Γνώριζε αυτό το δάσος σαν τις παλάμες των χεριών του. Γυρνούσε τις πλαγιές με τα πρόβατα και τις κατσίκες του και όποτε υπήρχε ανάγκη περιπολούσε με το αγροτικό του όχημα ως εθελοντής πυροσβέστης. Πάντοτε σε ετοιμότητα, πρόθυμος να βοηθήσει. Οκτώ μήνες μετά τη μεγάλη πυρκαγιά στη Βαρυμπόμπη, οι μαύροι κορμοί των δέντρων ξεπροβάλλουν σαν αγκάθια στη ράχη του λόφου. Ο στάβλος του έγινε αποκαΐδια, μέχρι και οι λαμαρίνες έχουν σκεβρώσει. Ο Στέλιος Κλαπάκης, όμως, κουβαλάει και πάνω του τα σημάδια της φωτιάς.
Φοράει στα χέρια ελαστικά ενδύματα πίεσης που μοιάζουν με γάντια και συγκρατούν το δέρμα για να μη σχηματιστούν ρικνωτικές ουλές. Το δεξί διατηρεί σε μεγάλο βαθμό τη λειτουργικότητά του. Το αριστερό, όμως, δεν μπορεί να κλείσει σε γροθιά, είναι αρκετά περιορισμένο στις κινήσεις του. Μετράει ήδη πέντε χειρουργεία, του απομένει τουλάχιστον ένα ακόμη, ενώ εξακολουθεί να επισκέπτεται το ΚΑΤ για ενέσεις κορτιζόνης.
«Είναι χρονοβόρος η αποθεραπεία», λέει. «Πέρα από την ακαμψία που έχει το αριστερό χέρι, μπορεί να χρειάζεται εφ’ όρου ζωής να το προστατεύω από τον ήλιο. Μαθαίνεις και ζεις με αυτά. Ηδη, μου έχει γίνει συνήθεια το πρωί, μόλις πλυθώ να φοράω τα γάντια μου. Εχουν γίνει κομμάτι μου».
Νοσηλεία 40 ημερών
Τραυματίστηκε στις 5 Αυγούστου 2021 και νοσηλεύθηκε για 40 ημέρες. Προτού ακόμη λάβει εξιτήριο από το νοσοκομείο, είχαν έρθει σε επαφή με τους οικείους του και με θεράποντες γιατρούς δύο άνθρωποι που γνωρίζουν πλέον καλά πόσο μοναχικός και πολυέξοδος μπορεί να είναι ο δρόμος της αποκατάστασης για τους εγκαυματίες. Το 2018, μετά την πολύνεκρη πυρκαγιά στην Ανατολική Αττική, είχαν σταθεί στο πλευρό 60 βαριά εγκαυματιών, προσπαθώντας να καλύψουν τότε κενά της πολιτείας στην παροχή μετανοσηλευτικής φροντίδας. Η προσφορά τους δεν περιορίστηκε εκεί.
«Με τους εγκαυματίες που γνωρίσαμε από το Μάτι είδαμε ότι χρειάζονται πολλά χειρουργεία, καθημερινή φροντίδα των ουλών του τραύματος, ενυδάτωση. Είδαμε την ταλαιπωρία που τους ακολουθεί. Ο κόσμος δεν γνωρίζει τι επιπτώσεις μπορεί να υπάρχουν στη ζωή ενός ανθρώπου», λέει στην «Κ» η Μαρίνα Καρύδα. «Οι γιατροί το ονομάζουν πολυπαραγοντική νόσο. Εχουμε γυναίκα από το Μάτι που έχασε τα νεφρά της από το έγκαυμα και πλέον είναι σε μόνιμη αιμοκάθαρση».
Το 2020 το υπ. Υγείας θεσμοθέτησε μητρώο εγκαυματιών, προσφέροντας στα θύματα των δασικών πυρκαγιών τη δυνατότητα συνταγογράφησης σκευασμάτων και θεραπειών μέσω ΕΟΠΥΥ.
Πάνω στις εγκαυματικές επιφάνειες πρέπει να γίνονται καθημερινές επαλείψεις με αναπλαστικές κρέμες, ενώ ανάλογα με την έκταση του τραυματισμού τοποθετούνται ειδικά φύλλα σιλικόνης ή ενδύματα πίεσης. Το σώμα αντιδρώντας στο έγκαυμα δημιουργεί νέο ιστό και σε περίπτωση που αυτός γίνει υπερτροφικός μπορεί να προκαλέσει προβλήματα κινητικότητας ή και παραμορφώσεις στα κόκαλα, για τις οποίες συνήθως απαιτούνται νέες επεμβάσεις. Μια σειρά από υλικά τα οποία θεωρούνται παραφαρμακευτικά προϊόντα, συμπεριλαμβανομένων και των αντηλιακών κρεμών, είναι απαραίτητα για την αποκατάσταση, αλλά κοστίζουν ακριβά. Η μακρά νοσηλεία που μπορεί να απαιτηθεί σε σοβαρά περιστατικά είναι ένας ακόμη παράγοντας που λειτουργεί επιβαρυντικά στην επάνοδο του ασθενούς.
«Είναι μακροχρόνια και επώδυνη διαδικασία. Χρειάζεται μασάζ στην ουλή, φυσιοθεραπεία στις αρθρώσεις εάν το έγκαυμα είναι κοντά τους. Κινησιοθεραπεία, εργοθεραπεία. Είναι μια δύσκολη κατάσταση και οδηγεί και σε αναπηρίες», επισημαίνει ο Αλέξης Ανδρονόπουλος.
Για τους εγκαυματίες από το Μάτι αυτά τα υλικά και οι θεραπείες καλύφθηκαν αρχικά με δωρεά του Ιδρύματος Λάτση. Ωσπου έπειτα από προσπάθειες των δύο εθελοντών, το υπουργείο Υγείας θεσμοθέτησε το 2020 το μητρώο εγκαυματιών, προσφέροντας στα θύματα των δασικών πυρκαγιών τη δυνατότητα συνταγογράφησης σκευασμάτων και θεραπειών μέσω ΕΟΠΥΥ.
Ωστόσο, παρά τη θεσμική κατοχύρωση, αυτές οι παροχές δεν είναι ακόμη και σήμερα ευρύτερα γνωστές, όχι μόνο στους τραυματίες αλλά και μεταξύ των μελών της ιατρικής κοινότητας, καθώς και των επαγγελματιών ή εθελοντών πυροσβεστών. «Είχαμε άγνοια στα θέματα αυτά και η κ. Καρύδα ήταν και παραμένει ο σύμβουλός μας. Μας βοηθάει στην περίθαλψη, στα φάρμακα που χρειαζόμαστε, στο αναλώσιμο υλικό που ως εγκαυματίες τα δικαιούμαστε δωρεάν. Δεν θα το ξέραμε εάν δεν μας ενημέρωνε», λέει ο κ. Κλαπάκης, ο οποίος εντάχθηκε στο μητρώο μετά τον τραυματισμό του το περασμένο καλοκαίρι.
«Οταν ακούμε για φωτιά είμαστε σε εγρήγορση», λέει η κ. Καρύδα και περιγράφει πώς αναζητούσαν τηλεφωνικά, αλλά και επί τόπου στο νοσοκομείο τους συγγενείς των τραυματιών από τις πυρκαγιές του Αυγούστου για να τους ενημερώσουν σχετικά με το μητρώο και το πώς μπορούν να λύσουν τα πρακτικά τους ζητήματα. Το 2021 δημιούργησαν την οργάνωση «Salvia», η οποία έχει σκοπό την πρόληψη του εγκαύματος και την υποστήριξη των εγκαυματιών. «Θέλουμε να ευαισθητοποιήσουμε την πολιτεία για το έγκαυμα σαν τραυματισμό και σαν ασθένεια», λέει η κ. Καρύδα.
«Να καλύπτει κι άλλους»
Αυτή την περίοδο βρίσκονται σε επικοινωνία με τους αρμόδιους φορείς προσπαθώντας να διευρύνουν το μητρώο εγκαυματιών, ώστε να μην περιορίζεται μόνο στην παροχή βοήθειας στα θύματα δασικών πυρκαγιών, αλλά να καλύπτει πολίτες και επαγγελματίες ή εθελοντές πυροσβέστες και για άλλα συμβάντα. Ο κ. Ανδρονόπουλος εξηγεί ότι οι περισσότεροι σοβαροί τραυματισμοί αυτού του είδους δεν οφείλονται συνήθως σε δασικές πυρκαγιές, αλλά σε αστικά, επαγγελματικά, αλλά και οικιακά ατυχήματα. Ακόμη και σε βρέφη μπορεί να προκληθούν επώδυνα εγκαύματα από ατυχήματα με καυτό νερό. «Το μητρώο θα βοηθήσει στην ομαλότερη αποκατάσταση των εγκαυματιών και στην οικονομική τους ανεξαρτησία», λέει.
Με τη θεσμοθέτηση του μητρώου εγκαυματιών εντάχθηκαν σε αυτό μία τραυματίας από τη φωτιά στη Χίο του 2016, καθώς και εγκαυματίες από την Εύβοια. Πέρυσι, πέρα από τους τραυματίες της Αττικής, μπήκαν στο μητρώο και δύο εγκαυματίες από τη φωτιά στην Ηλεία. Οι ιδρυτές της «Salvia» τονίζουν πόσο σημαντική είναι η πρόληψη και η σωστή πληροφόρηση πολιτών και επαγγελματιών γύρω από το έγκαυμα. «Στοχεύουμε να κάνουμε ενημερωτικές καμπάνιες για το ευρύ κοινό, αλλά και σε σχολεία και σε χώρους εργασίας που έχουν επικινδυνότητα, για να αφυπνιστεί η κοινωνία, να καταλάβει ότι είναι κάτι πολύ σοβαρό», λέει ο κ. Ανδρονόπουλος, αναφέροντας ότι μεταξύ των στόχων είναι και η καθιέρωση ημέρας πρόληψης για το έγκαυμα.
«Δεν βαρυγκομώ για τα χέρια μου. Η απώλεια των φίλων μου…»
Ο Στέλιος Κλαπάκης συμμετείχε στην αντιμετώπιση πυρκαγιών ως αναγνωρισμένος εθελοντής από την Πολιτική Προστασία. Πριν από λίγα χρόνια είχε παρακολουθήσει και ειδικό σεμινάριο από την Πυροσβεστική. Στις 5 Αυγούστου 2021 ενημερώθηκε στον ασύρματο για αναζωπύρωση στο Κρυονέρι.
«Ανά 300 μέτρα έβλεπα και ένα μανιτάρι καπνού», λέει. «Τεράστιες φλόγες, ένα θερμικό φορτίο που δεν μπορεί να το φανταστεί άνθρωπος». Αρχικά περίμεναν τη φωτιά σε ένα πλάτωμα, αλλά αναγκάστηκαν να οπισθοχωρήσουν προτού τους κυκλώσει. Ο κ. Κλαπάκης οδηγούσε το αγροτικό του, στο οποίο είχε προσαρμοσμένο βυτίο και πυροσβεστική αντλία. Τον συνόδευαν στο όχημα δύο φίλοι του, εθελοντές. Κινήθηκαν από την περιοχή Μαχούνια προς τη Δροσοπηγή. Περνούσαν από μέρη που είχαν ήδη καεί και θεωρητικά δεν διέτρεχαν κίνδυνο.
«Αν φυσούσε ίσως ήταν καλύτερα, ανάλογα με το πού πήγαινε ο αέρας θα οδηγούσε τη φωτιά. Υπήρχε όμως άπνοια, πολύ καύσιμη ύλη, χαμηλή βλάστηση και η φωτιά απλωνόταν προς πάσα κατεύθυνση. Οταν φτάσαμε στην οδό Χαράς, ενώ ήταν καμένα τα πάντα, ξαφνικά από αριστερά μάς επιτέθηκε μια φλόγα και με ανάγκασε να στρίψω δεξιά. Αυτή ήταν η πρώτη επαφή με τη φωτιά στο σώμα μου», λέει. «Ηταν άλλο αυτό το μέτωπο, κατέβαινε από μια ρεματιά».
Δίχως άλλη επιλογή πέρασαν μέσα από ένα τούνελ φωτιάς, με το αγροτικό να αγκομαχάει προτού σβήσει η μηχανή του. Κατέφυγαν σε ένα κοντινό γιαπί, κάλεσαν σε βοήθεια και αφού απεγκλωβίστηκαν από την Πυροσβεστική οδηγήθηκαν στο ΚΑΤ.
Ο κ. Κλαπάκης είχε εγκαύματα στην αριστερή πλευρά του προσώπου του, αλλά είχε τραυματιστεί πιο βαριά στο αριστερό χέρι και στην ωμοπλάτη και ευχαριστεί τους γιατρούς και τους νοσηλευτές που τον περιέθαλψαν. Οκτώ μήνες μετά εξακολουθεί να επιμελείται τα εγκαύματά του με ειδικές κρέμες τουλάχιστον δύο φορές την ημέρα, σύντομα θα χρειαστεί να προμηθευτεί νέα ενδύματα πίεσης.
«Δεν βαρυγκομώ για τα χέρια μου. Οσο δύσκολα κι αν είναι τα πράγματα, αν περάσει ο καιρός ξεχνάς. Αλλα, όμως, μένουν. Η απώλεια των φίλων μου…» λέει για τους δύο εθελοντές και συνεπιβάτες του που έχασαν τη ζωή τους μετά τη μάχη με τη φωτιά. Ο πρώτος, ο Δημήτρης Βέκιος, πέθανε τον Σεπτέμβριο του 2021 και ο δεύτερος, ο Πέτρος Μανιάς, στα τέλη του περασμένου Φεβρουαρίου έπειτα από πολύμηνη νοσηλεία στην Εντατική. «Δεν ήταν το πλήρωμα του οχήματος, ήταν οι δύο φίλοι μου», λέει.
Βίντεο: Έγκαυμα – Η στήριξη μετά το εξιτήριο