Ηταν μια πράξη αυτονόητη. Μία ακόμη λέμβος με πρόσφυγες μόλις είχε φτάσει στο νησί τους από τα τουρκικά παράλια και οι τρεις γιαγιάδες, καθισμένες στο παγκάκι από το οποίο συνήθιζαν να αγναντεύουν το Αιγαίο, βρέθηκαν ξαφνικά με ένα βρέφος αγκαλιά. Οσο η μητέρα του φορούσε στεγνά ρούχα, η μία γυναίκα της παρέας το τάιζε με μπιμπερό και οι άλλες δύο κοιτούσαν στοργικά. Η Ευστρατία Μαυραπίδη δεν περίμενε ότι αυτή η στιγμή, αποτυπωμένη σε μία φωτογραφία, θα την έκανε γνωστή σε όλο τον κόσμο. «Από παντού μας θυμήθηκαν», έλεγε εντυπωσιασμένη για τα τηλεφωνήματα που δεχόταν από διάφορες χώρες της Ευρώπης το 2016, όταν οι γιαγιάδες της Λέσβου, μαζί με άλλους νησιώτες, είχαν προταθεί για το Νομπέλ Ειρήνης. Χθες, συγγενείς και συντοπίτες μαζεύτηκαν στη Σκάλα Συκαμιάς για να την αποχαιρετίσουν. Η Ευστρατία Μαυραπίδη πέθανε σε ηλικία 96 ετών, η δεύτερη από τις γιαγιάδες της Λέσβου που φεύγει από τη ζωή. Είχε προηγηθεί τον Ιανουάριο του 2019 ο θάνατος της ξαδέρφης της, Μαρίτσας Μαυραπίδη. «Ηταν δεμένη με τα στοιχειώδη της ζωής, με τον πυρήνα του βίου, και γι’ αυτό ικανή να γίνει μάνα και γιαγιά για τα παιδιά όλου του κόσμου. Την αποχαιρετίζουμε με θλίψη και συγκίνηση και μαζί της αποχαιρετίζουμε μια γενιά παράδειγμα για τις επόμενες, που πορευόταν με μέτρο τον άνθρωπο, προσφέροντας αφειδώλευτα αγάπη και βοήθεια χωρίς να επιζητεί ανταλλάγματα ή αναγνώριση», ανέφερε η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου.
Το 2016 η «Κ» είχε συναντήσει τις τρεις γιαγιάδες στο σπίτι της Μηλίτσας Καμβύση, της τρίτης της παρέας. Τα σημάδια του χρόνου ήταν ορατά πάνω τους. Μια αστάθεια στο βάδισμα, κάποιο πρόβλημα ακοής, βαθιές ρυτίδες στα πρόσωπα. Η Ευστρατία ήταν η μόνη που φορούσε τσεμπέρι. Στηριζόταν σε ένα μπαστούνι και χρειαζόταν λίγη βοήθεια από τις φίλες της για να σηκωθεί. Ολες, όμως, έλεγαν ότι περνούσαν «καλά γεράματα».
Η Ευστρατία ήξερε από προσφυγιά. Είχε περιγράψει πως οι μητέρες τους έφτασαν με ψαροκάικα στη Λέσβο από τα Μοσχονήσια, μετά τη μικρασιατική καταστροφή. «Η μάνα μου ήρθε με τρία μωρά από την Τουρκία. Δεν είχε ρούχα για το πιο μικρό μωρό και ξέσκισε το μεσοφόρι που φόραγε και το φάσκιωσε», είχε πει. Οι Μικρασιάτες πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν στη Σκάλα, το επίνειο του χωριού Συκαμιά στη Λέσβο και πέρασαν χρόνια φτωχικά. «Σκόρπισαν μέσα στα αμπάρια και έμεναν εκεί. Τέσσερις οικογένειες έμεναν σε ένα δωμάτιο και χώριζαν το μέρος με καρπέτες», έλεγε η Ευστρατία για όσους είχαν βρει προσωρινό κατάλυμα σε καμαρίνια των ελαιοτριβείων, όπου οι ντόπιοι αποθήκευαν τις ελιές και έφτιαχναν υποτυπώδη δωμάτια κρεμώντας χαλιά σαν χωρίσματα.
«Αν ήμασταν κουρασμένες; Δεν λες τίποτα. Παλεύαμε στα κτήματα. Να μαζεύεις τις ελιές όλη μέρα και το βράδυ να έρχεσαι να ζυμώνεις ψωμί, να φουρνίζεις το ψωμί, να πλένεις στο χέρι τα ρούχα και το πρωί και πάλι στα χωράφια», έλεγε η Ευστρατία για τα νιάτα της.
Οι τρεις γιαγιάδες που έγιναν γνωστές διεθνώς από τη φωτογραφία του Λευτέρη Παρτσάλη, είχαν μόνο λόγια ευγνωμοσύνης να μοιραστούν. Η Ευστρατία θυμόταν πως είχαν τρέξει ξένοι γιατροί εθελοντικών οργανώσεων να τη βοηθήσουν όταν έπεσε στο σπίτι της και χτύπησε στο πόδι. «Χαίρονταν που μας έβλεπαν», έλεγε και για τους πρόσφυγες που έφταναν στην πόρτα της. «Μας χαιρετούσαν με μεγάλη αγάπη».