Το παράδειγμα στα ελληνικά πανεπιστήμια αλλάζει. Ενας νέος αέρας πνέει, με τα ιδρύματα να επιδιώκουν να βρίσκονται στο κέντρο των διεθνών ακαδημαϊκών εξελίξεων αλλά και να ανοίγονται σε συνεργασίες με οικονομικούς παράγοντες, με στόχο να ενισχύουν τις σπουδές που προσφέρουν καθώς και τα επαγγελματικά εφόδια των πτυχιούχων τους στη δύσκολη αναζήτηση μιας καλής θέσης στην αγορά εργασίας. Ενδεικτικές είναι οι συνεργασίες των ελληνικών ΑΕΙ με τον Σύνδεσμο Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ). «Το κλίμα αλλάζει. Να σας πω ότι υπάρχουν πλέον πανεπιστήμια που μας καλούν να υπογράψουμε τη συμφωνία μέσα στους χώρους τους. Προ ετών, καθηγητές φοβούνταν για τυχόν αντιδράσεις», ανέφερε σκωπτικά χθες στην «Κ» στέλεχος του ΣΕΒ. Ενδεικτική είναι η προ σχεδόν εξαετίας επίθεση κουκουλοφόρων κατά του τότε προέδρου των «Ελληνικών Πετρελαίων» (ΕΛΠΕ) Στάθη Τσοτσορού, μέσα στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Ο κ. Τσοτσορός ήταν καλεσμένος να μιλήσει για την κλιματική αλλαγή και την ενέργεια, ωστόσο κουκουλοφόροι εισέβαλαν στην αίθουσα, φώναξαν συνθήματα κατά του καπιταλισμού και πέταξαν μπογιές.
Ειδικότερα, το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας προστέθηκε στη σειρά των ελληνικών ΑΕΙ που υπέγραψαν συμφωνία συνεργασίας με τον ΣΕΒ. Είχαν προηγηθεί συμφωνίες του ΣΕΒ με το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, το ΕΜΠ, το ερευνητικό κέντρο «Δημόκριτος», το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και το Πανεπιστήμιο της Πάτρας.
Οι συμφωνίες των ΑΕΙ με τον ΣΕΒ είναι πολυεπίπεδες. Βασικός στόχος-άξονάς τους είναι ο σχεδιασμός και η παροχή προγραμμάτων εκπαίδευσης από το πανεπιστήμιο, τα οποία θα έχουν σκοπό την ενίσχυση των δεξιοτήτων, και ειδικά στις νέες ψηφιακές δεξιότητες που απαιτούνται στην αγορά εργασίας και σύμφωνα με τις ανάγκες των επιχειρήσεων. Παράλληλα, τα ΑΕΙ σχεδιάζουν προγράμματα που θα συμβάλουν στον ψηφιακό μετασχηματισμό των επιχειρήσεων-μελών του ΣΕΒ.
Το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας ενώνει τις δυνάμεις του με τον Σύνδεσμο.
Κρίσιμη είναι επίσης η ανάπτυξη και υλοποίηση προγραμμάτων καινοτομίας, τόσο για νεοφυείς όσο και για υπάρχουσες επιχειρήσεις, οι οποίες επιθυμούν να υλοποιήσουν νέες ιδέες για την παραγωγή και τη διάθεση των προϊόντων τους στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό.
Τέλος, οι συνεργασίες περιλαμβάνουν παράλληλα προσφορά πρακτικής άσκησης σε φοιτητές των ΑΕΙ, όπως του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, από τις επιχειρήσεις-μέλη του ΣΕΒ, και συναντήσεις στελεχών των επιχειρήσεων με πτυχιούχους για παροχή συμβουλευτικής ως προς την αγορά εργασίας.
Μετά την υπογραφή της συμφωνίας συνεργασίας ΣΕΒ – Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, ο πρόεδρος της Εκτελεστικής Επιτροπής του Συνδέσμου, κ. Ευθύμιος Ο. Βιδάλης, δήλωσε ότι «σε μια περιφέρεια εθνικής σημασίας και ειδικών προκλήσεων, πανεπιστήμιο και επιχειρήσεις θα συνεργαστούν στενά στην ανταλλαγή γνώσης, τη μεταφορά τεχνολογίας και την ανάπτυξη σύγχρονων δεξιοτήτων ως κρίσιμα ζητούμενα για την καινοτομία, την πράσινη μετάβαση αλλά και την επαγγελματική προοπτική των φοιτητών». Ο πρύτανης του ΑΕΙ Θεόδωρος Θεοδουλίδης, μεταξύ άλλων, επισήμανε ότι «η συμφωνία με τον ΣΕΒ προσδίδει σημαντική δυναμική στο έργο που επιτελεί το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας για τη σύνδεση των φοιτητών μας με το μέλλον και τις νέες επαγγελματικές ευκαιρίες σε δυναμικούς τομείς που θα πρωταγωνιστήσουν τόσο κατά την περίοδο της μετάβασης όσο και στη μετα-λιγνίτη εποχή. Σταθερή μας δέσμευση είναι το πανεπιστήμιο, εκτός από κεντρικός πυρήνας παραγωγής γνώσης, έρευνας και καινοτομίας στην περιφέρεια, να αποτελέσει κινητήρια δύναμη για τη δημιουργία νέας επιχειρηματικότητας, νέας απασχόλησης και νέων επενδύσεων για τη Δυτική Μακεδονία».
Θεσμοθετούνται τα βιομηχανικά διδακτορικά
«Γέφυρα» μεταξύ του πανεπιστημίου και της βιομηχανίας, της έρευνας και της παραγωγής χαρακτηρίζει το υπουργείο Παιδείας τα βιομηχανικά διδακτορικά που θα θεσμοθετηθούν με τροπολογία που επρόκειτο να κατατεθεί χθες στη Βουλή.
Σύμφωνα με το υπουργείο, τα βιομηχανικά διδακτορικά εκπονούνται στο πλαίσιο τριμερούς σύμβασης ανάμεσα σε: α) υποψήφιους διδάκτορες, β) πανεπιστήμια και γ) επιχειρήσεις. Για παράδειγμα, έστω ότι μια εταιρεία που παράγει ανεμογεννήτριες αναζητεί έναν νέο τρόπο διαχείρισης των αποβλήτων της. Η εταιρεία μπορεί να δημοσιεύσει μια προκήρυξη για έναν υποψήφιο διδάκτορα ώστε να πραγματοποιήσει έρευνα πάνω σε αυτό το αντικείμενο. Θα δοθούν συνολικά 35 εκατ. ευρώ για 250 βιομηχανικά διδακτορικά 3ετούς διάρκειας σε ελληνικά ΑΕΙ από το Ταμείο Ανάκαμψης. Θα επιδοτηθούν η αμοιβή του υποψήφιου διδάκτορα, οι υποδομές της έρευνας, τυχόν έξοδα μετακίνησης, το κόστος εποπτείας και εκπαίδευσης από το πανεπιστήμιο κτλ. «Η βιομηχανία δεν “εκμεταλλεύεται” τα πανεπιστήμια ή τους υποψήφιους διδάκτορες. Η συνεργασία γίνεται με αμοιβαία επωφελείς όρους και με τη σαφή θέληση όλων των εμπλεκόμενων μερών. Την ίδια στιγμή η εφαρμογή της παραγόμενης επιστημονικής γνώσης στηρίζει την ελληνική βιομηχανία, την καθιστά πιο ανταγωνιστική και άρα της επιτρέπει να προχωρήσει σε μεγαλύτερες επενδύσεις, συμβάλλοντας στην οικονομική ανάπτυξη», αναφέρει για το θέμα το υπουργείο Παιδείας.
Από την πλευρά του, ενστάσεις διατυπώνει ο πρώην αναπληρωτής υπουργός Ερευνας και Καινοτομίας Κώστας Φωτάκης. Χαρακτηριστικά τόνισε στην «Κ» ότι «η ιδέα των βιομηχανικών διδακτορικών είναι τόσο παλιά όσο και αυτή του “επιχειρηματικού πανεπιστημίου”. Αποσκοπεί στην αύξηση της έντασης γνώσης, η οποία πράγματι είναι αναγκαία για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών επιχειρήσεων. Ομως, είναι ο λάθος τρόπος. Διότι εύκολα διολισθαίνει σε μια ορθογώνια σχέση με αυτή καθαυτή τη φύση του διδακτορικού που είναι η προαγωγή της επιστήμης με την ελεύθερη έρευνα, η οποία συχνά έχει απρόβλεπτη εξέλιξη και γνώμονα τη διασφάλιση της ακαδημαϊκότητας. Κάτι που δεν εξασφαλίζουν κατ’ ανάγκη τα βιομηχανικά διδακτορικά. Για την επίλυση τεχνικών προβλημάτων με τη διεξαγωγή βιομηχανικής έρευνας υπάρχουν άλλα, πιο πρόσφορα, εργαλεία, όπως η ενίσχυση τμημάτων R&D επιχειρήσεων με την πρόσληψη προσωπικού υψηλής εξειδίκευσης σε μεταδιδακτορικό επίπεδο. Μάλιστα, κατά την περίοδο της διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ είχαμε διαμορφώσει σχετικό πρόγραμμα με αξιοπρεπείς, επιδοτούμενους εν μέρει από την πολιτεία, μισθούς για τους απασχολούμενους μεταδιδάκτορες. Ηταν μία από τις πρωτοβουλίες για την οικοδόμηση της οικονομίας της γνώσης, με τη δημιουργία θέσεων εργασίας για νέους επιστήμονες τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα».
Το νέο μεγάλο στοίχημα για την εκπαίδευση
«Το πρόγραμμα Erasmus για την ανταλλαγή φοιτητών της Ευρωπαϊκής Ενωσης που δημιουργήθηκε το 1987, άλλαξε τον τρόπο που βλέπουν οι φοιτητές τις σπουδές τους, τη ζωή τους μέσα στην Ευρώπη. Λοιπόν, το νέο μεγάλο βήμα της Ευρώπης είναι τα Ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια», παρατηρεί στην «Κ» ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών Θάνος Δημόπουλος. Ηδη, μέχρι τα τέλη της τρέχουσας δεκαετίας η Ε.Ε. στοχεύει στην εδραίωση είκοσι δυναμικών Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων, που θα παρέχουν ένα νέο ευρωπαϊκό πτυχίο!
Ειδικότερα, τα Ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια αποτελούν νέο θεσμό, που αποσκοπεί στην ενίσχυση των στρατηγικών συμπράξεων στην Ευρωπαϊκή Ενωση μεταξύ ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης μέσω της δημιουργίας δικτύων πανεπιστημίων, τα οποία θα επιτρέπουν στους φοιτητές να λαμβάνουν τίτλο συνδυάζοντας σπουδές σε διάφορες χώρες της Ε.Ε. και θα συμβάλουν στη διεθνή ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών πανεπιστημίων.
Κάθε σύμπραξη-consortium ΑΕΙ αποτελείται από ΑΕΙ διαφορετικών χωρών με έναν συντονιστή. Σε πρώτη φάση, με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, έχουν δημιουργηθεί 41 Ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια και στόχος της Ε.Ε. είναι στην επόμενη φάση να εδραιωθούν χρηματοδοτούμενα έως το 2024 περίπου είκοσι.
Ποια είναι η λειτουργία των ευρωπαϊκών ΑΕΙ; Κοινά προγράμματα, εικονικά πανεπιστημιακά κάμπους, κοινές διδασκαλίες από καθηγητές διαφορετικών ΑΕΙ, ανάπτυξη της διά βίου εκπαίδευσης είναι ορισμένα από τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν τα Ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια, τα οποία στη μετα-COVID εποχή θα εξελιχθούν ουσιαστικά σε virtual inter-universities. Μάλιστα, 96% των ΑΕΙ της Ευρωπαϊκής Ενωσης θεωρούν ότι θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν καλύτερα την πανδημία του κορωνοϊού εάν είχε προχωρήσει η κοινοπραξία του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου στην οποία μετέχουν. «Φανταστείτε ερευνητές να αξιοποιούν τις υποδομές ενός ΑΕΙ με το οποίο συνεργάζεται το δικό τους στο πλαίσιο ενός Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου, φοιτητές που θα διδάσκονται ένα μάθημα για το πτυχίο τους εξ αποστάσεως από έναν καθηγητή συνεργαζόμενου ΑΕΙ», παρατηρεί στην «Κ» ο κ. Δημόπουλος, με το ΕΚΠΑ να έχει αναλάβει την προεδρία του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου CIVIS έως τον Σεπτέμβριο.
Στην Ελλάδα την ιδέα των Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων έχουν υιοθετήσει προς το παρόν, πλην του ΕΚΠΑ, το ΑΠΘ, το Γεωπονικό Αθηνών, το Πολυτεχνείο Κρήτης, το Παν. Αιγαίου, το Παν. Θεσσαλίας και το Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο (ΕΛΜΕΠΑ). «Οι φοιτητές του ΕΛΜΕΠΑ θα έχουν τη δυνατότητα, μέσω του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου ATHENA, να παρακολουθούν μαθήματα που παρέχονται από κοινού με τα άλλα πανεπιστήμια που συμμετέχουν στη σύμπραξη, τα οποία θα αναγράφονται στην αναλυτική τους βαθμολογία. Θα μπορούν, επίσης, να μετακινηθούν στις ευρωπαϊκές πόλεις όπου εδρεύουν τα πανεπιστήμια της ATHENA»μέσω του Erasmus+, ώστε να παρακολουθήσουν διαλέξεις και εργαστήρια. Από τους πρώτους μήνες λειτουργίας του ATHENA έχουν ήδη καταγραφεί περισσότερα από 50 προπτυχιακά και μεταπτυχιακά μαθήματα των τμημάτων Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών και Ηλεκτρονικών Μηχανικών που θα προσφερθούν στα αγγλικά στους φοιτητές του ATHENA, σε συνεργασία με τους εταίρους μας» λέει από την πλευρά του στην «Κ» ο πρύτανης του ΕΛΜΕΠΑ Νικόλαος Κατσαράκης, που έχει τμήμα σε πόλεις της Κρήτης.
Για την προώθηση της έρευνας θα δημιουργηθούν μέσα στο ATHENA κοινές ερευνητικές ομάδες σε θέματα προτεραιοτήτων που θα καθοριστούν από τα πανεπιστήμια – μέλη, ενώ οι υποψήφιοι διδάκτορες θα μπορούν να επιλέγουν τον επιβλέποντα καθηγητή για τη διατριβή τους ανάμεσα στους διδάσκοντες όλων των πανεπιστημίων της σύμπραξης.
Τέλος, στο πλαίσιο της διεθνοποίησης των ελληνικών ΑΕΙ, αλλά και της προσπάθειας για brain gain, το υπουργείο Παιδείας με τροπολογία του στη Βουλή δρομολογεί, όπως ανέφερε χθες, «την αναβάθμιση του θεσμού των Επισκεπτών Καθηγητών και την εισαγωγή του θεσμού των Επισκεπτών Ερευνητών, μέσω του οποίου παρέχεται η δυνατότητα απασχόλησης στα ΑΕΙ νέου διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού με υψηλά προσόντα, ενισχύοντας αφενός το “brain gain” και συμβάλλοντας αφετέρου στην αναβάθμιση του παραγόμενου εκπαιδευτικού και ερευνητικού έργου των ΑΕΙ».
Οι ελληνικές συμμετοχές σε ευρωπαϊκό επίπεδο
• Στην κοινοπραξία CIVIS μετέχει το Παν. Αθηνών μαζί με τα Aix-Marseille Université (Γαλλία), Universitatea din București (Ρουμανία), Université libre de Bruxelles (Βέλγιο), Universidad Autónoma de Madrid (Ισπανία), Sapienza Università di Roma (Ιταλία), Stockholm University (Σουηδία) και Eberhard Karls Universität Tübingen (Γερμανία).
• Στην κοινοπραξία EPICUR μετέχει το ΑΠΘ μαζί με τα University of Strasbourg (Γαλλία), University of Amsterdam (Ολλανδία), University of Freiburg (Γερμανία), Karlsruher Institute of Technology (Γερμανία), Adam Mickiewicz University in Poznan (Πολωνία), Université de Haute-Alsace, Mulhouse (Γαλλία) και το BOKU University of Natural Resources and Life Sciences (Αυστρία).
• Στην κοινοπραξία CONEXUS μετέχει το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών μαζί με τα Fundacion Universidad Catolica de Valencia San Vicente Martir (Ισπανία), Klaipedos Universitetas (Λιθουανία), Sveuciliste U Zadru (Κροατία), Universitatea Tehnica de Contructii Bucuresti (Ρουμανία) και University de La Rochelle (Γαλλία).
• Στην κοινοπραξία EURECA-PRO μετέχει το Πολυτεχνείο Κρήτης μαζί με τα Mittweida University of Applied Sciences (Γερμανία), Silesian University of Technology (Πολωνία), Technical University Freiberg (Γερμανία), University of Leoben (Αυστρία) University of Leon (Ισπανία) και University of Petrosani (Ρουμανία).
• Στην κοινοπραξία INVEST μετέχει το Παν. Θεσσαλίας μαζί με τα Karelia University of Applied Sciences (Φινλανδία), Slovak university of Agriculture in Nitra (Σλοβακία), University of Agribusiness and Rural Development Plovdiv (Βουλγαρία) και Van Hall Larenstein University of Applied Sciences (Ολλανδία).
• Στην κοινοπραξία ATHENA μετέχει το Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο μαζί με τα Niccolo Cusano University (Ιταλία), Polytechnic Institute of Porto (Πορτογαλία), University of Maribor (Σλοβενία), University of Orleans (Γαλλία), University of Siegen (Γερμανία) και Vilnius Gediminas Technical University (Λιθουανία).
• Στην κοινοπραξία European Reform University Alliance μετέχει το Παν. Αιγαίου μαζί με τα Universite Paris 8 Vincennes-Saint Denis (Γαλλία), Roskilde University (Δανία), University of Konstanz (Γερμανία) και New Bulfarian University (Βουλγαρία).