Οικολογικοί στάβλοι και πράσινη γεωργία

Οικολογικοί στάβλοι και πράσινη γεωργία

Μέτρα και στην αγροτική παραγωγή για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης

5' 38" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Περιβαλλοντικός φόρος για το θερμοκήπιο και έκπτωση φόρου για την καλλιέργεια αμυγδάλων ή μήλων; Οι συγκεκριμένες ρυθμίσεις είναι πιθανό να επιβληθούν τα επόμενα χρόνια στην αγροτική παραγωγή, στο πλαίσιο των μέτρων για την καταπολέμηση του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής που πλέον έχει αναβαθμιστεί σε κλιματική κρίση. Η ένταξη και της αγροτικής παραγωγής στο επίσημο σύστημα καταμέτρησης αερίων του θερμοκηπίου και στο χρηματιστήριο ρύπων θα πρέπει να θεωρείται σχεδόν βέβαιη στο πλαίσιο του πρασινίσματος της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής.

Η αγροτική παραγωγή, η εκμετάλλευση των δασών και οι άλλες χρήσεις του εδάφους ευθύνονται για το 24% των αερίων του θερμοκηπίου που εκλύονται στην ατμόσφαιρα (έναντι 25% που εκλύονται για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος και θέρμανσης). Επίσης η αγροτική δραστηριότητα εκτιμάται ως η κύρια πηγή εκπομπών μεθανίου (CH4) και οξειδίου του αζώτου (N2O), των δύο αερίων του θερμοκηπίου που θεωρούνται τα πλέον καταστροφικά. Στην τελευταία έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Αλλαγή του Κλίματος (IPCC) αναφέρεται ότι το 44% των εκπομπών μεθανίου προέρχεται από την αγροτική παραγωγή και κυρίως την κτηνοτροφία. Ωστόσο, η αγροτική παραγωγή έχει μείνει εκτός των μέτρων που λαμβάνει η Ε.E. στο πλαίσιο της μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Η παραγωγή τροφίμων είναι προφανώς ένας πολύ ευαίσθητος τομέας, καθώς σχετίζεται με την επισιτιστική ασφάλεια.

Με ποιους τρόπους εκλύονται αέρια του θερμοκηπίου σε μια αγροτική εκμετάλλευση; Κατ’ αρχάς με τη χρήση αγροτικών μηχανημάτων τα οποία καταναλώνουν πετρέλαιο, αλλά και τη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας στις παραγωγικές μονάδες ή στις μονάδες μεταποίησης, όπως ένα ελαιοτριβείο ή ένα τυροκομείο. Ο Βασίλειος Ανέστης, ερευνητής στο εργαστήριο γεωργικών κατασκευών του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, εξηγεί ότι υπάρχουν πολλές ακόμα πηγές: εκπομπές μεθανίου από την εντερική ζύμωση στα πεπτικά συστήματα των μηρυκαστικών ζώων και μεθάνιο και υποξείδιο του αζώτου από την αφόδευση. Η ενσταβλισμένη αγελαδοτροφία θεωρείται κτηνοτροφική δραστηριότητα που εκλύει μεγάλες ποσότητες αερίων του θερμοκηπίου. Η παραγωγή και η χρήση συνθετικών λιπασμάτων προκαλεί άμεσες και έμμεσες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Τα παραπάνω είναι μόνο μερικά από τα παραδείγματα, καθώς ερευνητές σε πανεπιστήμια σε όλο τον κόσμο επιχειρούν χρησιμοποιώντας συγκεκριμένες και καθορισμένες μεθόδους να «δημιουργήσουν» συστήματα μέτρησης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου για κάθε αγροτική δραστηριότητα.

Οικολογικοί στάβλοι και πράσινη γεωργία-1

Ο Δημήτρης Βολουδάκης είναι διευθυντής εκπαίδευσης και κατάρτισης του προγράμματος Νέα Γεωργία – Νέα Γενιά που αφορά την εκπαίδευση για τους νέους στον κλάδο της αγροδιατροφής στην Ελλάδα, σε συνεργασία με ξένα πανεπιστήμια. Οταν το 2009 εργάστηκε ως ερευνητής στην επιτροπή μελέτης επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής της Τράπεζας της Ελλάδος και ταυτόχρονα ξεκίνησε σχετικές έρευνες στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο, το θέμα της επίδρασης της αγροτικής δραστηριότητας στην κλιματική αλλαγή δεν ήταν στο προσκήνιο. Σήμερα όμως πολλά έχουν αλλάξει. «Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέλει να εντάξει και τη γεωργία στο επίσημο σύστημα μέτρησης αερίων του θερμοκηπίου. Αυτό σημαίνει ότι όποιος διαθέτει, για παράδειγμα, μια κτηνοτροφική μονάδα ή ένα τυροκομείο θα χρειάζεται να πληρώνει για να αγοράζει δικαιώματα εκπομπής ρύπων», τονίζει στην «Κ» ο κ. Βολουδάκης. Δεν αποκλείει μάλιστα την πιθανότητα στο άμεσο μέλλον ένα ποσοστό των επιδοτήσεων να δίνεται με αυτό τον τρόπο. Την ίδια στιγμή, ωστόσο, η γεωργία έχει διττή ιδιότητα, καθώς εκτός από το ότι εκλύει αέρια του θερμοκηπίου παράλληλα μπορεί και να τα δεσμεύσει. «Οι δενδρώδεις καλλιέργειες ιδίως δεσμεύουν διοξείδιο του άνθρακα και άρα δυνητικά ο ιδιοκτήτης τους θα μπορούσε να πουλάει δικαιώματα εκπομπών στο χρηματιστήριο ρύπων», εξηγεί ο κ. Βολουδάκης. «Φυσικά όλα αυτά θα πρέπει να είναι επιστημονικά τεκμηριωμένα, να έχουν καθοριστεί οι εκπομπές με συγκεκριμένες παραμέτρους και να υπάρχει πλήρης διαφάνεια», τονίζει.

Η ένταξη της γεωργίας – κτηνοτροφίας στο σύστημα καταμέτρησης αερίων του θερμοκηπίου και στο χρηματιστήριο ρύπων θα πρέπει να θεωρείται σχεδόν βέβαιη, στο πλαίσιο του πρασινίσματος της ΚΑΠ.

«Λιγότερα έξοδα»

Και αν όλα αυτά φαντάζουν ίσως νεφελώδη για τους αγρότες, υπάρχει και μια σημαντική απτή παράμετρος: αυτή της οικονομίας όσον αφορά το κόστος παραγωγής. «Λιγότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου σημαίνει λιγότερη κατανάλωση ενέργειας και άρα λιγότερα έξοδα», προσθέτει ο ερευνητής. Επιπλέον η ίδια η εκμετάλλευση αξιοποιώντας υπολείμματα μπορεί να παράγει ενέργεια, την οποία να επαναχρησιμοποιεί μειώνοντας ακόμα περισσότερο το κόστος. Δίπλα στον στάβλο θα μπορούσε να εγκατασταθεί μονάδα επεξεργασίας της κοπριάς έτσι ώστε να παράγεται βιοαέριο, το οποίο θα χρησιμοποιείται ως πηγή ενέργειας για τη λειτουργία της ίδιας της μονάδας. Φυσικά για να γίνει μια τέτοια επένδυση θα χρειαστεί να συνενωθούν και να συνεννοηθούν κτηνοτροφικές μονάδες «μέσω της δημιουργίας και λειτουργίας συνεταιρισμών», τονίζει ο κ. Βολουδάκης.

Η εφαρμογή τεχνολογίας απαιτεί γνώσεις και επενδύσεις. Υπάρχουν και μικρές αλλαγές που οδηγούν σε μείωση των εκπομπών. «Ολοι οι αγρότες οργώνουν τα χωράφια τους. Αν ρυθμίσουν το άροτρο να μην οργώνει βαθιά –όπως το έμαθαν από τον πατέρα ή τον παππού τους– θα έχουν λιγότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και παράλληλα θα κάνουν οικονομία», εξηγεί ο κ. Βολουδάκης. «Οταν το τρακτέρ χρειάζεται να οργώσει βαθιά, συναντάει μεγαλύτερη αντίσταση και άρα ξοδεύει περισσότερο πετρέλαιο. Περισσότερα έξοδα, μεγαλύτερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Το έδαφος επίσης δεσμεύει τα αέρια του θερμοκηπίου, κυρίως διοξείδιο του άνθρακα, όταν όμως ξεσηκώνεις το χώμα στο χωράφι εκλύεται ο άνθρακας που έχει δεσμευτεί. Απλή οδηγία προς τους αγρότες: μην οργώνετε βαθιά», καταλήγει. Μια ακόμα «απλή» σχετικά οδηγία είναι η επαναχρησιμοποίηση των κλαδεμάτων στο χωράφι. «Μπορούμε να τα τεμαχίσουμε σε πολύ ψιλά κομμάτια και στη συνέχεια να τα απλώσουμε σαν ένα λεπτό στρώμα στο χωράφι. Με αυτό τον τρόπο προστατεύουμε το έδαφος, ενισχύεται η βιολογία του και συγκρατείται η υγρασία», περιγράφει ο ερευνητής.

Θερμοκήπια τα οποία θα λειτουργούν με ρεύμα που θα παράγεται από ΑΠΕ, εκτάσεις με φωτοβολταϊκά συστήματα, τα οποία όμως παράλληλα δεν θα αποκλείονται από την παραγωγική διαδικασία, αλλά θα συνεχίσουν να καλλιεργούνται, γεωργία ακριβείας όπου μηχανήματα μετρούν πόσο και πού πρέπει ο αγρότης να ποτίσει ή να ρίξει λίπασμα. Αυτές είναι μερικές μόνο από τις εφαρμογές της επιστήμης στην πρωτογενή παραγωγή. «Εχουμε μηχανήματα, έχουμε τεχνολογία και επιστημονική γνώση. Το θέμα είναι να βρούμε τον τρόπο να φτάσει σε αυτούς που μπορούν να την αξιοποιήσουν. Και όσο και να ακούγεται παράξενο, αυτό είναι το πιο δύσκολο», καταλήγει ο κ. Βολουδάκης.

Επεξεργασία, συσκευασία, μεταφορά

Μεγάλη επιβάρυνση προκαλείται και στη διαδικασία επεξεργασίας, συσκευασίας, μεταφοράς και πώλησης τροφίμων. Το 43,6% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που προκύπτουν από την παραγωγή τροφίμων οφείλεται στις διαδικασίες που γίνονται στη γεωργική ή κτηνοτροφική εκμετάλλευση. Πρέπει επίσης να συνυπολογιστεί η αλλαγή χρήσης γης για να προκύψουν καλλιεργήσιμες εκτάσεις (21,2%), η παραγωγή συνθετικών λιπασμάτων (2,5%) και η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας (3%). Ομως στην επεξεργασία των αγροτικών προϊόντων οφείλεται το 3,1% των εκπομπών, στη μεταφορά των προϊόντων το 3,5%, στη συσκευασία το 1,9% κ.λπ. «Είναι φανερό ότι ποσοτικά οι περισσότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στην αλυσίδα της παραγωγής τροφίμων παράγονται σε επίπεδο γεωργο-κτηνοτροφικής εκμετάλλευσης. Μπορούν όμως να εφαρμοστούν πρακτικές μετριασμού με δυναμική ελάττωσης 30% και άνω», τονίζει ο Βασίλειος Ανέστης, ερευνητής στο Εργαστήριο Γεωργικών Κατασκευών, υπό τη διεύθυνση του αναπληρωτή καθηγητή Θωμά Μπρατζάνα.

Ειδήσεις σήμερα

Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή