Υπάρχει η τάση να παρουσιάζονται οι σχέσεις Τουρκίας – Ισραήλ και Ελλάδας – Ισραήλ ως ένα παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος και, ως εκ τούτου, να θεωρείται η επίσκεψη του προέδρου του Ισραήλ, Ισαάκ Χέρτσογκ, στην Τουρκία ως κάτι που θα έπρεπε να απασχολεί την Αθήνα. Αυτή η απλουστευτική θεώρηση, ότι η μία σχέση πρέπει να λειτουργεί εις βάρος της άλλης, παραβλέπει τόσο τη συνεργασία σε πολλά μη συγκρουσιακά ζητήματα όσο και την ανάγκη ευρύτερης περιφερειακής συνεργασίας σε συγκεκριμένα θέματα. Ωστόσο, ακόμη και αν επικεντρωθεί κανείς στη στρατηγική διάσταση και ανατρέξει στη συμφωνία εξομάλυνσης των σχέσεων μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ το 2016, οι σχέσεις μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ μόνο ενισχυμένες βγήκαν τότε από αυτή την εξέλιξη. Hταν η χρονιά κατά την οποία θεσπίστηκε ο τριμερής μηχανισμός μεταξύ των τριών αρχηγών κρατών της Ελλάδας, της Κύπρου και του Ισραήλ. Από το 2016 μέχρι σήμερα έχουν πραγματοποιηθεί οκτώ τριμερείς σύνοδοι κορυφής Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ, οι οποίες ενίσχυσαν τις σχέσεις μεταξύ των κρατών.
Εάν οι σημερινές κατά τα φαινόμενα τακτικές στροφές της Τουρκίας στις σχέσεις της με διάφορους περιφερειακούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων του Ισραήλ και της Ελλάδας, αποτελέσουν μια στρατηγική μακροχρόνια εξέλιξη, τότε αυτό μπορεί πράγματι να αποδυναμώσει ορισμένες πτυχές της εταιρικής σχέσης Ελλάδας – Ισραήλ. Σε μια τέτοια περίπτωση, μια πιο μετριοπαθής Τουρκία θα είναι η αιτία για μια μειωμένη αίσθηση απειλής των περιφερειακών παικτών. Αν, από την άλλη πλευρά, οι στροφές της Τουρκίας είναι μόνο μια προσωρινή εξέλιξη, τότε οι σχέσεις Ισραήλ – Ελλάδας – Κύπρου θα παραμείνουν ως έχουν. Το Ισραήλ κινείται προσεκτικά στις σχέσεις του με την Aγκυρα και δεν πρόκειται να χαλαρώσει την επαγρύπνησή του σύντομα. Ως εκ τούτου, δεν αναμένεται να υπάρξουν επιπτώσεις στις σχέσεις Ελλάδας – Ισραήλ βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα από την προσέγγιση Τουρκίας – Ισραήλ.
Ενας άλλος παράγοντας που αυξάνει τις πιθανότητες η Τουρκία να διατηρήσει μια πιο συνεργατική προσέγγιση προς το Ισραήλ και την Ελλάδα είναι ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι προεκτάσεις του. Η Τουρκία και η Ελλάδα ως μέλη του ΝΑΤΟ έχουν προφανώς πολλά να συζητήσουν επ’ αυτού, όπως επίσης θα πρέπει να συντονιστούν οι μεσολαβητικές προσπάθειες της Τουρκίας και του Ισραήλ στις σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Αλλωστε, υπάρχουν ήδη ενδείξεις ότι ο τρόπος με τον οποίο αυτός ο πόλεμος θα επηρεάσει τις παγκόσμιες δομές ισχύος θα είναι τέτοιος που θα κάνει πιο ανταποδοτική τη συνεργασία της Τουρκίας και της Ελλάδας και της Τουρκίας και του Ισραήλ.
Σε αντίθεση με τις προσδοκίες της Τουρκίας, το πιθανότερο σενάριο θα είναι το Ισραήλ να συνεχίσει να βασίζεται στις αιγυπτιακές εγκαταστάσεις υγροποίησης για την εξαγωγή φυσικού αερίου.
Ενώ η Αγκυρα έχει επισημάνει με έμφαση ότι η τρέχουσα προσέγγιση μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ μπορεί να μεταφραστεί και σε συνεργασία στον ενεργειακό τομέα, η απάντηση από την ισραηλινή πλευρά ήταν επιφυλακτική. Προϋπόθεση για τη συνεργασία μεταξύ Ιερουσαλήμ και Αγκυρας στην εξαγωγή φυσικού αερίου θα πρέπει να είναι μια θετική εξέλιξη στο Κυπριακό. Το Ισραήλ δεν θα υποστηρίξει τις θέσεις της Τουρκίας για την οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων στην Ανατολική Μεσόγειο, όταν αυτές έρχονται σε σύγκρουση με τις ελληνικές και κυπριακές θέσεις. Σε αντίθεση με τις προσδοκίες της Τουρκίας, το πιθανότερο σενάριο θα είναι το Ισραήλ να συνεχίσει να βασίζεται στις αιγυπτιακές εγκαταστάσεις υγροποίησης για την εξαγωγή φυσικού αερίου.
Τέλος, όσον αφορά τον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής και τους μηχανισμούς προσαρμογής, και συγκεκριμένα τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η Ελλάδα, η Κύπρος και το Ισραήλ θα πρέπει να επιδιώξουν να βρουν τρόπο να εντάξουν την Τουρκία, καθώς και άλλους περιφερειακούς παράγοντες, σε ένα σχήμα που θα διαχειρίζεται αυτά τα ζητήματα. Το κατά πόσον αυτό μπορεί να γίνει καθιστώντας το Φόρουμ Φυσικού Αερίου Ανατολικής Μεσογείου (EMGF) πιο συμμετοχικό, ή μέσω ενός νέου φορέα, μπορεί να συζητηθεί περαιτέρω, αλλά υπάρχει επιτακτική ανάγκη για μια τέτοια σκέψη.
* Η κ. Γκάλια Λίντενστραους είναι ανώτερη ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Μελετών Εθνικής Ασφάλειας του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ.