα, σχεδόν οι μισές επιχειρήσεις που παράγουν, εισάγουν ή χρησιμοποιούν πλαστικές συσκευασίες δεν συμμετέχουν (παράνομα) σε κανένα σύστημα ανακύκλωσης, με αποτέλεσμα οι πόροι που συγκεντρώνονται για τον σκοπό αυτό να είναι πολύ λιγότεροι. Αξιοσημείωτο είναι ότι περίπου 43.000 τόνοι πλαστικών συσκευασιών «χάνονται» κάθε χρόνο, δηλαδή ούτε θάβονται ούτε ανακυκλώνονται, επομένως πιθανότατα καταλήγουν στο περιβάλλον.
Τα στοιχεία προέρχονται από μελέτη για τον ρόλο των πλαστικών στην κυκλική οικονομία της Ελλάδας, που εκπονήθηκε από το ΙΟΒΕ για λογαριασμό του Συνδέσμου Βιομηχανιών Πλαστικού Ελλάδας (ΣΒΠΕ). Η μελέτη επικεντρώνεται στις πλαστικές συσκευασίες, στο πλαστικό φιλμ που χρησιμοποιείται στη γεωργία (λ.χ. στα θερμοκήπια) και στα αλιευτικά δίχτυα. Από τη μελέτη προκύπτουν πολλά ενδιαφέροντα στοιχεία:
• Για το 2020 η Ελλάδα θα καταβάλει 127 εκατ. ευρώ για τις ποσότητες πλαστικών συσκευασιών που δεν ανακυκλώθηκαν (0,8 ευρώ/κιλό). Πρόκειται για νέο κοινοτικό μέτρο που εφαρμόζεται για πρώτη χρονιά με στόχο την αύξηση της ανακύκλωσης στα κράτη-μέλη. Τα χρήματα θα καταλήξουν στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό.
• Στη χώρα μας παράγονται 242.300 τόνοι πλαστικών συσκευασιών, ενώ εισάγονται ακόμα 81.500 τόνοι. Από αυτούς, 269.700 τόνοι καταναλώνονται εδώ, ενώ 54.100 εξάγονται. Σε ταφή καταλήγουν 141.400 τόνοι αποβλήτων, προς ανακύκλωση στην Ελλάδα διαλέγονται 85.200 τόνοι, ενώ ακόμα 25.200 εξάγονται προς ανακύκλωση.
• Αξιοσημείωτο είναι ότι 43.100 τόνοι πλαστικών συσκευασιών «χάνονται» ετησίως. Οπως εκτίμησε ο Ηλίας Ντεμιάν, που συμμετείχε στην ομάδα μελέτης του ΙΟΒΕ, ένα τμήμα από αυτές τις συσκευασίες διατηρείται στα νοικοκυριά επειδή επαναχρησιμοποιείται, όμως το μεγαλύτερο μέρος πιθανότατα καταλήγει στο περιβάλλον.
Για το 2020 η Ελλάδα θα καταβάλει 127 εκατ. ευρώ στην Ε.Ε. για τις ποσότητες πλαστικών συσκευασιών που δεν ανακυκλώθηκαν.
• Η μελέτη υποστηρίζει ότι από (εκτιμώμενους) 360.000 τόνους πλαστικών συσκευασιών που θα παράγονται στη χώρα μας το 2030, το 65% μπορεί να οδηγείται σε ανακύκλωση, το 35% που δεν θα ανακυκλωθεί, μπορεί να αξιοποιηθεί ενεργειακά (καύση), ενώ το ποσοστό της ταφής μπορεί να πέσει κάτω από το 1%.
• Ο κλάδος εκτιμά ότι για την αναβάθμιση των κέντρων διαλογής χρειάζονται επενδύσεις 138 εκατ. ευρώ, που θα αποφέρουν έσοδα 106,8 εκατ. ευρώ.
• Μόνο οι μισές εταιρείες που παράγουν ή εισάγουν συσκευασίες είναι συμβεβλημένες με τα συστήματα ανακύκλωσης, ανέφερε ο γενικός διευθυντής της Ελληνικής Εταιρείας Αξιοποίησης Ανακύκλωσης Γιάννης Ραζής. Η τεράστια εισφοροδιαφυγή, η οποία εκτιμάται σε 25 εκατ. ευρώ ετησίως, υποσκάπτει τις προσπάθειες ανακύκλωσης, καθώς «οι άλλοι μισοί πληρώνουν για όλους».
Υποδομές και ενημέρωση
Καθώς η μελέτη έγινε για λογαριασμό της βιομηχανίας πλαστικού στην Ελλάδα, δεν αναφέρθηκε η ανάγκη (και) περιορισμού της κατανάλωσής του, ούτε οι επιδόσεις του κλάδου στην Ελλάδα στην έρευνα και καινοτομία. Αυτό στο οποίο δόθηκε έμφαση, είναι η ανάγκη για υποδομές διαλογής και επεξεργασίας, αλλά και η καλύτερη ενημέρωση του κοινού για την ενίσχυση της ανακύκλωσης. «Πρέπει να κατασκευαστούν σύγχρονες μονάδες διαχείρισης πλαστικού, να γίνουν χωριστές ροές των αποβλήτων και ένα μεγάλης κλίμακας πρόγραμμα ενημέρωσης των καταναλωτών», ανέφερε ο πρόεδρος του ΣΒΠΕ Βασίλης Γούναρης, υποστηρίζοντας ότι ο κλάδος στην Ελλάδα κάνει τα πρώτα βήματα για την ένταξη της κυκλικής οικονομίας στη διαδικασία παραγωγής. «Στην Ελλάδα δεν είναι η νομοθεσία που πάσχει αλλά η εφαρμογή της», εκτίμησε ο νέος γενικός γραμματέας Περιβάλλοντος Πέτρος Βαρελίδης. «Προσπαθούμε να εισάγουμε μηχανισμούς αυτορρύθμισης, που δεν θα απαιτούν την αυστηρή επέμβαση του κρατικού μηχανισμού, επειδή δεν διαθέτουμε τον απαραίτητο κρατικό μηχανισμό. Κύριο εργαλείο μας είναι ο ΕΟΑΝ (Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης), του οποίου τον ρυθμιστικό και ελεγκτικό ρόλο προσπαθούμε να βελτιώσουμε», ανέφερε.
Αγροτικό «φιλμ» και δίχτυα
«Θολή» είναι η εικόνα για το πλαστικό φιλμ που χρησιμοποιείται στη γεωργική παραγωγή, αλλά και τα δίχτυα αλιείας. Επίσημα στοιχεία δεν υπάρχουν, αλλά εκτιμάται ότι πολύ μικρό είναι το ποσοστό που οδηγείται σε κάποιας μορφής ανακύκλωση. Οσον αφορά το «αγροτικό φιλμ», εκτιμάται ότι η ετήσια κατανάλωση είναι 126.800 τόνοι, ενώ τα απόβλητα περίπου 5.400 τόνοι. Συλλογικό σύστημα διαχείρισης δεν υπάρχει και εναπόκειται στους αγρότες να αναζητήσουν τρόπο ανακύκλωσης, αν και όπου υπάρχει. Μεγάλο μέρος των πλαστικών φιλμ καίγεται μετά τη χρήση. Οσον αφορά τα αλιευτικά δίχτυα, στην Ελλάδα το 2020 παρήχθησαν 15.800 τόνοι, των οποίων το μεγαλύτερο τμήμα εξάγεται (10.900 τόνοι). Οι εισαγωγές διαμορφώθηκαν στους 2.500 τόνους. Δεν υπάρχουν στοιχεία για ποσότητες αποβλήτων αλιευτικών διχτυών και τη διαχείρισή τους, παρά μόνο μεμονωμένες προσπάθειες. Από το 2023 όμως θα πρέπει να λειτουργήσει σύστημα διαχείρισης με ευθύνη των παραγωγών, με στόχο συλλογής του 40% (κατά βάρος) των παραχθέντων διχτυών στην Ελλάδα το 2025.